Vlaams Belang

Het Vlaams Belang omschrijft zichzelf als een rechts-conservatieve, Vlaams-nationalistische partij. In haar streven naar Vlaamse onafhankelijkheid houdt de partij vast aan het zelfbeschikkingsrecht der volkeren en de autonomiegedachte. Inzake het immigratiestandpunt gaat men uit van een sterk doorleefd identitarisme. Daarnaast profileert het Vlaams Belang zich als een, wat zij noemt, conservatieve en waardengedreven gezinspartij met aandacht voor de traditionele normen en waarden.

Sinds maart 2012 probeert de partij ook de sociale kaart te trekken, onder meer door N-VA, haar concurrent op nationalistisch vlak, af te doen als een neoliberale partij.[17][18][19][20]

Het Vlaams Belang kent een grote conservatieve aanhang, maar er zijn ook veel critici die de partij en haar aanhangers als extreemrechts beschouwen. De aanhangers zelf spreken dit dan weer tegen. Recent en minder recent haalde de partij niet alleen vaak het nieuws doordat er neonazi-figuren in haar rangen opdoken - dat probleem werd zelfs op de website van de partij zelf bericht -, omgekeerd ook bleken nauw verwante organisaties directe links met neonazi's te onderhouden. Enige Vlaams Belang-leden zijn tevens lid van de 'volksnationalistische' (en pro-apartheids)beweging.[21][22][23][24][25]

Het Vlaams Belang kent verschillende nationale partijorganen. Dit zijn het partijcongres, de partijraad en het partijbestuur.

Het partijbestuur van het Vlaams Belang zorgt voor de dagelijkse werking van de partij. Dit partijorgaan komt wekelijks samen. Het is belast met de voorbereiding en uitvoering van de beslissingen van de partijraad. Het neemt beslissingen betreffende de organisatie en de werking van de partij en coördineert de werking van de diensten en de parlementaire fracties.[26]

De partijraad is statutair het hoogste gezagsorgaan binnen de partij. Deze raad bestaat uit de leden van het partijbestuur aangevuld met alle overige parlementsleden, vertegenwoordigers van elke regio, vertegenwoordigers van de Vlaams Belang Jongeren en een aantal gecoöpteerde leden.

Op het partijcongres spreken de statutaire kaderleden zich uit over de kandidaat-partijvoorzitter en het partijprogramma en over een coalitie na verkiezingen.

De huidige voorzitter van het Vlaams Belang is Tom Van Grieken, die eind 2014 Gerolf Annemans opvolgde.

Annemans volgde in 2012 Bruno Valkeniers op, die zelf Frank Vanhecke na 16 jaar had afgelost, die op zijn beurt binnen het toenmalige Vlaams Blok in 1996 de opvolger van stichter en eerste voorzitter Karel Dillen was geweest.

Naast een nationale organisatie is er een uitgebouwde plaatselijke partijwerking. De partij beschikt in elk van de provincies over een secretariaat,[27] waar belanghebbenden met vragen terecht kunnen.

Op de nieuwjaarsreceptie van 14 januari 2007 van het Vlaams Belang legde toenmalig voorzitter Frank Vanhecke de lat op 18% (de verkiezingsuitslag in 2003) en één stem. De voorzitter deed een pleidooi tegen een versnippering ter rechterzijde met de uitspraak: "Wij zijn en blijven voorstanders van een Forza Flandria, van de eenheid rond en naast het Vlaams Belang". Enkel VLOTT ging hier op in. Vlaams Belang en VLOTT trokken dan ook als kiesalliantie naar de kiezer.

Het op 4 maart 2007 voorgestelde verkiezingsprogramma komt neer op de volgende punten:

• Een onafhankelijk en beter Vlaanderen met een volledige en directe splitsing van de sociale zekerheid met verlaging van de fiscale druk.
• Een immigratiestop, want de Vlaamse samenleving is geen "assimilatiemachine"; geen "multicultureel" waanbeeld, maar een Vlaamse leidcultuur.
• Criminaliteit: nultolerantie en meer blauw op straat; uitbreiding van het recht op zelfverdediging naar eigen bezittingen; verruiming van de voorwaardelijke hechtenis en het snelrecht; afschaffing van de Wet-Lejeune; invoering van statistieken met de etnische afkomst van de misdadigers; terrorisme en islam samenrijmen.
• Vrije meningsuiting: afschaffing van het cordon sanitaire en stopzetting van de "heksenjacht" op VB'ers bij de bestaande vakbonden; afschaffing van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding.
• Herstellen van de traditionele Europese waarden en normen; euthanasie en abortus zijn ongewenst; instelling van een opvoedersloon voor thuisblijvende ouders en traditioneel onderwijs als norm. Het VB profileert zich ook als dé echte Vlaamse familiepartij na een op 31 maart 2007 georganiseerde familiedag in het pretpark Bobbejaanland te Lichtaart. Op deze 150.000 euro kostende dag, die deels als verkiezingsuitgave geboekt werd, waren 12.500 partijleden aanwezig.

Bij de federale verkiezingen van 10 juni 2007 bleek de partij volgens analisten aan haar plafond te zitten. Ten opzichte van de Vlaamse verkiezingen van 2004 verloor ze namelijk 220.000 stemmen. Eén en ander was echter het gevolg van het onverwachte succes van de nieuwe partij Lijst Dedecker (6,5%), die daarmee de kiesdrempel van 5% ruimschoots haalde, en het grote succes van het kartel CD&V-N-VA. Toenmalig voorzitter Frank Van Hecke en Marie-Rose Morel werd in de partij verweten geen kartel aangegaan te hebben met Dedecker.[28]

Bij deze verkiezingen deed het Vlaams Belang ook mee in de kieskring Waals-Brabant bij wijze van protest tegen het uitblijven van de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde.[29] De partij kreeg er 1.367 stemmen (0.59% van de Waals-Brabantse stemmers). In 2003 had het Vlaams Blok ook al eens meegedaan in Henegouwen, waar 6.198 mensen (oftewel 0,85% van de Henegouwse kiezers) op de partij stemden.

Tijdens de verkiezingen van 7 juni 2009 (waarbij er een nieuw Europees Parlement werd verkozen en een nieuwe Vlaamse Parlement) haalde de partij 15,28% van de stemmen voor de Vlaamse-Parlementsverkiezingen en 15,88% voor de Europese verkiezingen. Dit betekende een verlies van respectievelijk 8,86% en 7,28% ten opzichte van de vorige Vlaamse en Europese parlementsverkiezingen, toen de partij nog Vlaams Blok heette.[30][31]

Bij de federale verkiezingen van 2010 ging het Vlaams Belang achteruit. In de Kamer zakte de partij tot 12,3% van de stemmen: een verlies van 6,7%. Het Vlaams Belang speelde zo vijf van haar 17 zetels kwijt. In de Senaat ging ze 6,92% achteruit: tot 12,28%. Daar moest het Vlaams Belang twee van haar vijf zetels (voor rechtstreeks verkozen senatoren) inleveren. Een van die drie verkozen, Jurgen Ceder, stapte bovendien tijdens de legislatuur op en bleef als onafhankelijke zetelen.

In 2014 zakte de partij nog verder weg. Ze kregen nog maar 3,67% van de stemmen voor de Kamer, wat nog drie verkozenen opleverde, maar geen volwaardige fractie. Voor het Vlaams Parlement zakte de partij tot 5,92%, waardoor ze zes verkozenen overhielden; een verlies van 15 zetels. Ook Europees ging het bergaf: de partij verloor één zetel, alleen voorzitter Gerolf Annemans veroverde een plaats in het Europees Parlement. Annemans stapte uiteindelijk op als voorzitter en werd opgevolgd door Tom Van Grieken.

Bij de lokale verkiezingen van 2018 klom Vlaams Belang stilaan uit het dal. Ze kwamen niet overal op, maar op veel plaatsen waar ze dat wel deden, gingen ze vooruit.

Vlaams Belang was bij de verkiezingen van 2019 de grote winnaar. De partij werd de tweede grootste van Vlaanderen en won 12,6% op Vlaams, 0,9% op Waals[32] en 8,3% op federaal niveau, goed voor respectievelijk 23 en 18 zetels. Europees klom de partij van één zetel naar drie zetels, na een stijging van 12,3%.

De Partij voor de Dieren van Jan Van Puyvelde verbond zich voor deze verkiezingen aan het Vlaams Belang. Op Facebook leek deze partij reclame te maken voor Vlaams Belang, maar Vlaams Belang bleek zelf de campagne op poten te hebben gezet. Dit tot ongenoegen van DierAnimal, een dierenpartij die zelfstandig opkwam.[33][34]

Voor de formatie van een nieuwe federale regering was na de verkiezingen snel duidelijk dat het cordon sanitaire rond de partij zou standhouden. Op Vlaams niveau sprak N-VA, de grootste partij, wél met Vlaams Belang. Tot in augustus liepen er gesprekken, maar geen enkele andere partij wilde Vlaams Belang in de regering, ook niet in een of andere formule met gedoogsteun. Op 12 augustus 2019 viel Vlaams Belang definitief af, maar in de nota die als start dient voor de uiteindelijke formatiegesprekken tussen N-VA, Open Vld en CD&V zagen analisten in bepaalde voorstellen toch de stempel van Vlaams Belang.[35][36]

In 1989 werd door de overige Belgische partijen een schutskring, het cordon sanitaire, tegen het toenmalig Vlaams Blok opgeworpen. Het hield in dat men zich aan de afspraak hield geen bestuursakkoorden af te sluiten of politieke afspraken te maken met het Vlaams Blok. Tot de dag van vandaag lijkt men zich aan de geest van dit cordon sanitaire te houden. Geen enkele partij is ooit een coalitie aangegaan met het VB.

Hoewel het cordon sanitaire door sommigen in vraag wordt gesteld, blijven de traditionele partijen echter resoluut elke samenwerking met de partij afwijzen. Zo bevestigde toenmalig premier Guy Verhofstadt in een toespraak begin december 2005 zijn weigering om wegens ideologische redenen samen te werken met het Vlaams Belang. Toenmalig voorzitter van de CD&V Jo Vandeurzen verklaarde op zijn beurt in april 2006 dat er geen coalities mochten aangegaan worden met het VB bij de op dat ogenblik aanstaande gemeenteraadsverkiezingen. In 2004 werd het Vlaams Belang wél voor het eerst door Yves Leterme (CD&V) via verkennende gesprekken betrokken bij de vorming van een nieuwe Vlaamse Regering. Hij moest echter vaststellen dat de partij toen inhoudelijk geen dossier had voorbereid, maar volgens voorzitter Frank Vanhecke ging Leterme al meteen niet akkoord met zijn voorstel tot splitsing van de sociale zekerheid, en was dat dan ook de reden dat eerstgenoemde de gesprekken reeds zo snel stopzette. Niettemin bestaat er bij sommige leden en lokale afdelingen van CD&V en Open Vld ook wrevel over deze standpunten van de partijleiding.

Leden van het Vlaams Belang benadrukken voortdurend dat de Waalse socialistische partij PS de facto het land regeert[37] en dreigt de federale regering te laten vallen, om zo hun partijprogramma te realiseren. Ook de steun van Elio Di Rupo, voorzitter van de PS, aan de Franstalige minderheid in de Brusselse rand en de eis van de PS tot uitbreiding van het hoofdstedelijk gewest met de faciliteitengemeenten in Vlaams-Brabant, is een doorn in het oog van het VB. Op 18 april 2006 verklaarde Di Rupo dat "de grenzen van het Brusselse Gewest niet meer beantwoorden aan de economische en sociale realiteit van de regio". Bepaalde ingeweken Franstaligen in de Brusselse randgemeenten weigeren echter Nederlands te leren en gaan niet akkoord met de visie van onder andere het VB over het uitdovend aspect van de taalfaciliteiten en zien de Vlaamse taaleisen als pesterijen.

• Nationalistische Studentenvereniging (NSV): Veel leden zijn terug te vinden bij politieke partijen, hoofdzakelijk het Vlaams Belang, waaronder huidig voorzitter Tom Van Grieken.
• Nationalistisch JongStudentenVerbond (NJSV): scholieren van de NSV.
• Fratres Coniuncti: vereniging van oud-studenten van deze studentenvereniging. Velrschillende leden zijn terug te vinden bij politieke partijen, hoofdzakelijk het Vlaams Belang.
• Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV): een aantal oud-studenten zijn terug te vinden bij het Vlaams Belang en andere politieke partijen.
• Nieuw Rechts: vanaf 2002 onderhoudt het VB goede contacten met Michiel Smit van het Nederlandse nieuwrechts. Filip Dewinter zei over Smit in het televisieprogramma Nova tijdens de manifestatie 'geen stemrecht voor vreemdelingen' dat hij hem een talent vindt. Ook sprak Karim Van Overmeire (inmiddels anno 2011 overgestapt naar de N-VA) in Rotterdam op een bijeenkomst, net als EU-parlementslid Philip Claeys. Inhoudelijk lijkt Nieuw Rechts sterk op het Vlaams Belang, al is de Nederlandse partij minder conservatief.
• Partij voor Nederland (PvN): op 21 juni 2005 ontmoetten Hilbrand Nawijn en Filip Dewinter elkaar in het voormalige huis van Pim Fortuyn. Fortuyn verafschuwde steeds de associaties met het VB. Deze ontmoeting zorgde voor onenigheid in de LPF-Tweede Kamerfractie, waarna Nawijn besloot die te verlaten en tijdelijk verder te gaan als Groep Nawijn. Hij kondigde toen aan een nieuwe landelijke partij op te richten, die inhoudelijk dicht bij de ideeën van het Vlaams Belang zou staan. Dat werd de PvN.
• Partij voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders: een gelijkaardige partij.
• Protea: groepering met als stichtend lid Karel Dillen (de ondertussen opgeheven organisatie om de banden aan te halen met het zusterland Zuid-Afrika met steun aan het toenmalige apartheidsregime).
• Rassemblement National van Marine Le Pen: een gelijkaardige partij.
• TAK: Vlaamse (taal)actiegroep.
• Trots op Nederland: een gelijkaardige partij.
• Vlaams Belang Jongeren (VBJ): de jongerenbeweging van het Vlaams Belang.
• Vlaamse Jongeren Mechelen (VJM): was een extreemrechtse organisatie opgericht door een bestuurslid van de Vlaams Belang Jongeren. De VJM had het Mechelse Vlaams Belang-secretariaat als uitvalsbasis en organiseerde jaarlijks een cantus in samenwerking met de Vlaams Belang Jongeren, het NSV en het NJSV.
• Vlaamse Jongeren Westland: met Pieter Van Damme, lid van de regionale raad van het VB te Brugge.
• VLOTT: een voormalige rechts-liberale beweging opgericht door Hugo Coveliers en in Antwerpen kartelpartner van Vlaams Belang.
• Voorpost: de Heel-Nederlandse organisatie Voorpost heeft veel kaderleden gemeen met het Vlaams Belang en de Vlaamse Volksbeweging (VVB), en trad vroeger op als ordedienst bij VB-manifestaties. Sinds enkele jaren heeft Vlaams Belang echter zijn eigen, nationale ordedienst.
• Were Di: vereniging waar stichter Karel Dillen vroeger ook lid van was.

• Filip Dewinter, verscheidene boeken (zie zijn artikel).

• Geert Van Cleemput, Vlaams Geblokkeerd. Het onthullende insidersverhaal van een ex-blokker, 2006, Manteau, Antwerpen.