Postcode

Een postcode is een korte reeks tekens, vaak tussen de vier en negen cijfers en/of letters lang, die in een postadres wordt opgenomen om het automatisch sorteren van de post (met optische tekenherkenning, OCR) gemakkelijker te maken. Elk land dat postcodes kent, hanteert een andere grammatica — een andere manier om de tekens te combineren.

Landen die postcodes voeren:
cijfers:

 3 cijfers

 4 cijfers

 5 cijfers

 6 cijfers

 7 cijfers

 8 cijfers

 9 cijfers

 10 cijfers

alfanumeriek:

 6 posities

 7 posities

 8 posities

 Geen postcode in gebruik

Niet alle landen kennen postcodes. Zo zijn ze afwezig in veel Afrikaanse landen (waar overigens ook vaak straatnamen ontbreken).

Postnummers in België

In 1969 werden de postnummers in België ingevoerd. Belgische postcodes bestaan uitsluitend uit getallen van vier cijfers, van 1000 tot en met 9992. Hierdoor is de term postnummer gekend als synoniem voor de postcode. De nummerreeksen zijn regionaal geordend. Deze regio's benaderen grofweg de provincies. De onderverdeling is als volgt:

Postcodes in België zijn samengesteld op basis van:

  • sorteersector (eerste twee cijfers)
  • postkantoren (derde cijfer)
  • uitgiftekantoren (vierde cijfer)

In een aantal gevallen zal een sorteersector samenvallen met een arrondissement, maar dat is zeker niet altijd zo. Deurne heeft bijvoorbeeld postcode 2100 maar is onderdeel van het arrondissement Antwerpen. En Herentals heeft 2200 als postcode, maar is onderdeel van het arrondissement Turnhout. Dat een aantal hoofdsteden van arrondissementen een postcode van de vorm xx00 hebben is dan ook toeval.

Grote steden hebben meerdere postnummers voor hun deelgemeenten; soms is zelfs een postnummer gereserveerd voor één bedrijf of organisatie die veel post ontvangt. Zie hieronder

Postcodes in Nederland

In 1977 is de postcode in Nederland ingevoerd. De code bestaat uit vier cijfers en twee letters. De eerste 2 cijfers geven de regio aan, de laatste 2 cijfers de wijk. De twee letters geven de buurt en straat aan. De lettercombinaties SA, SD en SS worden niet gebruikt. De letters F, I, O, Q, U en Y werden tot 2005 niet gebruikt. Met een wijziging in het beleid zijn deze letters wel toegestaan in nieuwe postcodes.

Post waarvan de adressering onduidelijk is wordt doorgestuurd naar 2500 NA in Den Haag, waar onderzocht wordt of de post toch besteld (bezorgd) kan worden. Brieven waarvan de geadresseerde of afzender op geen enkele wijze kan worden achterhaald, worden vernietigd.

Individuele straten hebben vaak verschillende postcodes voor de even en de oneven zijde; ook zijn veel straten verder verdeeld in stukken die voor de postbezorging een eenheid vormen. Samen met het huisnummer vormt de Nederlandse postcode een unieke code voor elk adres; deze unieke code wordt ook voor andere doelen dan alleen de post gebruikt. Zo wordt in sommige steden voor de bewegwijzering een wijknummering gebruikt die overeenkomt met de laatste een of twee cijfers van de postcode. Eén postcode kan meerdere straten beslaan, echter kunnen de bijbehorende huisnummers dan niet dubbel voor komen.

In Nederland zijn bestanden te verkrijgen, waarbij de postcode wordt gekoppeld aan de (x,y) coördinaat van het rijksdriehoeksstelsel. Aan deze postcodes zijn weer allerhande gegevens gekoppeld, zoals het aantal woningen dat bij de postcode behoort. Deze gegevens worden vaak gebruikt om met behulp van geografische informatiesystemen uitspraken te doen over de bewoners van Nederland, en wat zij in hun omgeving ervaren, bijvoorbeeld huizenprijzen, aantal bewoners per oppervlakte etc.

Het numerieke gedeelte van de Nederlandse postcode kan een getal van 1000 tot en met 9999 zijn. In 2010 was het aantal verschillende numerieke waarden 4900. Zie ook de min of meer volledige Nederlandse postcodelijst. Het postcodeboek is slechts eenmalig in 1978 uitgegeven. Wel verscheen er daarna jarenlang geregeld een aanvulling op het postcodeboek voor nieuwe straten.

Andere toepassingen

De postcode wordt niet alleen gebruikt om het sorteren van post te vergemakkelijken.

De eerste automaten voor treinkaartjes hadden een numeriek toetsenbord waarop het nummer van het bestemmingsstation moest worden ingevoerd. Dit nummer kwam ongeveer overeen met de postcode. Men hoopte dat het daardoor voor de reiziger gemakkelijk was het nummer te onthouden. Latere automaten hebben een aanraakscherm waarop de eerste letters van de naam van het station kunnen worden ingevoerd.

Moet men op een website of telefoondienst aangeven waar men ongeveer woont, dan wordt vaak de postcode gevraagd. Nadat de bezoek(st)er de postcode (alleen cijfers of cijfers en letters) heeft opgegeven, krijgt zij/hij informatie.

Voorbeelden van uit postcode herleide gegevens

Veel mensen markeren hun eigendommen met de postcode en het huisnummer, zodat ze bij verlies of diefstal terugbezorgd kunnen worden. Vooral bij fietsen is deze wijze van markeren populair - veel handelaren bieden na aankoop aan de postcode in de zadelbuis te graveren.

Postcodes in Ierland

Bij de invoering van postcodes in Ierland in de jaren negentig was de OCR-techniek al zo vergevorderd, dat postcodes niet meer nodig waren. De software was inmiddels in staat om het volledige adres te lezen. Desondanks zijn in Ierland toch postcodes ingevoerd, omdat ze nuttig zijn voor andere organisaties dan de posterijen. Vanaf begin 2015 krijgen de 2,2 miljoen huishoudens in Ierland een uniek nummer van zeven karakters, de zogenaamde Eircode, dat bijvoorbeeld wordt gebruikt door de Ierse Belastingdienst.

Bijzondere postcodes

België

Nederland
  • De postcode met het laagste nummer van Nederland is 1000 AA - de postcode van een blok postbussen in het hoofdpostkantoor van Amsterdam.
  • De eerste postcode die een straat aangeeft is 1011 AB. Dat is de De Ruijterkade nummers 105 tot en met 124 in Amsterdam, ten noorden van het Centraal Station.
  • De postcode met het hoogste nummer van Nederland is 9999 XL, van de Akkemaweg in Stitswerd. Daarna komen nog de postcodes 9999 XX, 9999 ZA en 9999 ZZ, van respectievelijk de Knolweg 1001, 1003 en 1002 in Stitswerd. Die huisnummers komen echter aan die weg niet voor.
  • Een postcode waarvan het laatste cijfer een 0 is, is bijna altijd van een postbus. Uitzonderingen hierop zijn 1060 voor Osdorp en 7610 in Almelo. Het omgekeerde gaat niet op: De postcode van een postbus kan elk eindcijfer hebben.

Bibliografie
  • Antoon van der Pijll, 2016: Het wonderbaarlijke verhaal van de postcode / Hoe de postcode in Nederland 40 jaar werd

Zie ook
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Postal codes op Wikimedia Commons.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.