Leuven

Leuven bestaat sinds 1 januari 1977 uit de volgende deelgemeenten: Heverlee, Leuven, Kessel-Lo en Wilsele. De woonkern Wijgmaal werd van Herent overgenomen, ook werden gedeeltes van de vroegere gemeenten Korbeek-Lo ("Leuvens Korbeek-Lo") en Haasrode bij Leuven gevoegd.

Bron: gemeentelijke website

• Bronnen: NIS en Stad Leuven - Opm: 1806 tot en met 1970=volkstellingen; vanaf 1977= inwonertal per 1 januari;
• 1977: aanhechting van Heverlee, Kessel-Lo, Wilsele, het gehucht Wijgmaal van Herent en gebiedsdelen van Korbeek-Lo en Haasrode

Er wonen anno 2012 12.970 mensen van allochtone afkomst in Leuven. De grootste deelgroep daarvan bestaat uit Koerden. Hun aantal bedraagt 3422 en de meesten zijn afkomstig uit Zuidoost-Turkije. Vervolgens wonen er 1851 Marokkanen, waarvan het grootste aantal Berbers. De laatste jaren is er ook een grote toestroom van immigranten uit Noord-Syrië en Noord-Irak.

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Op zondag 20 september 2009 openden de Belgische prinses Mathilde en de Nederlandse prinses Máxima het M - Museum in de binnenstad van Leuven. Het museum heeft een totale oppervlakte van 13.500 vierkante meter en een eigen collectie van ongeveer 46.000 werken.

M - Museum

De bijnamen van de Leuvenaars zijn Pietermannen en Koeienschieters. De eerste naam verwijst naar de inwoners van de oudste parochie (Sint-Pieter) en de tweede bijnaam verwijst naar het historische feit van 1691 toen de inwoners van Leuven op een zekere nacht het vuur op verdachte gestalten openden. De Leuvenaars werden op dat moment belegerd door de Fransen en waren in de waan dat ze op vijandige soldaten schoten. De volgende morgen bleek echter dat ze een kudde koeien hadden beschoten.[6]

De stad zelf werd door sommige van haar inwoners spottend aangeduid als Tobbackgrad[7], Tobbackville of Louisville. Dit verwees naar het jarenlange burgemeesterschap van Louis Tobback. Voor zijn opvolger, Mohamed Ridouani, verzon de Vlaamse pers de bijnaam Mo-town.[8]

Vanwege de eeuwenlange aanwezigheid van zowel de brouwerij Artois als het studentenleven wordt Leuven ook wel de bierhoofdstad van Vlaanderen/België genoemd.

De Leuvense vlag bestaat uit drie horizontale banden: rood, wit en rood. Volgens de legende zou dit verwijzen naar de slag tegen de Vikingen in 891. Arnulf van Karinthië bracht de Vikingen toen een verpletterende nederlaag toe. Tijdens de veldslag zou er zoveel bloed gevloeid zijn dat de twee oevers van de Dijle rood kleurden (de twee rode banden), waartussen de Dijle stroomde (de witte band). In werkelijkheid draagt de Leuvense vlag de kleuren van Neder-Lotharingen en is heraldisch niet ouder dan de dertiende eeuw. De vlag lijkt sterk op de Oostenrijkse vlag, die dezelfde oorsprong heeft.

De wapenspreuk van Leuven luidt: "Loven boven, altijd God loven."

Leuven is nationaal bekend om zijn uitgaansleven. Er zijn zeer veel uitgaansgelegenheden in de stad, overwegend cafés. De Oude Markt van Leuven wordt, vanwege zijn aaneenschakeling van kroegen, ook wel De Langste Toog van Europa genoemd. De donderdagavond (wegens het studentenleven), de vrijdagavond en de zaterdagavond zijn de drukste uitgaansmomenten. De Muntstraat profileert zich als het culinaire hart van de stad. De straat, die gedomineerd lijkt door Italiaanse restaurants, heeft na een grondige opknapbeurt ook stilaan een tweede adem gevonden. Ook telde Leuven enkele cafés speciaal voor holebi's, waar in 2018 alleen nog een café onder het Holebihuis Vlaams-Brabant van over is.[9]

Er worden verschillende jaarlijkse evenementen georganiseerd in Leuven, waaronder:

• Afrika Filmfestival (april-mei)
• Wereldfeest (eind mei of begin juni)
• De twaalf weken van Sint-Michiel: multidisciplinair cultuurevenement in de Sint-Michielskerk (april tot juni)
• Docville: internationaal festival gewijd aan de documentaire film (begin mei)
• Terrasfilms: gratis openluchtfilmfestival, projecties op twee grote schermen in het STUK (juni)
• Beleuvenissen: gratis muziekfestival met (inter)nationale artiesten, drie vrijdagen lang op drie pleinen in de stad
• Vlaanderen Zingt: samenzangspektakel op de laatste zaterdag van de maand juli
• Half Oogst (vroeger Marktrock): jaarlijkse gratis muziekfestival in de binnenstad (midden augustus)
• Hapje-Tapje: eet- en drinkfestival in het centrum van Leuven (Grote Markt, Oude Markt, Muntstraat, 's Meiersstraat, Hogeschoolplein, Naamsestraat ...) (jaarlijks, eerste zondag van augustus)
• Festival der Jaartallen, met de Abrahamviering, de Stoet der Jaartallen en de Kinderdag Arthur Dewit (begin september)
• Leuven Kermis (drie weken in september)
• Jaarmarkt op de eerste maandag van Leuven Kermis
• GP Jef Scherens: jaarlijkse wielerwedstrijd die begin september wordt verreden
• Atletiekmeeting voor Mon: atletiekwedstrijd
• Holebifilmfestival (november)
• Eindejaarscorrida: stratenloop (eind december)
• Internationaal Kortfilmfestival Leuven (begin december)
• Leuven in Scène (pinksterweekend)
• Paasfeesten Leuven: folklorefestival met internationale groepen, tijdens het Paasweekend
• Music For Life: benefietactie van Studio Brussel op het Martelarenplein; vond in 2006 en 2007 rond eind december plaats
• Kulturama: Leuvense cultuurhoogdagen (in februari)

Het station Leuven ligt langs de spoorlijnen 35 (Leuven - Aarschot - Hasselt), 36 (Brussel - Luik), 36N (Schaarbeek - Leuven), 53 (Schellebelle - Leuven) en 139 (Leuven - Ottignies). In Bierbeek, iets ten zuidoosten van Leuven, begint ook de HSL 2, de hogesnelheidslijn richting Luik, langs de A3/E40. Al deze spoorlijnen zijn aangelegd in de negentiende eeuw. Naast de elektrificaties zijn sinds het begin van de eenentwintigste eeuw volgende werken uitgevoerd:

• De spoorlijn naar Brussel is viersporig geworden en Leuven is opgenomen in Gewestelijk ExpresNet-plannen.
• Er is een rechtstreekse verbinding naar de luchthaven sinds 2005 dankzij de Bocht van Nossegem.
• Bij de aanleg van de hogesnelheidslijn zijn er veel ongelijkvloerse kruisingen gebouwd die het afwikkeling van het spoorverkeer verbeteren.
• De treinen Brussel - Aarschot hoeven door een boog sinds 2006 niet meer te keren in Leuven.
• Het stationsgebouw is in de periode 2011-2014 gerestaureerd; het spooremplacement is helemaal heringericht. De stelplaats in Leuven wordt gebruikt om historisch treinmaterieel te stallen dat geen plaats heeft in een spoorwegmuseum.

In de deelgemeente Wijgmaal ligt de gelijknamige halte aan Spoorlijn 53 met verbindingen richting Sint-Niklaas en Gent via Mechelen.

Langs Spoorlijn 139 ligt de halte Heverlee in de gelijknamige deelgemeente en wordt bediend door treinen richting Ottignies.

Buurtspoorwegen van de provincie Brabant, stand 1953 voor elektrische lijnen en stand 1950 voor de andere lijnen en de spoorwegen

Op 4 april 1874 werd een paardentramlijn geopend van Stationsstraat tot Blauwe Hoek.[10] Deze trams konden ook buiten het spoor op hun wielen rijden (chemins de fer américain)[11]. De trams werden uitgebaat door de maatschappij "S.A. des Tramways de Louvain". De eerste tramlijn wordt opgeheven in 1895 en vervangen door een nieuwe paardentramlijn op normaalspoor tussen het station en de Grote Markt. Op 6 december 1892 werd de eerste streektram van de buurtspoorwegen naar Geldenaken geopend. Deze stoomtrams reden langs de vesten (Station, Tiensepoort, Naamsepoort) naar het spoorstation en kwamen de binnenstad niet in. Op 17 juli 1893 werd de streeklijn naar Sint-Joris-Winge (later Diest) geopend en op 10 mei 1897 de lijn naar Tervuren (Naamsepoort - Tervuursepoort). Er was een goederenaansluiting naar de haven van Leuven[12].

In 1906 stelden de buurtspoorwegen aan de stad voor om een elektrisch stadsnet op te richten gebruikmakend van de al bestaande streeklijnen en de aanleg van nieuwe lijnen. In 1912 werd de normaalsporige paardentramlijn opgeheven en werd het metersporige elektrische tramnet geopend. De exploitatie van het stadstramnet werd verpacht aan de "S.A. des Tramways de Louvain", de uitbater van de vroegere paardentramlijn. In 1920 werd de concessie teruggeven aan de buurtspoorwegen, die de exploitatie in eigen beheer namen. Het stadsnet kende in de loop der tijd kleine uitbreidingen:[13]

Tram in de stationsstraat (nu Bondgenotenlaan)

• 1926: naar Korbeek-Lo en naar Heverlee (Kantien)
• 1927: elektrificatie van Kessel-Lo tot Linden
• 1932: elektrificatie van Terbank naar Bertem op de streeklijn naar Tervuren
• 1934: Korbeek-Lo Lovenjoel
• 1934: elektrificatie van Bertem naar Tervuren op de streeklijn naar Tervuren
• 1937: van Mechelsepoort naar Herent
• 1940: van Station naar Beneden-Kessel

In 1937 is de verbindingslijn tussen Vossem en Sterrebeek geëlektrificeerd waardoor er rechtstreekse elektrische tramverbinding tussen Brussel en Leuven mogelijk werd. Dit werd in 1940 de streektramlijn B en de aansluitende verbinding tussen Vossem en Tervuren werd dan verzorgd door een pendeldienst. De stadslijn 2 die tot Tervuren reed werd dan beperkt tot Tervuursepoort.

In 1952 heeft de buurtspoormaatschappij (NMVB), na de verbussingsproef in Brugge, het tramstadsnet opgeheven en vervangen door bussen. Al eerder in 1938 is cirkellijn 4 opgeheven tussen Mechelsepoort en Station. Alle stadslijnen behalve lijn 1 zijn in 1952 opgeheven. In 1953 werd ook lijn 1 opgeheven samen met de streeklijn naar Geldenaken, die geëxploiteerd werd met motortrams. De streektramlijn B naar Brussel bleef rijden: de trams komende van Brussel reden langs de Vesten tot het station om daarna terug te rijden langs de route van stadslijn 1 via de Grote Markt tot de Naamsepoort. De streeklijn naar Diest werd in 1952 geëlektrificeerd van Linden (eindpunt stadslijn 1) naar Sint-Joris-Winge en in 1953 tot Diest (station). Met een keerlus bij de Grote Markt konden de streektrams uit Diest (lijn D) daar keren. In feite werd de stadslijn 1 grotendeels vervangen door een lange streeklijn en werd maar klein stuk van de oorspronkelijke stadslijn 1 opgebroken bij Heverlee. Aan kant van Diest werd op aandringen van gemeente aldaar de tramlijn in 1955 ingekort tot Diest (Leuvensepoort). De volgende inkorting was in 1958 tot O.L.V. Tielt. Op 19 mei 1961 werd de lijn Brussel opgeheven en op 31 maart 1962 werd de laatste tramlijn in Leuven (streeklijn Leuven O.L.V. Tielt) opgeheven.

Het openbaar vervoer in Leuven bestaat uit een busnetwerk geëxploiteerd door de Vlaamse Vervoermaatschappij De Lijn, aangevuld met 1 buslijn geëxploiteerd door de TEC (18 Jodoigne - Hamme-Mille - Leuven). Het netwerk bestaat in totaal uit 59 reguliere lijnen waaronder 12 Leuvense stadsbuslijnen (waaronder 2 ringbussen: 600 en 601), 2 snelbussen (410 Leuven - Tervuren - Brussel en 485 Leuven - Tienen), 3 START-lijnen (616 651 652 Leuven - Zaventem Luchthaven), 15 schoollijnen en 2 marktlijnen. In Kessel-Lo wordt een aantal haltes ook bediend door een belbus. Op vrijdag- en zaterdagnacht is er een nachtnet met 17 lijnen, het hoogste aantal in Vlaanderen. Op vrijdag- en op zondagavond zijn er ook extra bussen tussen VUB en Limburg (178, 179) met haltes in Leuven. Alle bussen vertrekken en komen aan in het busstation naast het spoorstation van de stad.

Ten zuiden van Leuven loopt de A3/E40 Brussel - Luik. Langs de noordwestelijke rand van de stad loopt de A2/E314 Leuven - Lummen - Nederland, die aansluit op de A3/E40 aan het knooppunt Heverlee, net ten zuidwesten van Leuven. Rond het stadscentrum loopt de R23. Verschillende grote gewestwegen doen ook de stad aan, zoals de N2, van Brussel richting Limburg en Nederland, de N3, van Brussel richting Luik, of de N26 naar Mechelen.

• sp.a: Bert Cornillie, Mich De Winter, Sarah Mohamed Khalif, Dorien Meulenijzer, Lothe Ramakers, Christophe Stockman, Aynur Tasdemir, Bruno Tobback, Pieter Vandenbroucke, Mieke Vandermotte
• Groen: Fatiha Dahmani, Wouter Florizoone, Ann Li, Eva Platteau, Sara Speelman, Frouke Wouters, Jef Pereboom
• CD&V: Karin Brouwers, Els Van Hoof, Fons Laeremans, Erik Vanderheiden, Liesbeth Vandermeeren
• N-VA: Frieda Aerts, Debby Appermans, Veerle Bovyn, Zeger Debyser, Katelijne Dedeurwaerder, Tine Eerlingen, Katrien Houtmeyers, Lorin Parys, Pieterjan Vangerven, Anja Verbeeck, Lies Verlinden
• Open Vld: Rik Daems, Lien Degol
• PVDA: Line De Witte
• Vlaams Belang: Hagen Goyvaerts

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen bij elke verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*)1982: RAD/ 1988: GLB (1,96%), NF (0,22%)/ 1994: SLB (0,12%), UNIE (0,38%), W.O.W. (1,48%)/ 2012: CADP (0,23%), Piratenpartij (0,92%)/ 2018: Liever Leuven

Bondgenotenlaan in Leuven

De Diestsestraat en de Bondgenotenlaan zijn de belangrijkste winkelstraten in het centrum van Leuven. Ook in de Tiensestraat, de Mechelsestraat en de Parijsstraat bevinden zich veel winkels. Zowel de Diestse- als de Mechelsestraat en het eerste deel van de Tiensestraat zijn volledig verkeersluw.

Middelgrote detailhandels situeren zich op de Tiensesteenweg en langs de vaart (Vaartkom).

Op vrijdag is er wekelijks, van 7.00 tot 13.00 uur, een warenmarkt op het Monseigneur Ladeuzeplein, het Herbert Hooverplein en een bloemenmarkt in de Brusselsestraat. Op zaterdag is er van 9.00 tot 18.00 uur een antiek- en rommelmarkt op het Mathieu de Layensplein en in de Mechelsestraat en er is een bloemenmarkt en versmarkt in de Brusselsestraat. In december is er een kerstmarkt op het Monseigneur Ladeuzeplein en het aansluitende Herbert Hooverplein.

Sportoase Leuven

Philipsgebouw Leuven

Noordoostelijk van de R23 ligt de Philipssite, die zo genoemd wordt omdat tussen 1929 en 1989 hier een fabriek van Philips gevestigd was. Philips is tegenwoordig op het industrieterrein Haasrode gevestigd. De Philipssite is thans een kantoor- en sportcomplex en biedt publieke parking. Er zijn zowel overheidsinstanties als private bedrijven gehuisvest.

Leuven wordt wel gezien als de bierhoofdstad van België. Zo waren er vroeger 56 brouwerijen actief. Tegenwoordig is de grootste bierbrouwerij van de wereld actief in Leuven, namelijk AB InBev in de vorm van de Stella Artois-brouwerij aan de Vaart. Daarnaast is er een stadsbrouwerij. In de buurt van Leuven zijn er brouwerijen in Hoegaarden (Hoegaarden), Holsbeek (o.a. Kessel), Wezemaal (Broeder Jacob), Aarschot (Wolf) en andere. Het is een belangrijke bron van inkomsten voor de stad.[18][19]

Tot de jaren tachtig was er in Leuven veel industrie te vinden. Zo was er op de plek waar tegenwoordig de nieuwe brouwerij van Stella Artois is gevestigd de Ateliers de la Dyle gevestigd. Deze firma was verantwoordelijk voor de bouw van trams en treinen en in de jaren zestig ook caravans. Andere firma's waren onder andere fietsenfabriek Delin (later Ets. de Construction d'Automoteurs Eugène Mathieu), schoenenfabriek Wanet, textielfabriek Fabota,[20] textielfabriek Hottat, deegwarenfabriek Anco, metaalbedrijf Donckers, metaalbedrijf Peeters en de Centrale Werkplaatsen.[21]