hoofd

Nederlands
Uitspraak
  • Geluid:  hoofd    (hulp, bestand)
  • IPA: /ɦoːft/
Woordafbreking
  • hoofd
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘kop’ voor het eerst aangetroffen in 901 [1]
  • afkomstig van:
Middelnederlands: hovet
Oudnederlands: hōvit
Germaans: *haubudan
Indo-Europees: *káput
  • Verwant in Germaans:
West: Engels: head (Angelsaksisch: hēafod), Duits: Haupt, (Oudhoogduits: houbit), Fries: haed, haude (Oudfries: hāved, hāfd)
Noord: Zweeds: huvud, Deens: hoved, Noors: hode, (Oudnoords: haufuð), IJslands: höfuð, Faeröers: høvd
Oost: Gotisch: haubiþ
enkelvoud meervoud
naamwoord hoofd hoofden
verkleinwoord hoofdje hoofdjes

Zelfstandig naamwoord

hoofd o

  1. (anatomie) een belangrijk lichaamsdeel, helemaal bovenaan het lichaam, waarin zich de hersenen en de meeste zintuigen bevinden
    • Vroeger werden misdadigers van het hoofd ontdaan. 
  2. het hoogste of het voorste deel
    • Aan het hoofd van de tafel stond een beeldje. 
  2. (figuurlijk) belangrijker, hoogste (als eerste deel van een samenstelling)
    • Je moet hoofd- en bijzaken uit elkaar te houden. 
  2. iemand die gezag heeft over anderen
    • Hij is het hoofd van de afdeling. 
  2. (waterstaat) een haaks op een rivieroever of kust aangelegde krib, dam, golfbreker of (wandel-) pier
    • Op de hoofden zijn altijd wel hengelaars aan het vissen. 
1= hoofd, 2= gezicht, 3= hals, 4= schouder, 5= borst, 6= buik, 7= heup, 8= onderbuik, 9= penis, 10= dijbeen, 11= knie, 12= been, 13= enkel, 14= voet, 15= bovenarm, 16= elleboog, 17= onderarm, 18= pols, 19= hand
Synoniemen
Hyponiemen
   
  • leerhoofd
  • legerhoofd
  • loshoofd
  • mannenhoofd
  • manshoofd
  • medusahoofd
  • mensenhoofd
  • nachthoofd
  • nethoofd
  • okshoofd
  • onderhoofd
  • opperhoofd
  • oud-hoofd
  • paalhoofd
  • paardenhoofd
  • pothoofd
  • potshoofd
  • punthoofd
  • raaghoofd
  • rayonhoofd
  • reekshoofd
  • regeringshoofd
  • rijshoofd
  • robothoofd
  • roedehoofd
Afgeleide begrippen
   
  • Hoofddorp
  • hardhoofdig
  • hoofd-van-jut
  • hoofdaandeelhouder
  • hoofdaanklaagster
  • hoofdaanklager
  • hoofdaannemer
  • hoofdaccent
  • hoofdact
  • hoofdactiviteit
  • hoofdader
  • hoofdadministrateur
  • hoofdadvocaat-generaal
  • hoofdafdeling
  • hoofdagent
  • hoofdagentschap
  • hoofdakte
  • hoofdaltaar
  • hoofdambtenaar
  • hoofdarbeid
  • hoofdarbeider
  • hoofdarbiter
  • hoofdarchitect
  • hoofdargument
  • hoofdartikel
  • hoofdarts
  • hoofdas
  • hoofdassistent
  • hoofdattractie
  • hoofdauteur
  • hoofdbaan
  • hoofdbaas
  • hoofdbalk
  • hoofdband
  • hoofdbedekking
  • hoofdbedoeling
  • hoofdbedrijf
  • hoofdbedrijfschap
  • hoofdbeeld
  • hoofdbeginsel
  • hoofdbeklaagde
  • hoofdbekommernis
  • hoofdberoep
  • hoofdbespeler
  • hoofdbestanddeel
  • hoofdbestuur
  • hoofdbestuurder
  • hoofdbestuurslid
  • hoofdbetrachting
  • hoofdbetrekking
  • hoofdbeuk
  • hoofdbeweging
  • hoofdbewerker
  • hoofdbewerking
  • hoofdbewoner
  • hoofdbezigheid
  • hoofdbezwaar
  • hoofdbibliothecaris
  • hoofdbibliotheek
  • hoofdbijeenkomst
  • hoofdblessure
  • hoofdboek
  • hoofdbreken
  • hoofdbrekend
  • hoofdbreker
  • hoofdbrok
  • hoofdbron
  • hoofdburcht
  • hoofdbureau
  • hoofdcategorie
  • hoofdcijfer
  • hoofdcoach
  • hoofdcommies
  • hoofdcommissaris
  • hoofdcompetitie
  • hoofdcomponent
  • hoofdcomputer
  • hoofdconclusie
  • hoofdconducteur
  • hoofdconservator
  • hoofdcontroleur
  • hoofdcortège
  • hoofdcultuur
  • hoofddader
  • hoofddeel
  • hoofddeksel
  • hoofddeugd
  • hoofddiagonaal
  • hoofddirecteur
  • hoofddirectie
  • hoofddirectielid
Verwante begrippen
Uitdrukkingen en gezegden
   
  • Boter op je hoofd hebben
zelf ook schuldig zijn
  • De hoofden bij elkaar steken
overleggen met elkaar
  • Een hoofd als een boei krijgen
een erg rode kleur krijgen in het gezicht, erg blozen
  • Geen haar op mijn hoofd die daar aan denkt.
ergens helemaal niets voor voelen
  • Gloeiende kolen op iemands hoofd stapelen
Iemand die jou vijandig gezind is, vriendelijk tegemoet treden, waardoor hij beschaamd gemaakt wordt. (Bron: Bijbel en Cultuur)
  • Het hoofd (net) boven water kunnen houden
net genoeg inkomen hebben om te kunnen leven
  • Het hoofd in de schoot leggen
opgeven en erin berusten
  • Het hoofd koel houden.
  • Het hoofd loopt me om.
niet meer weten wat te doen (bv bij drukte)
  • Het hoofd stoten
ergens onprettig tegenaan lopen
  • Iemand de hand boven het hoofd houden
Hem/haar beschermen
  • Iemand de oren van het hoofd eten.
Verschrikkelijk veel eten (bij iemand).
  • Iemand het hoofd bieden
iemand weerstaan
  • Iemand voor het hoofd stoten
iemand beledigen
  • Iets over het hoofd zien
iets vergeten of ontbreken
  • Met het hoofd tegen de muur lopen
mislopen
  • Vurige kolen op iemands hoofd stapelen
  • Wie boter op zijn hoofd heeft moet niet in de zon gaan lopen.
als je zelf iets gedaan hebt wat verkeerd is, moet je een ander niet van beschuldigen als die hetzelfde gedaan heeft
  • de hand boven het hoofd houden
in bescherming nemen, (ten onrechte) buiten schot houden
  • uit hoofde van
  • zich de haren uit het hoofd trekken
hetig emotioneel geroerd zijn door angst, spijt of wanhoop
•  Ze had gebruld, zich de haren uit het hoofd getrokken, maar dat was allemaal al vlug weer over. [2] 
Vertalingen
    1. een belangrijk lichaamsdeel, helemaal bovenaan het lichaam, waarin zich de hersenen...   
    2. het hoogste of het voorste deel   
    3. iemand die gezag heeft over anderen   
    5. golfbreker bij haveningang   
    iets over het hoofd zien   

Gangbaarheid
  • Het woord hoofd staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
100 %van de Nederlanders;
100 %van de Vlamingen.

Meer informatie

Verwijzingen
  1. "hoofd" in: Sijs, N. van der Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen. 2e druk (2002) Veen, Amsterdam / Antwerpen; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
  2. Lemaitre, Pierre "Tot ziens daarboven" 2014 ISBN 9789401601931 pagina 17
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.