Mechelen (stad)

Mechelen telt naast de stad nog vijf kleinere deelgemeenten, namelijk Heffen, Hombeek, Leest, Muizen en Walem.

Walem ligt ten noorden van de stad, aan de Nete. Heffen, Leest en Hombeek liggen ten westen, aan de overkant van de Zenne. Muizen ligt ten zuidoosten, iets verder stroomopwaarts langs de Dijle. De stad kent daarnaast nog verschillende gehuchten en wijken. Het gehucht ten noordwesten van de stad waar de Zenne en het kanaal Leuven-Mechelen samenvloeien met de Dijle heet het Zennegat. De stad zelf is administratief ingedeeld in de wijken Centrum, Mechelen-Noord, Mechelen-Zuid, Battel (ten westen van de Dijle), Arsenaal en Nekkerspoel in het oosten.

• Bonheiden
• Boortmeerbeek
• Kapelle-op-den-Bos
• Rumst
• Sint-Katelijne-Waver
• Willebroek
• Zemst
• Duffel (schuin over de Beneden-Nete)

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

De Engelse Furie in 1580 (schilderij in het Rijksmuseum te Amsterdam)

De stad Mechelen telt ongeveer 72.000 inwoners, de deelgemeenten tellen samen ongeveer 11.000 inwoners. Van de deelgemeenten is Muizen de grootste met ongeveer 5000 inwoners.

In het jaar 1936 kwam een beperkt aantal Spanjaarden op de vlucht voor Franco naar Mechelen. In de jaren 60 kwamen er Spaanse gastarbeiders. Rond 1968 kwam een volgende migratiegolf, voornamelijk van Marokkanen. In 2011 vormden deze laatsten 16% (=13.000 inwoners) van de Mechelse bevolking. Daarnaast wonen er nog twee grote gemeenschappen in de stad: de Armeniërs en de uit Turkije gevluchte Assyrische christenen.[3] Een laatste grote groep bestaat vooral uit Oost-Europeanen en mensen uit oorlogsgebieden in de Kaukasus.

De stad Mechelen maakt deel uit van het kieskanton Mechelen, gelegen in het provinciedistrict Mechelen, het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Mechelen		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		Antwerpen	Mechelen			Mechelen
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Antwerpen					Mechelen-Turnhout	Mechelen	Mechelen	Mechelen
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

Burgemeester Bart Somers staat aan het hoofd van het kartel Open Vld-Groen-m+, dat een meerderheid heeft met 25 op 43 zetels.

Naam		Partij		Functie en bevoegdheden
	Bart Somers		Open Vld	Titelvoerend burgemeester
	Alexander Vandersmissen		Open Vld	Waarnemend burgemeester Algemene Zaken en Veiligheid
	Kristof Calvo		Groen	Titelvoerend eerste schepen
	Patrick Princen		Groen	Eerste schepen Openbare werken, Natuur- en groenontwikkeling, Parken en stadstuinen, Communicatie en Participatie
	Greet Geypen		Open Vld	Tweede schepen Stadsontwikkeling, Ruimtelijke ordening en wonen, Economie, ondernemen en werk, Personeel
	Marina De Bie		Groen	Derde schepen Klimaat en milieu, Energie, Duurzaamheid, Mondiaal beleid, Slimme stad, Onderwijs
	Koen Anciaux		Open Vld	Vierde schepen Financiën, Gebouwen, eigendommen, monumenten, Landbouw, Juridische Zaken
	Björn Siffer		Groen	Vijfde schepen Cultuur, Toerisme, Sociale cohesie en Senioren
	Abdrahman Labsir		Open Vld	Zesde schepen Jeugd, Sport, Preventie
	Vicky Vanmarcke		Open Vld	Plaatsvervangend zevende schepen Mobiliteit, Burgerzaken en dienstverlening en Dierenwelzijn
	Gabriella De Francesco		Groen	Achtste schepen en Voorzitter bijzonder comité sociale dienst Sociale zaken en welzijn, Gezin, Kinderopvang, Armoedebestrijding, Diversiteit en gelijke kansen en Personen met een beperking

De verkiezingen van 14 oktober 2018 gaf de volgende zetelverdeling in de gemeenteraad:

• Groen: 13 zetels (Patrick Princen, Marina De Bie, Björn Siffer, Gabriella De Francesco, Kristof Calvo, Tom Kestens, Zineb El Boussaadani, Tine Van Den Brande, Bert Delanoeije, Klaas Delrue, Faysal El Morabet, Rina Rabau en Maxine Willemsen)
• Open Vld: 11 zetels (Bart Somers, Alexander Vandersmissen, Fabienne Blavier, Greet Geypen, Koen Anciaux, Abdrahman Labsir, Vicky Vanmarcke, Pia Indigne, Arthur Orlians, Mats Walschaers en Elisabet Okmen)
• N-VA: 7 zetels (Marc Hendrickx, Melikan Kucam, Jan Verbergt, Freya Perdaens, Anne Delvoye, Johan Van Overtveldt en Yves Selleslagh)
• Vlaams Belang: 4 zetels (Frank Creyelman, Catherine François, Ingrid Kluppels en Kenzo Van Den Bosch)
• CD&V: 3 zetels (Stefaan Deleus, Hamid Riffi en Zohra Hadnan)
• Sp.a: 3 zetels (Karel Geys, Farid Bennasser en Thijs Verbeurgt)
• PVDA: 1 zetel (Dirk Tuypens)
• Onafhankelijk: 1 zetel (Charles Leclef)

Burgemeester Bart Somers leidde toen een coalitie bestaande uit Open Vld-Groen-m+, N-VA en CD&V. Samen vormden ze de meerderheid met 32 op 43 zetels. Vóór 2013 telde de gemeenteraad nog maar 41 zetels.

Het bestuur voor de periode 2007-2012 bestond uit een coalitie van het kartel Open Vld-CDO-Groen! en het kartel sp.a-spirit.

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*)1982: LEF (0,53%), NOLS (0,61%), PKS (0,26%), RAD (0,42%), VOP (0,22%) / 1994: RGB (0,38%), SOEP (0,98%) / 2000: M.B. (0,68%) / 2012: Bewoners Partij (0,62%)

• De Sint-Romboutskathedraal, waarvan de toren met twee complete beiaarden UNESCO-werelderfgoed ID 943-016 is.
• De barokke Onze-Lieve-Vrouw-van-Hanswijkbasiliek met haar koepel. De architect is de lokale Lucas Faydherbe.
• De Sint-Janskerk (Sint-Jan de Evangelist), die De aanbidding der wijzen van Rubens herbergt.
• De Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijlekerk, die De wonderbare visvangst van Rubens herbergt.
• De voormalige jezuïetenkerk Sint-Pieters-en-Paulus, nu een parochiekerk.
• De barokke Begijnhofkerk, opgedragen aan Sint-Alexius en Sint-Catharina, in het Begijnhof.
• De barokke kerk van Onze-Lieve-Vrouw van Leliëndaal in de Bruul, van de hand van Lucas Faydherbe.
• De gotische Sint-Katelijnekerk in de Sint-Katelijnestraat.
• De laat-neogotische Sint-Jozef-Colomakerk in de Hanswijkenhoek- of Tervuursesteenweg-wijk

• Grote Markt, met vele huizen uit de 16e tot 20e eeuw en tevens het Stadhuis van Mechelen met een flamboyant-gotische gevel en oudere Lakenhal met belfort (dit gebouw is UNESCO-werelderfgoed ID 943-015)
• Het Hof van Savoye is nu het gerechtshof van Mechelen, maar was vroeger de residentie van Margaretha van Oostenrijk
• Het Hof van Kamerijk, voormalige residentie van Margaretha van York, nu stadsschouwburg
• Het Klein en het Groot Begijnhof (het laatste is UNESCO-werelderfgoed ID 855-003)
• De Hoogbrug: oudste stenen brug van Vlaanderen
• Het Schepenhuis, het eerste stadhuis van Mechelen, gebouwd aan het einde van de 14e eeuw
• Lamot: de vroegere brouwerij is nu omgebouwd tot een tentoonstellingsruimte en een erfgoed- en congrescentrum
• Melaan: een vliet in het stadscentrum die in 2006 terug werd opengelegd
• Zwemdok: een voormalig dok en zwembad aan de Binnendijle
• Technopolis: doe-centrum voor wetenschap en technologie
• Vismarkt: 16e-eeuws plein in het hart van de stad naast de Binnendijle

• Museum Brusselpoort, de enig overblijvende stadspoort en archeologisch museum
• Hof van Busleyden, vroeg-renaissanceresidentie, nu Museum Hof van Busleyden
• Speelgoedmuseum met een unieke collectie oud en hedendaags speelgoed
• Joods Museum van deportatie en verzet, een museum over de deportatie van Joodse krijgsgevangenen vanuit de Dossinkazerne in de Tweede Wereldoorlog
• Mechels Horlogerie- en Klokkenmuseum
• Spoorwegmuseum De Mijlpaal, een museum over het ontstaan en de ontwikkeling van spoorwegen en de invloed ervan op de stad Mechelen
• Klokkenmuseum Huis Michiels, een museum over de torenuurwerken en de geschiedenis van het klokkengieten
• Brouwerij Het Anker, een bierbrouwerij met een museumgedeelte
• Koninklijke Manufactuur van Wandtapijten De Wit, een internationaal vermaarde instelling die oude wandtapijten restaureert
• Centrum voor Oude Kunst 't Vliegend Peert met het museum Het Zotte Kunstkabinet, een onderzoeksinstituut voor de studie van de schilderkunst van de Zuidelijke Nederlanden tussen 1500 en 1650, gevestigd in het pand 't Vliegend Peert, met nadruk op satirisch-moraliserende thematiek. Niet alleen bekende meesters als Jeroen Bosch en Pieter Bruegel maar ook minder bekende schilders als Jan en Frans Verbeeck, Jan Mandyn en Jan Massijs behoren tot de kern van het onderzoeksgebied

• Clarenhof
• Zoutwerf
• Gommarushof
• Kazerne Dossin: Holocaust- en mensenrechtenmuseum
• Stationsomgeving
• Vernieuwing/doortrekking Bruul van de Grote Markt tot het Centraal Station
• Music Hall Mechelen
• Het Predikheren, nieuwe stadsbibliotheek in het voormalig predikherenklooster
• Oude Carrefour-site: hier komt de nieuwe stadswijk 'Dijlepoort' met verschillende woontorens, ruimte voor groothandel en een groen openbaar binnengebied op wandelafstand van het centrum
• Zuidpoort: nieuwbouw en renovatie woningen stationsomgeving
• Keerdok: op termijn verhuizen de huidige baanwinkels naar een andere lus aan de rand en wordt dit gebied ontwikkeld tot woongebied aan het water
• Winketkaai: drie moderne woontorens met gezicht op de haven

De Mechelaars worden ook de Maneblussers genoemd. Deze naam hebben ze te danken aan een historische gebeurtenis uit de 17e eeuw. Op een bepaalde nacht was het volle maan met een lage bewolking en dacht een late caféganger met een glaasje te veel op dat de Sint-Romboutstoren in brand stond. Heel de stad werd opgetrommeld en mensen stonden in lange rijen emmers met water door te geven om hun toren te blussen. Sindsdien hebben de Mechelaars de spotnaam de maneblussers gekregen omdat ze de maan hadden proberen te blussen.

In Mechelen wordt een dialect gesproken dat Mechels heet. Het is een Brabants dialect. Meer bepaald hoort het Mechels bij het Klein-Brabants, een groep dialecten gesproken langs de grens tussen de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant.

Sint-Rombout geldt als beschermheilige van Mechelen.

• Technopolis: doe-centrum voor wetenschap en technologie
• Speelgoedmuseum
• Nekkerhal: een complex voor beurzen, festivals, rommelmarkten en concerten. In 2014 vond er de musical '14-'18 van Studio 100 plaats
• Utopolis Mechelen: bioscoopcomplex
• Stadsfeestzaal, voormalige feestzaal omgebouwd tot bioscoop
• Cultuurcentrum Mechelen: organiseert concerten, theatervoorstellingen en tentoonstellingen
• Filmhuis Mechelen: organiseert elke dinsdag hedendaagse en klassieke filmvoorstellingen in het auditorium van het Cultuurcentrum Mechelen
• Figurentheater DE MAAN: figurentheatergezelschap voor kinderen met jarenlange traditie, dat vroeger bekendstond onder de naam Mechels Stadspoppentheater. De poppenmaker is tevens bekend Mechelaar Paul Contryn
• Kunstencentrum nOna, gevestigd in de gebouwen van de voormalige Ciné Studio
• 't Arsenaal, theater(gezelschap) dat vroeger bekendstond als het Mechels Miniatuur Teater
• Abattoir Fermé, theatergezelschap
• Contour: organiseert biënnales voor bewegend beeld
• Jazzzolder: organiseert geregeld jazzoptredens
• Moonshack: organiseert regelmatig soul-, funk-, blues-, ska-, reggae-, jazz- & rockoptredens en de ondertussen legendarische Super Soul Stew feestjes
• Kamikazeclub: organiseert regelmatig rock- pop- en metaloptredens, gelegen aan het Douaneplein achter fuifzaal Perron M.
• TheAtrium: concertzaal, vroeger bekend onder de naam Zaal Volksbelang. Begin jaren 80 speelden onder anderen de popgroepen U2, Dead Kennedys, Madness en Depeche Mode er concerten
• Mechelen is bekend om zijn beiaard en zijn beiaardschool, die heel wat buitenlandse cursisten aantrekt: dat was het levenswerk van beiaardier Jef Denyn
• Toerisme: stadswandelingen, rondleidingen en rondvaarten op de Binnendijle

De Cavalcade, gevolgd door de Ommegang. Deze laatste is als traditie van de reuzenstoet erkend als UNESCO-Meesterwerk van het Orale en Immateriële Erfgoed van de Mensheid. De recentste Cavalcade was op de laatste zondag van augustus en eerste zondag van september van 2013.

• De Hanswijkprocessie (de zondag vóór Hemelvaart)
• Muziekfestivals:
  • Parkpop in de Kruidtuin (elke donderdagavond in juli en augustus)
  • Maanrock op de Grote Markt (het derde weekend van augustus)
  • Dijlefeesten op het Cultuurplein (sinds 2017: daarvóór op de Vismarkt, en ook eenmalig op de IJzerenleen)

• Beiaardconcerten vanuit de kathedraal
  • Het hele jaar door op zaterdag en maandag om 11.30 uur en zondag om 15.00 uur
  • Zomerconcerten van juni tot half september: elke maandag om 20.30 uur

• De stad is het decor voor de Vlaamse dramareeks Dubbelleven, die in november 2010 voor het eerst op televisie kwam
• De Dijlestad werd in 2012 nogmaals onveilig gemaakt als decor voor een Vlaamse komische reeks, getiteld Loslopend wild & gevogelte
• K3 bracht datzelfde jaar hun film Bengeltjes uit, waarin Mechelen de thuisstad is voor Karen, Kristel en Josje
• De verhaallijn van de Vlaamse soapserie Familie speelt zich vooral af in en rond de stad Mechelen, waar de familie Van Den Bossche sinds jaar en dag haar familiebedrijf runt

Bier (allemaal van Het Anker)

• Anker Pils: het voormalige pilsbier Blusser dat sinds 1998 verkrijgbaar is
• Boscoli (vroeger Boscoulis): een fruitbier
• Gouden Carolus: een serie speciaalbieren
• Gouden Carolus Cuvée van de Keizer: een serie van drie speciaalbieren
• Lucifer: een blond speciaalbier
• Maneblusser: een blond bier (6%)

Versnaperingen

• Mechels maantje: een chocolaatje
• Mechels margrietje: een citroenkoekje
• Mechels torentje: een zandkoekje

Katholicisme

De Katholieke Kerk telt binnen het Mechelse christendom het grootste aantal gelovigen. De stad is de hoofdzetel van de Belgische rooms-katholieke kerkprovincie en de zetel van het aartsbisdom Mechelen-Brussel, waarvan de Sint-Romboutskathedraal de hoofdkerk is, en de bestuurszetel van het vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen. Mechelen vormt samen met de gemeenten Bonheiden, Duffel, Sint-Katelijne-Waver en Zemst het dekenaat Mechelen. De stad telt drie parochies die allen behoren tot de federatie Mechelen.

Protestantisme

Mechelen telt drie protestantse gemeenten, die deel uitmaken van de Verenigde Protestantse Kerk in België en het District Antwerpen-Brabant-Limburg. De Sint Janskerk is het oudste kerkgebouw. De erediensten gaan door in de Zandpoortkerk en de VPKB-kerk in de Keizerstraat. De Ghanese Presbyteriaanse kerk (Presbyterian church of Ghana) houdt eveneens haar erediensten in de Zandpoortkerk.

Nestorianisme

Mechelen kent een relatief grote gemeenschap (± 2000 gelovigen) van nestoriaanse christenen, die zich omstreeks 1980 hebben gevestigd in de stad nadat ze gevlucht waren uit Zuid-Oost-Turkije. Er zijn drie grote stromingen te onderscheiden, met name de Assyrische Kerk van het Oosten, de Chaldeeuws-Katholieke Kerk en de Syrisch-Orthodoxe Kerk van Antiochië.[15]

14,7% van de Mechelse bevolking is moslim.[16] Het merendeel zijn Soennieten. De stad heeft twee moskeeën die beide in Marokkaanse traditie zijn. Het betreft de Mechelse moskee en de Moskee Al Buraq.

Te Mechelen bevindt zich ook Wat Dhammapateep, een Theravada Boeddhistische tempel met een voornamelijk Thaise gemeenschap. In de tuin staat het grootste stenen Boeddhabeeld van Europa, in groen-zwart graniet op dito sokkel, het geheel gebeeldhouwd in China.

Naast de religieuze beschouwingen is er ook een afdeling van het Humanistisch Verbond in Mechelen gevestigd. Regelmatig hebben deze activiteiten voor leden en niet-leden vanuit een humanistische levensbeschouwelijke visie.

Daarnaast zijn er ook verscheidene vrijmetselaarsloges actief in de stad. Zie ook vrijmetselarij in België.

Het busnetwerk wordt geëxploiteerd door "De Lijn". Er zijn acht stadslijnen en verschillende streeklijnen. De hoofdzetel van "De Lijn" bevindt zich ook in Mechelen.

In 1835 werden de eerste spoorlijnen in België aangelegd, met Mechelen als centraal punt: de lijnen naar Brussel, Antwerpen en Dendermonde. De eerste trein op Belgisch grondgebied (de Olifant) reed datzelfde jaar nog op het traject Mechelen-Brussel. De stad bleef daarna nog tientallen jaren het middelpunt van het Belgisch spoorwegverkeer.

Station Mechelen ligt langs de spoorlijnen 25 / 27 (Brussel / Schaarbeek - Antwerpen) en 53 (Kortrijk - station Gent-Sint-Pieters - Dendermonde - Mechelen - Leuven). Het station Mechelen-Nekkerspoel ligt langs de spoorlijnen 25 / 27 en 27B.

Ook voor de buurtspoorwegen was Mechelen een belangrijk knooppunt. Buurtspoorlijnen werden geëlektrificeerd en er was een stadstramnet van drie lijnen, geëxploiteerd door de buurtspoorwegen. Er waren trams naar Heist-op-den-Berg, Boom (Antwerpen), Keerbergen (Haacht, Aarschot en Brussel).

Het oudste spoorweggebouw van België, dat op het terrein van de werkplaats van de NMBS achter het station stond, werd op 3 en 4 september 2013 34 meter van het spoor af verplaatst om ruimte te maken voor een weg die tussen het spoor en de werf van de NMBS moet komen. Dit omdat dit gebouw zeer bijzondere kenmerken heeft, zelfs een gedeelte van de voegen zijn beschermd. Er zijn plannen om dit gebouw over te dragen aan de stad, die het gebouw als een publieke ruimte wil benutten.

Langs het westen van Mechelen passeert de A1/E19 Brussel-Antwerpen. In een halve boog rond het noorden van de stad loopt de R6, de grote ring van Mechelen. Rond het stadscentrum loopt de R12. Vanuit Mechelen lopen onder andere in noordelijke en zuidelijke richting de N1 naar respectievelijk Antwerpen en Brussel, in noordwestelijke richting de N16 tot in Sint-Niklaas en in zuidoostelijke richting de N26 naar Leuven.

Mechelen is ook per boot te bereiken via de Dijle: er is een kleine jachthaven in het centrum van de stad. Daarnaast was het tot het najaar van 2013 mogelijk om met een plezierboot naar Planckendael te reizen vanuit het centrum van de stad. Langs het water ligt het Dijlepad, een houten wandelpad vanaf brouwerij Lamot tot de Kruidtuin over het water in de binnenstad langs de soms eeuwenoude huizen met balkons aan het water.

• Brouwerij Lamot
• Ragheno

De zaterdagmarkt staat in de binnenstad (Grote Markt, Steenweg, Schoenmarkt, IJzerenleen, Hallestraat, Befferstraat, Veemarkt, Désiré Bouchérystraat en Botermarkt). De Kleinhandelsmarkt staat aan de Guido Gezellelaan, langs de Centjesmuur. De kleinhandelsmarkt vindt plaats elke maandag, woensdag en vrijdag op de Veemarkt. De curiosamarkt vindt plaats elke zondag vanaf de zondag na de Hanswijkprocessie tot de laatste zondag van september.[17]

• A Film
• Brouwerij Alken-Maes
• Mechelse koekoek
• Sanoma Media
• Stadsbrouwerij Het Anker
• Telenet

• Berthoutinstituut Klein Seminarie (Bim-Sem) (algemene vorming)
• COLOMAplus, sinds 2007 als fusie van O.L.V. De Ham en Coloma (toerisme, gastronomie, schoonheid, informatica en handel)
• Scheppersinstituut (algemene vorming)
• Sint-Janshof (buitengewoon beroepsonderwijs)
• Sint-Romboutscollege (algemene vorming)
• Technische Scholen Mechelen (voornamelijk bouw en industrie)
• Ursulinen Mechelen (algemene vorming, handel en zorg + vierde graad mode)

De middelbare scholen in Mechelen die behoren tot het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap werken samen onder de naam Busleyden Atheneum.

Busleyden Atheneum bestaat uit 7 campussen:

• Campus Botaniek (3 vestigingen)
• Campus Caputsteen
• Campus De Beemden
• Campus Nekkerspoel
• Campus Pitzemburg
• Campus Stassart
• Campus Zandpoort

• Provinciale Scholen voor Tuinbouw en Techniek PTS Campus Mechelen (het vroegere PITO)

• Thomas More Mechelen (TMM)
  • Lerarenopleiding (campus Kruidtuin)
  • Journalistiekopleiding (campus De Ham)
  • Toerismeopleiding (campus De Vest)
  • Informaticaopleidingen (campus De Vest)
  • Managementopleiding (campussen De Vest en De Ham)
  • Opleiding interieurvormgeving (campus Lucas Faydherbe)
  • Verpleegkunde (campus De Vest)

• Arvada (Verenigde Staten)
• Dijon (Frankrijk)
• Helmond (Nederland)
• Nador (Marokko)
• Sucre (Bolivia)