Dendermonde
Dendermonde (Frans: Termonde; dialect: Deiremonne) is een stad in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen. De stad ligt in de driehoek Gent-Brussel-Antwerpen, een van de meest verstedelijkte gebieden van het land. Het is de hoofdplaats van het arrondissement Dendermonde en ligt in de Denderstreek. De stad ligt aan de samenvloeiing van Dender en Schelde en telt ongeveer 46.000 inwoners, die Dendermondenaars[1] worden genoemd.
Stad in België | |||||
| |||||
Geografie | |||||
Gewest | |||||
Provincie | |||||
Arrondissement | Dendermonde | ||||
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere | 55.67 km² (2017) 61,23% 16,55% 22,22% | ||||
Coördinaten | 51° 2' NB, 4° 6' OL | ||||
Bevolking (bron: AD Statistiek) | |||||
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid | 45.769 (01/01/2019) 48,78% 51,22% 822,08 inw./km² | ||||
Leeftijdsopbouw 0-17 jaar 18-64 jaar 65 jaar en ouder | (01/01/2019) 18,69% 60,67% 20,64% | ||||
Buitenlanders | 4,69% (01/01/2019) | ||||
Politiek en bestuur | |||||
Burgemeester | Piet Buyse (CD&V) | ||||
Bestuur | CD&V, N-VA | ||||
Zetels CD&V N-VA sp.a-Groen Vlaams Belang Open Vld | 35 12 8 6 5 4 | ||||
Economie | |||||
Gemiddeld inkomen | 19.312 euro/inw. (2016) | ||||
Werkloosheidsgraad | 5,47% (jan. 2019) | ||||
Overige informatie | |||||
Postcode 9200 9200 9200 9200 9200 9200 9200 9200 | Deelgemeente Dendermonde Appels Baasrode Grembergen Mespelare Oudegem Schoonaarde Sint-Gillis-bij-Dendermonde | ||||
Zonenummer | 052 | ||||
NIS-code | 42006 | ||||
Politiezone | Dendermonde | ||||
Hulpverleningszone | Oost | ||||
Website | www.dendermonde.be | ||||
Detailkaart | |||||
ligging binnen het arrondissement Dendermonde in de provincie Oost-Vlaanderen | |||||
|
Het symbool van Dendermonde is het Ros Beiaard. Het stadslogo titelt Dendermonde dan ook als "Ros Beiaardstad".
Geschiedenis
Vroegste geschiedenis
Opgravingen in het voorjaar van 2010 aan het Kleinzand te Grembergen brachten sporen van een nederzetting uit de vroege ijzertijd (ongeveer 800 v. Chr.) en drie Romeinse brandrestgraven aan het licht. Tevens werd aangetoond dat de site in de Romeinse tijd, vanaf 175 na Chr. opnieuw als landbouwzone in cultuur werd gebracht. Bij graafwerken in de Dendermondse polder werden werktuigen uit het Neolithicum ontdekt. Op de Zwijvekekouter vonden archeologen twee Gallo-Romeinse brandrestengraven. Ze dateren van circa 125-150 na Christus. Op het Hoogveld vond men een graanspieker uit de ijzertijd en een Keltisch-Romeins heiligdom.
Middeleeuwen
Tegen het einde van de Frankische periode ontstond een nederzetting op de plaats van de huidige Vlasmarkt en later ook op de linkeroever, in de schaduw van een burcht die rond de tweede helft van de tiende eeuw door keizer Otto II werd gebouwd. Deze burcht, omringd door Dender en Visgracht, bevond zich op de plaats waar thans het gerechtsgebouw staat. De burcht vormde de bestuurlijke zetel van het Land van Dendermonde, waar de stad zelf vanaf 1233 geen deel meer van uitmaakte. De naam werd het eerst vermeld in een oorkonde Rainghouts de Thenremonde uit 1087.[2] Bij de burcht kwam een burchtkapel en op de huidige Grote Markt was in de elfde eeuw een begraafplaats.
Ringoot, heer van Dendermonde, zoon van Ringoot de Kale van Gent, overleed op 3 oktober 1106. Men vermoed dat hij een dochter had die huwde met Daniel, kleinzoon van Boudewijn I van Aalst.
In 1223 werd in Dendermonde een cisterciënzerinnenabdij gesticht en in 1233 kende Robrecht VII van Bethune Dendermonde stadsrechten toe. Rond 1200 was de Dender al bevaarbaar tussen Dendermonde en Aalst.[3] Later konden schuiten, wanneer er bij voldoende regen genoeg water in de rivier stond, ook Ath bereiken.
Reeds in de dertiende eeuw was Dendermonde een ommuurde en omwalde stad. Aan de binnenkant van de stadsmuren waren gewelven die bescherming boden bij een vijandelijke aanval. De stad had vier stadspoorten: 1) in het westen de Steenpoort aan de Kerkstraat voor de verbinding met Gent, 2) in het noorden de Waaslandpoort aan de Veerstraat voor de verbinding met het Waasland, 3) in het noordoosten de Mechelsepoort aan de Mechelsestraat voor de verbinding met Mechelen, 4) in het zuidoosten de Brusselsepoort aan de Brusselsestraat voor de verbinding met Brussel.
In 1302 namen Dendermondenaren deel aan de Guldensporenslag bij Kortrijk aan Vlaamse zijde. De Denderbrug die Grote Markt en de Koornaard (nu Vlasmarkt geheten) met elkaar verbond, was tot 1380 in hout. Ze werd toen in zandsteen hebouwd. Aan het einde van de veertiende eeuw was in Dendermonde een zilversmid actief en ook in de vijftiende, zestiende en zeventiende eeuw werkten zilversmeden in de stad. Zij vervaardigden ringen en religieuze voorwerpen. Ook werden er tinnen voorwerpen gemaakt. De bloei van de textielindustrie (het Dendermondse laken) veroorzaakte in de veertiende eeuw conflicten met Gent.
In 1468 ontving het stadsbestuur Margaretha van York, echtgenote van hertog Karel de Stoute. Ze bezocht de Lakenhalle (nu stadhuis) en de Onze-Lieve-Vrouwekerk.
Vroegmoderne tijd
In de 16e eeuw werd het interieur van de Onze-Lieve-Vrouwekerk beschadigd door de Beeldenstorm; sporen van deze vernielingen zijn nog steeds zichtbaar. In de jaren 1560 brak de Tachtigjarige Oorlog uit. Op 5 september 1572 werd Dendermonde veroverd door troepen van Willem van Oranje, onder leiding van kapitein Nuffel uit Mechelen, maar een maand daarna ontvluchtten zij de stad[4] en werd Dendermonde door de Spaanse troepen ingenomen en geplunderd. Na de Spaanse Furie in Antwerpen (november 1576) slaagde François van Ryhove erin om het Spaanse garnizoen in Dendermonde af te kopen en te doen vertrekken; als beloning werd hij hoogbaljuw van Dendermonde.[4] Op 4 augustus 1578 kwam de stad in handen van de Staten, op 12 maart 1579 vestigden radicale protestanten er de macht van de calvinistische Gentse Republiek, waarna de katholieke clerus uit de stad werd verbannen en alle geestelijke goederen werden geconfisceerd.[4] Op 17 augustus 1584 moest Dendermonde capituleren voor de Spaanse troepen van Alexander Farnese, de hertog van Parma, en bleef daarmee een overwegend katholieke stad.[4]
Vervolgens werd een nieuwe vesting gebouwd. Lodewijk XIV, koning van Frankrijk belegerde de stad in 1667, maar ontsnapte nipt aan de dood en moest zijn leger terugtrekken toen Dendermonde de polders liet overstromen.
In 1706 werd de stad door de Hertog van Marlborough in puin geschoten.
Het tweede Barrièretraktaat van 1717 had als gevolg dat de Dendermondse kazernes bemand werden door Nederlanders en Oostenrijkers, die met de troepen in de andere barrièresteden een bescherming tegen een eventuele Franse agressie, moesten garanderen.
Daarna kreeg de stad te lijden van de bezetting door de troepen van de Franse koning Lodewijk XV. Van 1745 tot 1749 werd Dendermonde bezet door het Franse leger. In 1768 werd begonnen de Dender tussen Aalst en Dendermonde te kanaliseren.[5][6]
Negentiende eeuw
In het begin van de negentiende eeuw telde Dendermonde 5.000 inwoners. De havenbedrijvigheid en de talrijke religieuze gebouwen typeerden het centrum binnen de stadspoorten en omwalling, waarvan vandaag nog resten overblijven.
In 1800, onder het bewind van Napoleon Bonaparte, bekwam Dendermonde een rechtbank van eerste aanleg. Op de spits van het belfort werd een koperen bol geplaatst met bovenaan de letter N (van Napoleon), die echter in 1814 weer verwijderd werd. Na 1815 werd de militaire verdedigingsgordel rond het stadscentrum omgevormd. Er kwamen nieuwe bastions die nog gedeeltelijk bewaard zijn. Tijdens het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden werd van 1827 tot 1830 een infanteriekazerne gebouwd, thans beschermd als monument.
Het Heilige Maagdcollege werd in 1834 door de priesters Jan Baptist Van Bavegem en Jan Lodewijk D’Hollander opgericht. Het was oorspronkelijk gelegen aan de Veemarkt (nu Emiel Van Winckellaan genaamd). Na de verwoesting van zijn schoollokalen in 1914 verhuisde het naar de Kerkstraat. De Sint-Pieter en Paulusabdij van de orde der Benedictijnen werd in 1837 opgericht en is een voortzetting van de oude abdij van Affligem die in 1796 door de Franse bewindvoerders werd opgeheven.
Dendermonde was na Brussel en Mechelen de derde stad op het Europese continent die een spoorwegverbinding kreeg. In 1850 werd de stad bezocht door koning Leopold I. In 1856 werd in de Kerkstraat het Sint-Vincentiusinstituut gesticht (klooster voor zusters van de orde van Sint-Vincentius), waaruit een meisjesschool ontstond. Het bedrijf Vertongen-Goens dat bestond uit een kabelfabriek en een touwslagerij stelde honderden arbeiders te werk.
Het stedelijk kerkhof, ontworpen door stadsarchitect Edouard Bouwens werd in 1882 aangelegd op de grens met Appels. Het jaar 1911 bracht de opening van de eerste bioscoop.
Twintigste en eenentwintigste eeuw
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden van 4 tot 6 september 1914 bijna alle huizen en openbare gebouwen in het stadscentrum verwoest, toen het Duitse leger van Wilhelm II brandstichtte. Voor de brandstichting werden huizen en winkels geplunderd, waarbij de Duitse soldaten vooral voedingsmiddelen en alcoholische dranken roofden. Enkel het Vleeshuis op de Grote Markt, een aantal hoekwoningen en arbeidershuisjes bleef gespaard. De rookpluim van de brand was te zien in het Waasland en tot in Destelbergen, bij Gent. De bevolking leefde in kelders, kazernes en barakken of trok weg. Ook het stadhuis en belfort brandden af, waarbij het stadsarchief verloren ging. De fabriek van Vertongen-Goens, die touwen en staaldraadkabels produceerde werd verwoest. Door deze wreedheden tegen haar burgerbevolking behoort Dendermonde tot de zeven Belgische martelaarsteden.
Zowel uit Dendermonde als de naburige gemeente Sint-Gillis werden gijzelaars weggevoerd naar Duitsland. Als gevolg van de armoede trokken tijdens de oorlog of na 1918 sommige begoede families weg uit de stad. Ze verhuisden tijdelijk of definitief naar Overmere, Waasmunster en Zele. Daardoor had Dendermonde in de jaren twintig minder industrie dan in 1914.
Wegens zijn vroegere functie van vesting- en garnizoensstad en de catastrofe van 1914 is Dendermonde, ondanks zijn gunstige ligging, niet uitgegroeid tot een grote stad. In 1933-1934 werd een betonnen viaduct over de spoorwegen tussen Dendermonde en Sint-Gillis-bij-Dendermonde aangelegd. In 1953 (nacht van 31 januari op 1 februari) ontstonden als gevolg van een zware storm vier dijkbreuken in Vlassenbroek, één in Appels en één in Grembergen. Het Scheldewater overstroomde Vlassenbroek en een deel van de wijk het Keur. Vee verdronk en de materiële schade was groot, maar de inwoners van Vlassenbroek konden zich redden. In 1966 probeerde Aalst de rechtbank van eerste aanleg, gevestigd in Dendermonde, naar Aalst te doen verhuizen, wat echter mislukte.
In de tweede helft van de twintigste eeuw werden belangrijke openbare werken uitgevoerd, zoals het dempen van de Oude Vest (een middeleeuwse gracht), het aanleggen van de Noordlaan, een tweede brug over de Schelde (Vlassenbroekbrug) en het omleggen van de Dender buiten het stadscentrum. Vanaf 1970 kwamen er flatgebouwen. Ook nu neemt het aantal appartementen in de binnenstad flink toe.
Tijdens de fusies werden de volgende gemeenten toegevoegd: 1971 Appels, Sint-Gillis-bij-Dendermonde; 1976 Baasrode, Grembergen, Mespelare, Oudegem en Schoonaarde. De Oude Vest werd omgevormd tot een aangename, shopvriendelijke winkelstraat. In 1994 werd het serviceflatgebouw Klein-Kwartier in de Lodewijk Dosfelstraat geopend door Jan Lenssens, senator en voormalig Vlaams minister.
In 1995 werd een Ros Beiaardbeeld opgericht op het rond punt tussen de Brusselsestraat en de spoorwegviaduct. In 2009 viel Kim De Gelder een creche aan in Sint-Gillis-bij-Dendermonde, maakte drie slachtoffers en verwondde baby's.
Zowel in het jaar 2000 als in 2010 was er een ommegang van het Ros Beiaard. In 2020 zal er opnieuw een ommegang zijn, meer bepaald op zondag 24 mei.
Op 26 september 2010 werd het nieuwe bibliotheekgebouw in de Kerkstraat in gebruik genomen. Het gebouw heeft ook een polyvalente zaal die gebruikt wordt voor tentoonstellingen, de zaal 't Sestich. De procedures rond het Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan PRUP voor de bouw van een nieuwe gevangenis in Dendermonde werden eind 2018 beëindigd. De Raad van State besliste dat de plannen in orde zijn.
Thans oefent de stad een sterke aantrekkingskracht uit op de omliggende gemeenten door het groot aantal winkels, de aanwezigheid van vele scholen voor algemeen en kunstonderwijs (Koninklijke Academie voor Schone Kunsten en de Stedelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans). Het Oscar Romerocollege dat ontstond uit een fusie van het Heilig Maagdcollege, het Sint-Vincentiusinstituut en het Vrij Technisch Instituut oefent een grote invloed uit op de stad en omliggende omgeving. Verder is er het Gemeenschapsonderwijs (Atheneum) en avondonderwijs in het Centrum voor volwassenenonderwijs CVO.
De stad trekt buitenlandse toeristen aan uit de buurlanden, Italië en Oost-Europa. De burgerlijke en religieuze gebouwen, vooral het stadhuis en de Onze-Lieve-Vrouwekerk worden 's zomers druk bezocht. Bovendien was de stad tot 2014 de hoofdplaats van een gerechtelijk arrondissement, waaronder ook Sint-Niklaas en de streek van Aalst vielen. Dendermonde maakt deel uit van de hulpverleningszone Oost-Vlaanderen Oost.
Deelgemeenten
Appels
- Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1971 (toen 2900 inwoners, Appelsenaren genoemd).
- Bekende bedevaartplaats naar de H. Apollonia.
- Aan de Schelde het voetveer Appels-Berlare. Een van de laatste aan de stroom. Op de Bevrijdingdlaan bevindt zich een terrein van de intercommunale DDS, waar afval verwerkt wordt en burgers zelf glas, karton, hout en grof vuil kunnen afgeven. Er is tevens een kringloopwinkel.
Sint-Gillis-bij-Dendermonde
- Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1971. Sint-Gillis heeft 12.846 inwoners (2019) en telt daarmee meer inwoners dan de vroegere stad Dendermonde van voor de fusies. Is vooral bekend omwille van zijn jaarlijkse bloemencorso (of bloemenstoet), waarbij prachtige wagens gedecoreerd met bloemen door de deelgemeente trekken. Deze stoet vindt elk jaar plaats begin september.
- In januari 2009 kwam Sint-Gillis wereldwijd in het nieuws door de steekpartij in Sint-Gillis-bij-Dendermonde.
Baasrode
- Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (toen 6342 inwoners).
- Met in het noorden het toeristisch aantrekkelijke kunstenaarsdorp Vlassenbroek, dat vlak tegen de Scheldedijk ligt, met het beschermde laat-gotische Sint-Gertrudiskerkje (uit de zeventiende eeuw) en de toren (1677) van de Sint-Ursmaruskerk (uit de zestiende-zeventiende eeuw). Heeft ook een Scheepvaartmuseum Baasrode en Stoomspoorlijn Dendermonde-Puurs. Baasrode grenst in het zuiden aan de gemeente Buggenhout.
Grembergen
- Grembergen maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (toen 6100 inwoners). De barokke St.-Margarethakerk dateert uit het begin van de achttiende eeuw. Het natuurreservaat Groot Schoor is 8,7 ha groot en is gelegen in de Scheldebocht ter hoogte van Grembergen-Broek. Het is eigendom van de Stad Dendermonde, maar wordt beheerd door Natuurpunt. Het Grembergse Broek heeft een gemiddelde hoogte van twee meter boven de zeespiegel.
Mespelare
- Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (Toen 540 inwoners).
- Ligt aan de Dender en heeft een vroeg-gotische Sint-Adegondiskerk uit de dertiende eeuw met romaanse delen; men vindt er het landhuis Spaans Hof (1643) en een schandpaal (zeventiende-eeuws).
Oudegem
- Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (Toen 3950 inwoners).
- Gelegen aan de Dender en Schelde heeft het de Onze-Lieve-Vrouwekerk met vroeggotische toren en met een dertiende-eeuwse kruisbeuk. Kloosterhoeve en Bokkenhof (beide uit de achttiende eeuw). Oudegem heeft een sporthal, een volleybalclub (VC Oudegem A), een voetbalclub (SK Oudegem) en een manege.
Schoonaarde
- Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (Toen 2190 inwoners), gelegen aan de Schelde. Schoonaarde, dat ten oosten van Wichelen ligt, is van alle deelgemeenten het verst verwijderd van het centrum van Dendermonde. In Schoonaarde bevindt zich een chemisch bedrijf Allnex aan de Steenweg naar Wetteren.
Overzichtstabel
Nr. | Naam | Oppervlakte (km²) | Bevolking 01/01/2019 |
---|---|---|---|
I | Dendermonde | 8,20 | 9.480 |
II | Appels | 3,87 | 2.904 |
III | Baasrode | 8,23 | 6.329 |
IV | Grembergen | 9,92 | 7.151 |
V | Mespelare | 1,98 | 561 |
VI | Oudegem | 7,25 | 4.221 |
VII | Schoonaarde | 5,64 | 2.269 |
VIII | Sint-Gillis-bij-Dendermonde | 10,59 | 12.846 |
- Bron: Stad Dendermonde
Demografische ontwikkeling
Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.
- Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Bezienswaardigheden
De Grote Markt met zowel middeleeuwse panden als herenhuizen in neotraditionele stijl werd volledig autovrij gemaakt, heraangelegd en in juli 2004 plechtig in gebruik genomen. Een bronzen palmboom met de naam "Coconut voor Dendermonde" werd een jaar later aan het geheel toegevoegd.
Het stadhuis in gotische stijl met Belfort werd in de veertiende eeuw gebouwd als lakenhalle. De Belforttoren werd in 1999 door de UNESCO erkend als Werelderfgoed. Het Vleeshuis uit 1461 met een hoektoren staat tussen de Grote Markt en de Kerkstraat. Het herbergt het oudheidkundig museum met een collectie waarbij de nadruk ligt op de folklore van de stad. Daarnaast is er ook aardewerk uit de Gallo-Romeinse periode, vondsten uit een Merovingisch grafveld (uit de zesde en zevende eeuw) en voorwerpen van de vroege middeleeuwen tot de twintigste eeuw. Ook zijn er fossielen en een volledig skelet van een mammoet die hier 28.000 jaar geleden leefde.
Andere bezienswaardigheden zijn:
- Het Sint-Alexiusbegijnhof met 61 zeventiende-eeuwse huisjes en een kapel uit 1927 werd in 1998 erkend als werelderfgoed.
- De gotische Onze-Lieve-Vrouwekerk met centraal gedeelte uit de dertiende eeuw, die naast andere kunstschatten ook twee schilderijen van Antoon van Dyck en een romaanse doopvont bevat.
- Het standbeeld voor Pieter-Jan De Smet, jezuïet en missionaris bij de indianen in de Rocky Mountains in de Verenigde Staten.
- De negentiende-eeuwse Benedictijnenabdij van Sint-Pieter en Sint-Paulus met neogotische kerk uit 1902.
- Het gerechtshof uit 1927 aan het begin van de Kerkstraat bevindt zich op de plaats waar ooit de middeleeuwse burcht van de heren van Dendermonde bevond.
- De Gildenreuzen (Mars, Indiaan en Goliath) en het Ros Beiaard werden in 2005 erkend als werelderfgoed.
- De Sint-Gillis-Binnenkerk uit de achttiende eeuw met toren uit de vijftiende eeuw.
- De Mechelse en Brusselse poort uit 1822.
- De Cisterciënzerinnen abdij van Zwijveke uit de achttiende eeuw met zuilengalerij uit 1690.
- De middeleeuwse vestingen met bastionsysteem en aarden wallen.
- De Brusselse Forten zijn een overblijfsel van de vroegere defensiegordel rond het stadscentrum. Nu wordt deze vijver van 5 hectare, die gelegen is in een groene omgeving, gebruikt door sportvissers. Langs de oevers loopt een wandelpad.
- De oude Denderloop door het historische centrum.
De overige monumenten:
- Het arsenaal uit 1825.
- De voormalige rijkswachtkazerne en tuinwijk met 22 rijkswachtershuizen uit 1879.
- Het gevangenisgebouw uit 1863, gebouwd volgens het Ducpétiaux-model.
- De infanteriekazerne uit 1830.
- Het neogotische klooster van de Zwarte Zusters op de Vlasmarkt uit 1923.
- De Koninklijke Academie van Schone Kunsten in de Dijkstraat in art deco.
- De voormalige handelsbank in art deco.
- De burgerlijke begraafplaats met originele kerkhofmuur, toegangspoort en praalgraven.
- De Kerkstraat, Koningin Astridlaan en het Statieplein met herenhuizen in neotraditionele stijl.
- Het stationsgebouw in modernistische stijl.
- Het stadspark, aangelegd op een deel van de vroegere militaire versterkingen.
- Het steegbeluik in de Weldadigheidstraat.
- De voormalige vismarkt.
- 't Ros Beiaard, beeld van Jan Desmarets
Erfgoed
Dendermonde heeft een omvangrijk bouwkundig erfgoed. Hoogtepunten zijn de Lakenhalle (Stadhuis) en het Vleeshuis (Stedelijk Museum) op de Grote Markt. Andere historische gebouwen zijn de Onze-Lieve-Vrouwekerk en de Hollandse Kazerne.
Dit laatste gebouw, gebouwd in 1827-1830 en gelegen aan de Noordlaan staat al jaren te verkrotten. De bouwfysische toestand is slecht, alhoewel het in België een zeldzaam voorbeeld is van militaire architectuur uit het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, waarvan België deel uitmaakte van 1815 tot 1830. De stad Dendermonde kan de enorme restauratiekosten die het gevolg zijn van insijpelend water echter niet alleen dragen.
Fietsroutes
- Denderende steden
- Ros Beiaardroute
- Reuzenroute
Evenementen
Dendermonde
- Ros Beiaard Ommegang: Elke 10 jaar wordt het Ros Beiaard door de stad gedragen. Het Ros Beiaard wordt voorafgegaan door een middeleeuwse ommegang met figuranten, acrobaten en praalwagens die de lokale versie van de historische sage van het Ros Beiaard en de Vier Heemskinderen vertelt. In 2005 werden het Ros Beiaard van Dendermonde en de drie gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath opgenomen in het Werelderfgoed van de UNESCO.
- Traditionele Reuzenommegang of Katuit: in een folkloristische avondstoet worden de gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath voorafgegaan door voornamelijk historische of volkse taferelen met praalwagens, muziekkorpsen, vendelzwaaiers en figuranten en fakkeldragers. In de volksmond gaat men naar Katuit om de reuzen te zien dansen (zie stadsreuzen). Deze ommegang sluit de Dendermondse kermisweek, alsook het zomerseizoen, af en gaat jaarlijks door op de laatste donderdag van augustus.
- Honky Tonk Jazzkroegentocht
- Folkfestival M'Eire Morough (laatste vrijdag en zaterdag van juli).
- Groot Internationaal Volkskunstfestival van Volkskunstgroep Reynout (5-jaarlijks festival)
- Parkhappening
- De Vierzustersteden
- Begijnhoffeesten: de laatste feesten vonden plaats in 2005
- Marktrock Dendermonde
- Denderpop: jaarlijks terugkerend rockfestival in het stadspark
Grembergen
- Halfoogstkermis: Reuzenstoet Oude Molenstraat, Denstraat, Smidsestraat, Bankveldstraat en de Matexiwijk Grembergen (telkens de zondag voor of na 15 augustus)
- Reuzenstoet Grembergen (de vrijdag voor de tweede zondag van september) met reuzevuurwerk aan de Rootjesweg in Grembergen.
- Meiboomplanting van Volkskunstgroep Reynout
- Jaarlijks wagenspel op Kermisdinsdag (de dinsdag na de tweede zondag van september) waarbij groepen op een omgebouwde wagen de spot drijven met gebeurtenissen en bekende Grembergenaren.
- Festivalavond van Volkskunstgroep Reynout
- HalfoogstKermis: Proche Rommelmarkt met meer dan 200 standhouders In de Oude Molenstraat en Keefstraat te Grembergen vindt jaarlijkse plaats op 15 augustus.
Sint-Gillis-bij-Dendermonde
- Flanders Open Rugby (internationaal rugbytoernooi)
- Bloemencorso (eerste zondag van september)
- Vemmekensspoeling (oogstfeesten): 15 augustus en dichtstbijzijnde weekend
Baasrode
- Scheldefeesten:
Jaarlijks het 3e weekend van september een evenement voor jong en oud.
- Tuningday:
Oorspronkelijk gestart als een aanvulling op de Scheldefeesten, maar ondertussen een volwaardig evenement geworden. Deze gaat door de 3e zondag van september.
- Mosselrock:
Het festival vindt plaats iedere 3e zaterdag van september (weekend Scheldefeesten)
- Scheldeland in stoom:
Een tweedaags festival begin juli dat de stoomtrein extra in de bloemetjes zet. Dit gaat door in het oud station van Baasrode Noord op de stoomspoorlijn Dendermonde-Puurs.
Oudegem
- Fiësta Aaghem
- Scouts opening
- Heksentocht van scouts Oudegem en JH Move
- Gouden Petattencross
Appels
- Jaarmarkt:
Elk jaar (op de maandag van de week waarin 21 juli valt, de Belgische Feestdag) wordt er ook de alomgekende jaarmarkt georganiseerd (de grootste van Dendermonde).
- Appelse Feesten georganiseerd door de Koninklijke Muziekmaatschappij Sint-Cecilia
- Appelse Landbouwdagen
- Gezinsfestival Koekenaap
Cultuur
De stad heeft een Cultureel Centrum, Belgica. Dendermonde herbergt een documentatiecentrum voor jazz- en bluesmuziek: het Jazz Centrum Vlaanderen. Hier vinden thematentoonstellingen over jazz plaats.
Van mei tot augustus 2018 vond in de zaal 't Sestich een tentoonstelling plaats van schilderijen van de Dendermondse kunstschilder Franz Courtens. Het ging om portretten en landschappen, afkomstig uit privécollecties.
De Dendermondse vlaai wordt traditioneel gemaakt voor een kermis of familiebezoek. Onder licentie van de paters van de Benedictijnen wordt sinds 1997 in Peizegem het abdijbier Dendermonde gebrouwen.
Industrie
Het industrieterrein Hoogveld is gelegen tussen de N41, de hoofdweg 'Hoogveld' en de Mechelsesteenweg, in Grembergen is er ook nog het Zwaarveld. In Oudegem is er een belangrijke golfkartonfabriek (VPK).
Politiek
- Franciscus Van den Broucke de Terbecq (1820-1837),
- Désiré Eyerman (lib.),
- Pius Joannes Franciscus Sarens-Rousseau (1846),
- Charles Poppe (1856-1861),
- Léon De Bruyn (kath.) (1872-1888),
- Omer Van Damme,
- Leon Bruyninckx (kath.) (1914-1919),
- Albéric Van Stappen (Katholieke Partij) (1919-1934),
- Jozef Verbelen (1934-1939),
- Fernand Portmans (Katholieke Partij/CVP) (1939-1964),
- William Bruynincx (CVP) (1965-1972),
- Albert Cool (CVP) (1972-1986),
- Maurits Dierick (CVP) (1986-1994),
- Norbert De Batselier (sp.a) (1995-2006),
- Theo Janssens (sp.a) (2006),
- Piet Buyse (CD&V) (2007-).
Verkiezingsresultaten sinds 1976
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1976 behaalde de CVP 51,9%; in 2000 was dit nog slechts 25,2%. De SP haalde in 1976 18,3% en de lijst Inzet 26,5% in 2000. Het stemmenpercentage van de PVV steeg van 13,6% in 1976 naar 18,4% in 2000. De VU haalde in 1976 13,6% en de KPB 2,6%. Het Vlaams Blok behaalde in 2000 12% van de geldige uitgebrachte stemmen, Agalev 5,5% en de lijst Samen 12,4%.
2013-2018
Burgemeester is Piet Buyse (CD&V). Hij leidt een coalitie bestaande uit CD&V en sp.a. Samen vormen ze de meerderheid met 20 op 35 zetels.
2019-2024
Piet Buyse (CD&V) is burgemeester en leidt een coalitie die bestaat uit de CD&V en N-VA. Samen hebben ze een meerderheid hebben van 20 op 35 zetels. Voorzitter van de gemeenteraad is Dirk Abbeloos (CD&V).
Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
Partij | 10-10-1976[7] | 10-10-1982 | 9-10-1988 | 9-10-1994 | 8-10-2000 | 8-10-2006[8] | 14-10-2012[9] | 14-10-2018 | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Stemmen / Zetels | % | 35 | % | 35 | % | 35 | % | 35 | % | 35 | % | 35 | % | 35 | % | 35 | |
KPB | 2,61 | 0 | - | - | - | - | - | - | - | ||||||||
LSP | - | - | - | - | - | - | 0,49 | 0 | - | ||||||||
Agalev1 / Groen!2 / Groen3 | - | - | 3,861 | 0 | 3,061 | 0 | 5,531 | 1 | 4,052 | 0 | 4,493 | 1 | - | ||||
SAMEN | - | - | - | - | 12,41 | 4 | 4,12 | 0 | - | - | |||||||
SP1 / I.N.Z.E.T.A / sp.a-spirit2 / sp.a3 / sp.a-Groen4 | 18,251 | 6 | 23,671 | 8 | 21,911 | 8 | 45,8A | 18 | 26,47A | 10 | 20,192 | 8 | 13,213 | 4 | 17,14 | 6 | |
VU1 / I.N.Z.E.T.A / CD&V-N-VAB / N-VA2 | 13,641 | 4 | 12,951 | 4 | 10,941 | 3 | 32,55B | 1 | 23,162 | 9 | 23,162 | 8 | |||||
CVP1 / CD&V-N-VAB / CD&V2 | 51,951 | 21 | 47,521 | 18 | 46,381 | 19 | 31,451 | 12 | 25,191 | 9 | 12 | 39,262 | 16 | 31,92 | 12 | ||
PVV1 / VLD2 / Open Vld3 | 13,551 | 4 | 15,031 | 5 | 15,111 | 5 | 12,292 | 4 | 18,412 | 7 | 13,162 | 5 | 10,793 | 3 | 13,63 | 4 | |
PLUS | - | - | - | - | - | 6,93 | 2 | - | - | ||||||||
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 | - | 0,831 | 0 | 1,81 | 0 | 5,621 | 1 | 11,991 | 4 | 19,002 | 7 | 8,602 | 2 | 15,02 | 5 | ||
W.O.W. | - | - | - | 1,51 | 0 | - | - | - | - | ||||||||
NF | - | - | - | 0,28 | 0 | - | - | - | - | ||||||||
Totaal stemmen | 29661 | 30747 | 31569 | 31530 | 31542 | 32337 | 31979 | 32762 | |||||||||
Opkomst % | 95,46 | 93,78 | 92,44 | 93,66 | 90,99 | 91,9 | |||||||||||
Blanco en ongeldig % | 2,3 | 3,78 | 3,51 | 3,46 | 3,66 | 3,48 | 2,77 | 3,6 |
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij staat in kleur.
Onderstaande grafiek toont de evolutie van de zetelaantallen binnen de Dendermondse gemeenteraad.
Sport
Badminton
Badmintonclub Drive bestaat sinds 1980 en is een van de grootste badmintonclub van België. Met meer dan 350 leden, waarvan 220 jeugdleden is de club een van de belangrijkste clubs van de VBL.
Gymnastiek
Turnclub GymMAX werd in 2005 opgericht als fusieclub uit Turnclub Sint-Joris en Turnvereniging Werken Baart Kracht, beiden club van ruim een eeuw oud. Deze fusie kwam er na de brand in de sporthal waar WBK trainde. Hierdoor kregen ze van het stadsbestuur de belofte een moderne competitiezaal ter beschikking te krijgen. Turnclub GymMAX behoort tot de 10 grootste clubs van België. De club bracht al heel wat internationale toppers voort waaronder Sigrid Persoon (Sint-Joris), Antje VandeVelde, Julie Croket, Siemon Volkaert en Axelle Klinckaert.
Voetbal
In Dendermonde spelen de voetbalclubs KFC Baasrode, KAV Dendermonde, SK Grembergen, SK Oudegem, FC Juventus Schoonaarde en KV Sint-Gillis en sinds 2017 ook Jong Sint-Gillis.
Rugby
In Dendermonde speelt één rugbyploeg die meestrijdt in de hoogste afdeling van België, Dendermondse RC
Volleybal
VC Oudegem komt uit in de dames Ereklasse (Liga A) en speelt Europees.
Basketbal
BBC Grembergen en BBC Panters Baasrode. Beide ploegen komen uit in de Vlaamse Basketballiga
Handbal
HBC Dendermonde is de enige handbalclub. De herenploeg komt uit in de Superliga. De damesploeg komt uit in de Liga afdeling.
Korfbal
Appels KC, deze club komt uit in de 1ste klassecompetitie.
Tennis
Dendermonde heeft 4 tennisclubs; KAVD Dendermonde, TC Dendertennis, TC Scheldedreef en TC Vlaskia
Waterpolo
Dendermonde heeft 1 waterpoloclub: Dzo waterpolo in de olympos
Diensten
Dendermonde was tot 2014 de hoofdplaats van het gerechtelijk arrondissement Dendermonde. In 2014 ging dit gerechtelijk arrondissement samen met de gerechtelijke arrondissementen Gent en Oudenaarde op in het gerechtelijk arrondissement Oost-Vlaanderen. Het voormalige gerechtelijk arrondissement Dendermonde blijft wel verder bestaan als gerechtelijke arrondissementsafdeling. In de stad bevinden zich een gerechtsgebouw en een gevangenis.
In Dendermonde staat ook een ziekenhuis AZ Sint-Blasius.
Verkeer en vervoer
Stations op grondgebied Dendermonde
- Station Dendermonde
- Station Sint-Gillis (Spoorlijn Dendermonde-Jette)
- Station Oudegem
- Station Schoonaarde
- Station Baasrode-Noord (Spoorlijn Dendermonde-Puurs-Antwerpen, stoomspoorlijn)
- Station Baasrode-Zuid
Parochies en kerken in Dendermonde
- Dendermonde-Centrum: De decanale hoofdkerk gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, op het Onze-Lieve-Vrouw kerkplein.
- Dendermonde-Sint-Gillis-Binnen, gewijd aan Sint-Egidius, op het Heldenplein.
- Dendermonde-Keur (Dendermonde), gewijd aan Sint-Jozef-Arbeider, aan het einde van de Ommegancklaan.
- Sint-Gillis-Centrum, gewijd aan Sint-Egidius, aan de Sint-Gillislaan.
- Sint-Gillis-Lutterzele, gewijd aan Sint-Lutgardis.
- Sint-Gillis-Boonwijk, gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw-Van-Zwijveke.
- Baasrode-Centrum, Sint-Ursmaruskerk in de Sint-Ursmarusstraat.
- Baasrode-Vlassenbroek, gewijd aan Sint-Gertrudis, in het centrum van Vlassenbroek.
- Baasrode-Briel, gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw-ten-Hemel-Opgenomen, aan de Provincialebaan (grondgebied deels Baasrode en deels Buggenhout).
- Appels, Sint-Apolloniakerk, in de Hoofdstraat.
- Oudegem, gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart, in de Hofstraat.
- Schoonaarde: De kerk is gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw-Van-7-Weeën, in de Schoonaardebaan.
- Grembergen, gewijd aan Sint-Margriet in de Dr. Haekstraat.
- Mespelare, gewijd aan Sint-Aldegonde, in de Mespelarestraat.
De protestantse kerkgemeente omvat Dendermonde, Hamme en Zele. De Evangeliekerk bevindt zich op de hoek van de Lindanusstraat en de Oude Vest.
Dialecten
In Dendermonde zijn ruwweg een viertal dialecten te onderscheiden. De differentiatie tussen die dialecten valt te verklaren door de ligging op een kruising van rivieren. Rivieren zijn sterke demarcaties van dialectgroepen. Net als in de rest van Vlaanderen verarmen de dialecten en is het aantal courante sprekers sterk afgenomen.
Het in Grembergen gesproken dialect leunt aan bij de Wase dialecten, zoals dat van de buurgemeenten Zele en Hamme. In Appels, Oudegem, Mespelare en Schoonaarde, die aan de linkerzijde van de Dender liggen hoort men de Oost-Vlaamse variant van het dialect van de Denderstreek. Sint-Gillis-bij-Dendermonde en Baasrode hanteren de Brabantse variant. Een sterke differentiator tussen die twee is de uitspraak van de "g", die sterk gutturaal is aan Brabantse zijde en zwak aan Oost-Vlaamse.
Ten slotte is er het merkwaardige stadsdialect van Dendermonde zelf, dat kenmerken van het Denders en Wase combineert met invloeden van andere stadsdialecten. Onder meer de lange "aa", die "oe" wordt, is ontleend aan de inwijking van Brusselse arbeiders in de negentiende eeuw, toen Dendermonde een sterk oplevende industrie kende. Zij bewoonden de wijken die ontstonden aan de "Brusselse forten", de overblijfselen van het Vauban-verdedigingssysteem van de stad, en gaven een stevig pigment aan het dialect binnen de wallen.
Dendermonde Filmstad
Dendermonde vormt een geliefd decor voor verscheidene televisiereeksen, films en programma's. Zo was Dendermonde fragmentarisch te zien in de film "Rundskop" uit 2011, werden de centrumstraten als decor gebruikt in "Buitenspel" (de film van Jan Verheyen uit 2005) en het Heilig-Maagdcollege was zowel de school van "Ben X" uit 2007 als die van de film "Daens" uit 1993. Voor de satirische Woenstijnvisreeks Neveneffecten werd er in het zwembad van het Heilig-Maagdcollege gedraaid en aan het stationsgebouw van Schoonaarde. Het Dendermondse gerechtsgebouw was in 2001 meermaals te zien in de VRT-serie "Stille Waters" en de Grote Markt en het stadhuis waren sinds 2009 vaste buitenlocaties voor de succesreeks "FC De Kampioenen". Ook de filmploeg van de soap "Thuis" strijkt regelmatig neer aan het AZ Sint-Blasius en de bisschopswijding van 'pastoor Walter' uit de VTM-soap "Familie" werd opgenomen in het kerkje van Vlassenbroek.
In juni 2011 streek het praatprogramma "Villa Vanthilt" (één) voor vijf weken neer op de grote markt van Dendermonde en enkele weken later werd bekendgemaakt dat een Dendermonds koppel aan het televisieprogramma "Mijn Restaurant" (VTM) zal deelnemen. Dendermonde werd in "Duizend Zonnen" (één) voorgesteld door stand-upcomedian Veerle Malschaert die er geboren en getogen is. Dendermonde was ook te zien in de film "Yuri" van Liesbeth Marit uit 2012. Mede doordat de jonge cineaste woont in het Dendermondse werd de film voornamelijk in Dendermonde, Lebbeke en omstreken opgenomen. Begin 2013 was de ondergesneeuwde grote markt te zien in het reclameblok van de zender VIER. In 2014 was de omgeving van het sluizencomplex in Oudegem te zien in de reeks "In Vlaamse Velden" uitgezonden op één. In 2019 vormde het Dendermondse stadscentrum het decor voor de zevendelige "true crime" reeks Fiskepark (Canvas) met Tomas De Soete en Bent Van Looy. Hieraan werkte ook de lokale politie mee.
Ook het stoomtreinspoor aan het oud station van Baasrode Noord is een geliefkoosde locatie voor films en series. Zo waren er opnames voor de film "Toto le héros" van Jaco Van Dormael uit 1991 en de tv-serie "Ons geluk" (VTM) uit 1995. Anno 2012 gebruikte Studio 100 deze locatie ook voor de opnames van de Mega Mindy film "In vuur en vlam".
Trivia
- De Dendermondenaren worden in de volksmond ook wel de knaptanden, de kopvleesfretters, de makeleters (naar de makel, een kleine riviervis die in de vijftiende eeuw werd gegeten), de scheepstrekkers, de polydoorkes (naar Polydore De Keyser die Lord Mayor van Londen werd) en de flauzemakers (bluffers) genoemd. Kopvlees is een streekspecialiteit in Dendermonde. Daarom wordt op Katuit (stoet in augustus) tijdens de Reuzenommegang steeds kopvlees aangeboden aan het publiek.
- België gaf één keer een postzegel uit met het stadhuis van Dendermonde met een waarde van 65 cent. Bij een klein deel van die postzegels was er iets misgelopen, het stadhuis stond er omgekeerd op. Die postzegels kregen dan ook de naam 'de omgekeerde Dendermonde'. De postzegels zijn uiterst zeldzaam en kostbaar.
- Een groot deel van het Dendermonds en Opwijks drinkwater (2.000.000 liter/dag) is afkomstig van Het Zwartland, dat ongeveer 30 km verder ligt.
Bekende Dendermondenaars
Niet geboren in Dendermonde
Momenteel wonende in Dendermonde:
- Raf Coppens, cabaretier
- Geert De Vlieger, voetballer
- Barbara Pas, politica
- Kurt Rogiers, acteur
- Harold Van de Perre, kunstenaar
- Coely, zangeres/rapster
- Amelie Albrecht, stand-up comedian
- Greg Van Avermaet, wielrenner
Geboren in Dendermonde
Geboren en al dan niet wonend in Dendermonde:
- Rosiana Coleners (rond 1500-1560 of na 1571), dichteres
- Cornelis Columbanus Vrancx (1529-1615), dichter en priester
- Jacobus Maestertius (1610-1658), rechtsgeleerde en hoogleraar, auteur van Beschrijving van stadt en landt van Dendermonde
- Willem Kerrickx de Oude (1652-1719), beeldhouwer
- John Gabriël Stedman (1744-1797), soldaat en auteur
- Pierre-Jean De Smet (1801-1873), missionaris in Noord-Amerika
- Prudens van Duyse (1804-1859), dichter
- Charles Poplimont (1821-1887), romanschrijver en genealoog
- Polydore De Keyser (1832-1898), Right Honourable Lord Mayor of London
- Emmanuel Hiel (1834-1899), schrijver, dichter en hoogleraar
- Franz Verhas (1832-1894), kunstschilder
- Jan Verhas (1834-1896), kunstschilder
- Jan De Vos (burgemeester) (1844-1923), burgemeester van de stad Antwerpen
- Franz Courtens (1850-1943), schilder
- Lodewijk Dosfel (1881-1925), flamingant, ijverde voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit
- Gaston Burssens (1896-1965), literator
- Jef Van Extergem (1898-1945), oprichter van de Vlaamsche Kommunistische Partij
- Roger Verhas (1920), atleet
- Louis De Lentdecker (1924-1999), journalist
- Jan Lenssens (1935-2006), CVP-politicus en Vlaams minister
- Marc Stassijns (1939-2017), sportverslaggever
- Jacky Lafon (1946), actrice
- Norbert De Batselier (1948), socialistisch politicus en burgemeester
- Eddy De Mey (1949), weerman bij VTM
- Marc Verwilghen (1952), VLD-politicus
- Guy Verhofstadt (1953), VLD-politicus en ex-premier van België
- Hilde Dierickx (1955), VLD-politica
- Dirk Verhofstadt (1955), auteur van Het menselijk liberalisme
- Marius Meremans (1967), N-VA-politicus
- Hilde Van Wesepoel (1969), actrice
- Filip Joos (1973), sportverslaggever
- Dimitri Bontinck (1973), auteur
- Joyce De Troch (1974), lid van Opium
- Nico De Braeckeleer (1974), schrijver
- Veerle Malschaert (1975), actrice en comédienne
- Vanessa Chinitor (1976), zangeres
- Dominique Van Malder (1976), acteur
- Gert De Mangeleer (1977), chef-kok van Hertog Jan
- Kim Kay (1978), zangeres
- Leen Dierick (1978), CD&V-politica
- Stephanie De Croock (1979), atlete
- Loïc Hélin (1979), atleet
- Kristof Imschoot (1980), voetballer
- Tim Clerbout (1981), atleet
- Philippe Geubels (1981), stand-up comedian
- Preben Van Hecke (1982), profwielrenner
- Tim De Meersman (1985), voetballer
- Jan Van Den Broeck (1989), atleet
- Laurens De Bock (1992), voetballer
- Bob Straetman (1997), voetballer
- Axelle Klinckaert (2000), turnster
Zie ook
- Max Dendermonde voor de auteur Hendrik Hazelhoff, die zijn pseudoniem-achternaam ontleende aan de naam van de stad.
- Anita Dendermonde voor het personage uit de soapserie Goede tijden, slechte tijden
- Gerard Dendermonde voor het personage uit de soapserie Goede tijden, Slechte tijden
- Dendermonde Tripel voor het abdijbier
- Abdij van Dendermonde
Literatuur
- Jozef Dauwe, Aimé Stroobants, Dendermonde brandt : september -oktober 1914 , gepubliceerd door Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, Gent, 2014
- Aimé Stroobants, De Dendermondse cinema’s: een terugblik, Stedelijke musea, Dendermonde, 1995
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie de categorie Dendermonde van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
Plaatsen in de gemeente Dendermonde | ||
---|---|---|
Deelgemeenten: Appels · Baasrode · Dendermonde · Grembergen · Mespelare · Oudegem · Schoonaarde · Sint-Gillis-bij-Dendermonde |
Gemeenten in de provincie Oost-Vlaanderen | ||
---|---|---|
Aalst · Aalter · Assenede · Berlare · Beveren · Brakel · Buggenhout · De Pinte · Deinze · Denderleeuw · Dendermonde · Destelbergen · Eeklo · Erpe-Mere · Evergem · Gavere · Gent · Geraardsbergen · Haaltert · Hamme · Herzele · Horebeke · Kaprijke · Kluisbergen · Kruibeke · Kruisem · Laarne · Lebbeke · Lede · Lierde · Lievegem · Lochristi · Lokeren· Maarkedal · Maldegem · Melle · Merelbeke · Moerbeke · Nazareth · Ninove · Oosterzele · Oudenaarde · Ronse · Sint-Gillis-Waas · Sint-Laureins · Sint-Lievens-Houtem · Sint-Martens-Latem · Sint-Niklaas · Stekene · Temse · Waasmunster · Wachtebeke · Wetteren · Wichelen · Wortegem-Petegem · Zele · Zelzate · Zottegem · Zulte · Zwalm |