14e eeuw

Belangrijke gebeurtenissen
Het Wandtapijt van de Apocalyps
Europa
  • Honderdjarige Oorlog (1337-1454). een lange serie conflicten afgewisseld met wapenstilstanden tussen de koningen van Engeland en Frankrijk. De term stamt uit de 19e eeuw.
  • Door de Zwarte Dood van 1347-1351 laat een derde deel van alle Europeanen, zijnde enkele tientallen miljoenen, het leven. De lekencongregatie van de alexianen neemt de verzorging van de pestlijders op zich.
  • Stichting van de Donauvorstendommen.
  • De Osmaanse Turken dringen op in de Balkan en Thracië. De sultans Moerad I en Bajezid I veroveren achtereenvolgens Bulgarije (1388–1393), Servië (1389) en Walachije (1395), bezetten Thessaloniki (1387) en Thessalië (1393) en verslaan in 1396 een Hongaars-westerse strijdmacht, die het Byzantijnse Rijk te hulp was gekomen, te Nicopolis.
  • Het Grootvorstendom Litouwen is ontstaan als een verbond tussen Slavische en Baltische volken die zich gezamenlijk willen verdedigen tegen de aanvallen van de Mongolen uit het oosten en de Duitse kruisridders uit het westen. Het strekt zich op zijn hoogtepunt uit van de Oostzee in het noorden tot bijna aan de Zwarte zee in het zuiden. In het oosten reikt het tot Smolensk en in het westen tot de stad Brest.
  • Slepende strijd tussen Welfen en Ghibellijnen in Beieren, Saksen en Noord-Italië.
  • Italiaanse stadstaten als Florence, Venetië en Genua worden schatrijk door hun handel met het Verre Oosten. De families Bardi en Peruzzi domineren het bankieren vanuit Florence, vestigingen oprichtend in vele andere delen van Europa.
  • De Visconti maken zich meester van Milaan, dat ze besturen als "Capitano del popolo" (volkskapitein).
Midden-Oosten
Azië
  • Timoer Lenk verslaat de Gouden Horde in een aantal bloedige veldslagen.
  • Het Hindoe-Boeddhistische Koninkrijk Majapahit, met Oost-Java als kern, bereikt zijn hoogtepunt. Hoewel de heersers van Majapahit hun macht uitbreiden over de naburige eilanden en de aldaar aanwezige koninkrijken vernietigen, lijkt hun interesse vooral uit te gaan naar het beheersen van een groter deel van de commerciële handel binnen de archipel. In de tijd dat het Majapahit-rijk wordt gesticht, komen ook de eerste moslim-handelaren en -proselieten het gebied binnen.
  • Indiërs brengen de islam naar de latere Filipijnen.
  • Na de mislukte poging van keizer Go-Daigo om via de Kenmu-restauratie de keizerlijke macht in Japan te herstellen, richt in 1336 Ashikaga Takauji het Ashikaga-shogunaat op met hemzelf als eerste shogun. Het shogunaat heeft zijn hoofdkwartier in Muromachi, een district van Kioto. Naar dit district is de Muromachiperiode vernoemd.
  • In 1368 valt in China de Mongoolse Yuan-dynastie die wordt opgevolgd door de Chinese Ming-dynastie. De meeste Mongoolse stammen keren terug naar hun oorspronkelijke leefgebieden. Een verbod treft vrijwel alle vormen van religie die uitgeoefend worden buiten boeddhistische en taoïstische kloosters en tempels.
Lage landen
Militair
  • Aanleg van landweren. Een landweer bestaat uit een enkele of dubbele aarden wal met aan weerszijden grachten of greppels. De wallen van landweren worden beplant met dicht struikgewas, vooral met stekelige soorten zoals: meidoorn, sleedoorn, hondsroos of egelantier. Een landweer dient ter bescherming van een vrij groot gebied, waarbinnen de bevolking zich met haar goederen en levende have kan terugtrekken in tijden van gevaar.
  • In het westen wordt een nieuw belegeringswapen gebruikt: de bombarde. Het heeft de vorm van een holle cilinder die lijkt op een langwerpige ton verstevigd met ijzeren hoepels; de bombarde wordt geladen via de loop. Het wapen wordt op een massief houten blok geplaatst en vuurt projectielen van ijzer of steen af die worden voortgestuwd door de kracht van het ontploffend buskruit.
  • Er treedt een commercialisering van de oorlogsvoering op, waarbij Milaan en Venetië het voortouw nemen met het gebruik van huursoldaten. De macht verschuift daardoor van de lokale heren naar de koning, op voorwaarde dat deze in staat is voldoende belastingen te heffen. Het geld moet worden opgebracht door steden die in ruil daarvoor privileges afdwingen en zo meer macht verkrijgen. De ridderstand verliest daarmee aan betekenis en daarmee de daarbij horende gedragscode. De huurlingen gaat het niet om de eer of gevangenneming van edelen ter verkrijging van losgeld, maar slechts het levend bereiken van de overwinning. De wreedheid op het slagveld neemt dan ook toe.
  • De Engelse longbow, die manshoog is en veel kracht vereist bij het spannen, kan wel 300 meter ver schieten en doet qua penetratievermogen weinig onder voor de kruisboog, maar een geoefend longbowschutter kan er veel meer pijlen per minuut mee afschieten. De pijlen van beide wapens zijn in staat om een harnas te doorboren.
Scheepvaart en handel
  • De Hanze bereikt een hoogtepunt als samenwerkingsverband van kooplieden rond Lübeck, Westfalen, Saksen, en het gebied van de Baltische Duitse Orde.
  • De suikerteelt verplaatst zich deels uit het oosten naar het Middellandse Zeegebied.
  • Doordat de Straat van Gibraltar sinds 1291 open is, krijgt de scheepvaart een groot aandeel in het internationale handelsverkeer. Brugge neemt als scharnierpunt tussen noord en zuid de rol over van de Jaarmarkten van Champagne.
  • De haven van Mude verzandt en daarmee vervalt de functie van het stadje als voorhaven van Brugge. Deze rol wordt overgenomen door Sluis.
  • Ontstaan van de eerste min of meer geregelde veerdiensten.
Innovatie
  • Overal worden op kloosters en kerken torenklokken aangebracht. Daardoor gaan mensen rekenen in gelijke uren in plaats van de wisselende uren van de ware tijd.
  • De besturen van de steden die in de veertiende eeuw ontstaan, willen ook een klok voor hun stad, omdat het als een prestigeobject wordt gezien. Rondtrekkende klokkenmakers worden ingehuurd om klokken te bouwen, met als resultaat dat tegen 1400 elke stad een klok heeft.
  • De techniek van het glasblazen komt vanuit Venetië naar Noordwest-Europa.
  • Het haring kaken raakt in gebruik.
  • De invoer van Duits bier uit hop in de Lage landen leidt ertoe, dat ook de Hollandse brouwers hop gaan gebruiken. De Vlaamse brouwers houden het nog op gruit.
Sociaal-economisch
  • Oprichting van gilden: belangenorganisaties van personen met hetzelfde beroep.
  • Boeren in Europa beginnen zich te ontworstelen aan de horigheid.
  • Jacquerie (1358). Een opstand tegen de adel van de Franse boeren in mei 1358 en de Boerenopstand in Engeland (1381).
  • Vlaamse wolwevers vestigen zich in Leeds.
Godsdienst en filosofie
Cultuur
  • Begin van de Italiaanse renaissance. Er is in deze periode een hernieuwde belangstelling voor ideeën en kunst uit klassieke Griekse en Romeinse oudheid. De op de mens gerichte opvattingen van de christelijke humanisten uit deze tijd vinden ook hun uitdrukking in de kunst onder patronage van rijke leken. Grote invloed op de literatuur hebben Dante, Petrarca en Boccaccio.
  • De Italiaanse humanisten zijn zich sterk bewust van de tekortkomingen van het Middeleeuws Latijn en menen, dat het intellectuele leven hierdoor tot stilstand is gekomen. Zij hopen door de taal van Cicero, Livius en Vergilius na te volgen een culturele opleving te bewerkstelligen. Daarom gaan zij naarstig op zoek naar oude manuscripten en herleeft ook de belangstelling voor het Grieks. Dankzij enkele Byzantijnse geleerden ontstaan er scholen en universiteiten waar ook Grieks wordt onderwezen.
  • Terwijl overal in Europa het Frans de hoftaal wordt, ontstaat in Engeland een volkstaal uit de talen van de Oostelijke en de Centrale Midlands met veel Franse leenwoorden.
  • Begin van het fresco door schilders als Cimabue en Giotto.
  • In het door de christenen heroverde gebied van Spanje ontwikkelt zich de Mudejarstijl in de bouwkunst. Het is een vorm van baksteengotiek met mohammedaanse invloeden.
  • In Frankrijk verdwijnen de troubadours, maar in Duitsland verschijnen de minnezangers.
  • In Noord-Frankrijk ontstaat een dynamischer muziekstijl, de Ars nova, waarbij de melodie in snellere tempi en met halve noten zich losmaakt van de grondtoon, de cantus firmus, vertegenwoordigd door Guillaume de Machaut. In Avignon bereikt de polyfonie een voorlopig hoogtepunt in de Ars subtilior. Het derde muzikaal centrum bevindt zich in Italië, met Francesco Landini.
  • Ontstaan van de Canterbury Tales en de Ballade van Robin Hood.
  • In de Nederlanden ontstaan de Abele spelen met de bijbehorende sotternieën.
  • In Anjou wordt het Wandtapijt van de Apocalyps vervaardigd. Behalve een afbeelding van de Apocalyps geeft het tapijt tevens een beeld van de verwoesting en ontreddering aan het einde van de 14e eeuw. Het is een weergave van de ravages veroorzaakt door de Honderdjarige Oorlog, de razzia's, de pest en de hongersnood.
Afrika
  • Vanaf 1301 wordt het de christenen in Egypte steeds moeilijker gemaakt hun godsdienst te belijden. Ze moeten blauwe tulbanden dragen en mogen geen openbare functies uitoefenen. Hun kerken worden verwoest, en in 1354 komt vrijwel een einde aan het bestaan van de Koptische kerk.
  • Het koninkrijk Mali strekt zich uit van de Sahara tot het oerwoud en van de Atlantische Oceaan tot de Niger. De hoofdstad Timboektoe is een belangrijk leercentrum voor geschiedenis, rechtsleer en de islamitische godsdienst. Timboektoe is ook een handelscentrum en een bestemming voor handelskaravanen.
Amerika

Belangrijke personen van de 14e eeuw
Dante Alighieri door Alessandro Botticelli

Bibliografie
Eeuwen in het 2e millennium n.Chr.

<< · 11e · 12e · 13e · 14e · 15e · 16e · 17e · 18e · 19e · 20e · >>

Zie de categorie 14th century van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.