Station Mechelen

Op 5 mei 1835 was nabij het station Mechelen de aankomstplaats van de eerste publieke treinrit op het Europese vasteland van Brussel naar Mechelen. Een station was er op dat ogenblik nog niet en de trein maakte halt vóór de Leuvense vaart bij gebrek aan een brug die pas in april 1836 klaar was voor gebruik. De passagiers werden via een ponton naar de overkant gebracht en dan naar het huidige plein voor het station waar de feestelijkheden werden gehouden. Ook koning Leopold I was aanwezig. Hij zou later incognito opgestapt zijn in Vilvoorde om zijn veiligheid te garanderen. In die tijd bestond er heel wat weerstand tegen dit nieuwe vervoermiddel.

Plaats van de oorspronkelijke nulmijlplaats, vanwaar alle spoorafstanden berekend werden. Dit punt bevindt zich net naast de lokettenhal.

Mechelen werd gekozen als centrum van het nieuw te bouwen spoorwegennet. Spoorlijnen vertrokken in alle windrichtingen: zuidwaarts naar Brussel en Frankrijk, noordwaarts naar Antwerpen, westwaarts naar Dendermonde, Gent, Brugge en Oostende, en oostwaarts naar Leuven, Luik en Verviers. Hiervan is de werkplaats in de wijk Arsenaal (richting Leuven) nog een levende getuige.

In Mechelen bevindt zich ook de Kazerne Dossin, waar tijdens de Holocaust, vanaf juli 1942, de Joden in België werden gedeporteerd naar Auschwitz.

Maquette van het spoorwegstation van 1888 in het Spoorwegmuseum De Mijlpaal

De lokettenzaal met een afbeelding van het nieuwe station (foto maart 2018)

De centrale gang van het station (foto maart 2018)

Het tweede station (het eerste was een eenvoudig gebouw) was een van de typische boogvormige stations zoals die in vele steden werden opgericht. De hal was groter dan die van het huidige centraal station van Antwerpen. Het werd opgetrokken in 1888, afgebroken in 1958-1960 op initiatief van de toenmalige burgemeester. Deze had inspiratie opgedaan op Expo 58, de wereldtentoonstelling van 1958, en het gebouw werd vervangen door een voor die tijd moderne constructie, ontworpen door architect Van Meerbeeck. De stijl is puur functioneel: de gevel is gemoduleerd volgens een monotoon raster, de materialen een combinatie van gordijngevels en zichtbaar beton. Het station van Hasselt en de oude stations van Luik-Guillemins en Bergen werden in dezelfde stijl gebouwd.

Spoorlijn 25 ligt enkele meters hoger dan de overige perrons

De tien perrons in het huidig station liggen niet alle op hetzelfde niveau. De vier oostelijke perrons liggen enkele meters hoger dan de andere. Dit komt doordat de hoofdlijn Brussel-Antwerpen (lijn 25) als eerste werd verhoogd waardoor hij lijn 53 bovengronds kon kruisen.

In 2012 is, als onderdeel van het Diabolo-project, een spoorlijn voltooid tussen Schaarbeek en Mechelen (spoorlijn 25N) in de brede middenberm van de E19 met een aftakking naar Brussels Airport-Zaventem. Voor de uitbating van deze spoorlijn is in het station de aanleg van twee extra perronsporen gepland.

De bouw van de nieuwe parking, autotunnel en spoorviaduct aan de oostzijde waar de vroegere parkeerplaats was (foto oktober 2015)

Op 9 mei 2008 tekenden het Agentschap Wegen en Verkeer, NMBS, Infrabel, de stad Mechelen en De Lijn een samenwerkingsovereenkomst voor het project "Mechelen in Beweging", dat het station van Mechelen en zijn omgeving volledig zal vernieuwen. Het project omvat een grote ondergrondse parkeerplaats met 2000 plaatsen en een tangent om het doorgaand verkeer vlot ondergronds te laten doorstromen. Het bestaande station zal worden afgebroken om een nieuw te bouwen op de huidige parkeerplaats achter het station. De kostprijs hiervoor wordt geschat op zo'n 420 miljoen euro wat dit project het duurste ooit zou maken in Mechelen.[3]

In 2013 gingen de werken van start. In 2017 werd de ruwbouw van de tangent en de parking voltooid, waarna op 1 september 2018 de parking openging.

Vanaf januari 2018 tot in 2019 worden de sporen van de bypass (spoorlijn 25N) aangelegd. De ingebruikname van de spoorbypass is gepland voor 2020. Deze bypass zal een snelheid van 160km/u in plaats van 100km/u mogelijk maken, in kader van het hogesnelheidsnet.

In 2019 wordt gestart met de afwerking van de tangent en de ingrijpendere werken aan het station. In het voorjaar van 2019 werd begonnen met het plaatsen van de eerste luifels over de nieuwe sporen (11-12). De plannen werden in april-juni 2019 met roadshows aan buurtbewoners voorgesteld. Tegen de zomer 2019 komt er een tijdelijk stationsgebouw op het Koning Albertplein. Op 5 maart 2020 werd het tijdelijk stationsgebouw in gebruik genomen en gingen de loketten in het oude stationsgebouw dicht.

De ingebruikname van de tangent met fiets- en voetpaden is gepland voor 2021. Het nieuwe stationsgebouw zou in 2027 klaar zijn.

Vanaf 9 december 2018

• Mechelen Mapt - Een eveneens uitgebreid artikel op de Mechelse stadswiki.
• Mechelen in beweging - Officiële overzichtssite in verband met de werken in en rond Station Mechelen.

Zie de categorie Mechelen train station van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.