Arendonk

Arendonk is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. Arendonk is de hoofdplaats van het kieskanton en het gerechtelijk kanton Arendonk.

Arendonk
Gemeente in België
(Details) (Details)

Geografie
Gewest Vlaanderen
Provincie Antwerpen
ArrondissementTurnhout
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere		55.38 km² (2017)
78,11%
7,11%
14,78%
Coördinaten51° 19' NB, 5° 5' OL
Bevolking (bron: AD Statistiek)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid		13.293 (01/01/2019)
50,07%
49,93%
240,02 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder		(01/01/2019)
19,65%
61,29%
19,06%
Buitenlanders15,26% (01/01/2019)
Politiek en bestuur
BurgemeesterKristof Hendrickx (N-VA)
BestuurN-VA, CD&V
Zetels
N-VA
CD&V
sp.a-Groen
Arendonk Positief
Vlaams Belang
23
10
6
3
2
2
Economie
Gemiddeld inkomen17.249 euro/inw. (2016)
Werkloosheidsgraad5,6% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2370		Deelgemeente
Arendonk
Zonenummer014
NIS-code13001
PolitiezoneKempen N-O
HulpverleningszoneTaxandria
Websitewww.arendonk.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Turnhout
in de provincie Antwerpen
Portaal    België
Onze-Lieve-Vrouw ter Sneeuwkapel

Toponymie

Doorheen de eeuwen kwam Arendonk in de archieven voor als Arendoncq, Arendonc en Arendonck. De toponiem Arendonk bevat de twee woorddelen Aren- en donk.

  • Aren-, afgeleid van a in de betekenis van stromend water.
  • Het woord donk slaat op hooggelegen land nabij laagten en water.

De naam Arendonk betekent dus hoger gelegen land tussen aren, kleine riviertjes die naar de Wamp vloeien.[1]

Geschiedenis

In 1212 ontving Arendonk de stadsrechten van Hendrik I, Hertog van Brabant. In het ancien régime hoorde Arendonk bij het hertogdom Brabant, meer bepaald bij het Land van Turnhout. Vanaf de 17e eeuw was Arendonk een afzonderlijke heerlijkheid.

In de middeleeuwen stond Arendonk bekend om de valkerij. Het vangen en africhten van roofvogels was een specialiteit waarvoor de Vrijheid bij veel vorstenhuizen bekend stond. Toen in 1460 toestemming gegeven werd om linnen- en tijkweverijen op te richten brachten deze grote welstand onder de bevolking. Tot 1800 bezat de tijkweversgilde een eigen verkoophal te Antwerpen. In de 19e eeuw kwam de sigarenindustrie op en in de hoogdagen werden door ruim vijftien fabrikanten jaarlijks zo’n 30 miljoen sigaren vervaardigd.[2]

Tweede Wereldoorlog

De gemeente werd rond 20 Mei 1940 bezet door het Duitse leger en bevrijd op 8 September 1944.

Geografie

Kernen

De verschillende historische woonkernen zijn grotendeels aan elkaar gegroeid. Toch zijn naast het centrum van Arendonk nog gehuchten te onderscheiden zoals de Voorheide (of de "Vraai"), den Berendonk, den Heikant, de Huiskes en den Broekkant. De Voorheide heeft een eigen parochie met een rooms-katholieke kerk.

Arendonk is in 1976 niet gefusioneerd met buurgemeenten, waardoor het geen deelgemeenten heeft.

Straatnamen

Arendonk heeft een aantal merkwaardige straatnamen, waaronder Bellekens, Rode Del, Saren, Voorhoofd en Zoenbraak.

Aangrenzende gemeenten
   Aangrenzende gemeenten   
 Ravels     
 Oud-Turnhout  Reusel-De Mierden (NL) 
   Retie  Mol 

Demografie

Samenstelling bevolking

De Kempense gemeente telt ruim 13.000 inwoners[3], waarvan ruim 1440 inwoners met Nederlandse nationaliteit. In totaal zijn er 69 verschillende nationaliteiten in Arendonk, de bewoners van het asielcentrum niet meegerekend.

Evolutie van het inwonertal
  • Bron:NIS - Opm:1806 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; vanaf 1980= inwonertal per 1 januari
  • 1977: Gebiedsuitwisseling met Retie (verlies van 26 inwoners)

Politiek

Structuur

De gemeente Arendonk ligt in het kieskanton Arendonk en het provinciedistrict Turnhout. Deze maken deel uit van het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en de kieskring Antwerpen.

ArendonkSupranationaalNationaalGemeenschapGewestProvincieArrondissementProvinciedistrictKantonGemeente
AdministratiefNiveau  Europese Unie België Vlaanderen AntwerpenTurnhoutArendonk
Bestuur Europese CommissieBelgische regeringVlaamse regeringDeputatieGemeentebestuur
Raad Europees ParlementKamer van
volksvertegenwoordigers		Vlaams ParlementProvincieraadGemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands KiescollegeKieskring AntwerpenMechelen-TurnhoutTurnhoutArendonkArendonk
Verkiezing EuropeseFederaleVlaamseProvincieraads-Gemeenteraads-

College van burgemeester en schepenen
NaamPartijFunctie en bevoegdheden
Kristof Hendrickx N-VA Burgemeester
Algemeen beleid (interne organisatie, HR, IT, kerkraden & begraafplaatsen), veiligheid (politie, brandweer, DGH, noodplanning), burgerlijke stand, vergunningen & handhaving.
Luc Bouwen CD&V Eerste schepen
Openbare werken, mobiliteit en lokale economie.
An Hermans N-VA Tweede schepen
Sport, cultuur, erfgoed, toerisme en dierenwelzijn.
Kenny Viskens N-VA Derde schepen
Financiën, omgeving en duurzaamheid.
Joke Segers CD&V Vierde schepen
Jeugd, gezin, kinderopvang, onderwijs en communicatie/PR.
Marina Gijs N-VA Vijfde schepen + voorzitter Bijzonder Comité Sociale Dienst
Lokaal Sociaal Beleid: ouderenbeleid, volksgezondheid, andersvaliden, buurtwerking, ontwikkelingssamenwerking, wonen en sociale economie.
Zetelverdeling gemeenteraad legislatuur 2019-2024
De 23 zetels zijn als volgt verdeeld:

Geschiedenis
De Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Jobkerk
Duivenaccommodatie van Karel Meulemans

(Voormalige) Burgemeesters
TijdspanneBurgemeester
? - 1804Tardie[4]
1804 - 1815Wouters[5]
1815 - ?G. De Vocht
1830 - 1836William De Vocht
1836 - 1873Petrus H. Verbist
1873 - 1893August Gilles
1893 - 1914Jan-Baptist Peeters
1914 - 1922Hendrik Maes
1922 - 1937Hendrik Lens
1937 - 1939Frans Borgmans
1939 - 1940Jan Van Poppel (UCB)
1940Pieter Blockx (waarnemend)
1941 - 1944Jan Goris[6] (VNV)
1944 - 1964Jan Van Poppel[7] (CVP)
1965 - 1976Victor Maes (CVP)
1977 - 1982Jef Bouwen (CVP)
1983 - 1988Karel Van Gool (CVP)
1989 - 2000Jef Bouwen (CVP)
2001 - 2012Ernest Buijs (CVP / CD&V)
2013 - hedenKristof Hendrickx (N-VA)

Legislatuur 1983 - 1988

Volksunie trok naar de kiezer onder de naam GOED (dit stond voor Gemeentebelangen, Openheid, Eerlijkheid, Democratie). Ze behaalden drie verkozenen. SP hield stand en behield haar 7 zetels. De CVP bleef de grootste partij maar verloor voor het eerst haar absolute meerderheid. De partij vormde een coalitie met de liberale PVV. Burgemeester was Karel Van Gool.

Legislatuur 1995 - 2000

Volksunie, SP, PVV en onafhankelijken trokken samen naar de kiezer met de lijst NIEUW.[8] Burgemeester was Jef Bouwen van de CVP, die met 11 zetels nipt een absolute meerderheid behaalde.

Legislatuur 2019 - 2024

Burgemeester is Kristof Hendrickx (N-VA). Hij leidt een coalitie bestaande uit N-VA en CD&V. Samen vormen ze de meerderheid met 16 op 23 zetels.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
Partij of kartel10-10-1976[9]10-10-19829-10-19889-10-19948-10-20008-10-2006[10]14-10-2012[11]14-10-2018[12]
Stemmen / Zetels%21%21%21%21%21%23%23%23
CVP1 / CD&V+N-VA2 / CD&V345,9311139,251947,311245,111137,111035,0521028,573724,336
SP1 / NIEUW2 / sp.a3 / sp.a-Groen431,491729,651725,181538,072923,491522,043616,263414,843
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2---6,77108,571113,64228,172110,322
Arendonk Positief-----17,73415,80312,12
N-VA----12,472-31,20838,510
PVV1 / VLD212,511210,87127,8811-11,21227,631--
AGALEV1 / Groen!2--8,761110,06117,17113,9120--
VU1 / GOED28,361115,392310,8812-----
AGB-4,830------
BVA1,710-------
Totaal stemmen66117144766079178129817283658674
Opkomst %96,4195,2994,3493,2993,9
Blanco en ongeldig %4,695,253,884,674,214,22,62,8

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes uitgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Bezienswaardigheden
Telowerelè'er en de Toremansmolen
Monument Oorlogsslachtoffers
Kunst in de beeldentuin Karel I
  • "Den telowerelè'er" (de bordenlikker) is een klein monument vernoemd naar de bijnaam van de Arendonkenaars. Het ligt nabij de Toremansmolen, een andere bezienswaardigheid in het dorp.
  • De neogotische Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Jobkerk.[13]
  • De sobere laat-barokke Onze-Lieve-Vrouw ter Sneeuwkapel.[14]
  • Het voormalig klooster Sint-Agnetendal.
  • De Berendonkse Hoeve, gebouwd in 1756 en destijds in het bezit van de abdij van Postel.[15]
  • Heemhuis van heemkundige kring 'Als Ice Can' met heem- en sigarenmakersmuseum.
  • Het monument ter nagedachtenis van de slachtoffers van beide Wereldoorlogen, op de markt.
  • De beeldentuin Karel I, achter de kunstacademie.
  • Het beschermd natuurgebied De Liereman ligt gedeeltelijk in Arendonk.

Cultuur

Bijnamen

Een inwoner van Arendonk wordt een Arendonkenaar[16] genoemd. De bijnaam van de Arendonkenaar is "den telowerelè'er" (de bordenlikker). Naar verluidt likten vroeger de Arendonkenaren hun bord schoon, om niks van het schaarse voedsel verloren te laten gaan.

Evenementen

Sinte Katrinazingen

Driekoningen zingen doet men in tegenstelling tot de buurgemeenten niet in Arendonk. Op 25 november gaan kinderen 's avonds huis aan huis Sinte Katrinazingen, waarbij ze snoep krijgen. De tekst luidt al volgt:

Sinte Katrina, fille fille mina,
een kjeske voor ne cent,
En al wie daar niet over kan,
over een kjeske, over een kjeske voor ne cent.
Laat ons, laat ons,
Ne goeien avond onder ons.

Teljoorlekkersdag

Een hoogdag voor de Arendonkenaren is de Teljoorlekkersdag. Die vindt plaats eind juni op en rond de markt en het plein Deroissart. Het gemeentebestuur en verenigingen organiseren dan een volksfeest met activiteiten voor kinderen en volwassenen. Een van de activiteiten is het leegeten en schoonlikken van een bord rijstpap. Een andere activiteit de laatste jaren is de "Lucky Duck Race", een grote badeendenrace ten voordele voor een lokaal goed doel.

Arendonk Zingt & Swingt

In navolging van het teloor gegane Bemdfestival organiseert de Chiro van Arendonk-Centrum sinds 2001 het gratis popfestival Arendonk Zingt & Swingt op en rond de Bemdweide. Met een gevarieerd programma lokt men jaarlijks zo'n 15 000 bezoekers uit alle leeftijdsklassen. Grote namen waren o.a. Gers Pardoel, De Jeugd van Tegenwoordig, Laura Lynn en Les Truttes. De opbrengst gaat naar het goede doel.

Streekproducten
  • De Arendonker Bruin (bruin, 8,5%) en de Arendonker Tripel (goudblond, 8%) van Dorpsbrouwerij Humulus.
  • De Keikop Tripel (blond, 8,7%) en de Keikop Saison (goudblond, 6,5%) van Brouwerij De Kassei.
  • Arendonks Sigaartje, een boterkoekje gebakken door bakkerij Vanbroekhoven.

Jeugdverenigingen

Mobiliteit

Wegennet

Verschillende gewestwegen doen de gemeente aan. Dit zijn:

In het zuiden van de gemeente loopt de snelweg E34. Deze vormt de grens met buurgemeente Retie.

Openbaar vervoer

Het openbaar vervoer in Arendonk bestaat uit een busnetwerk geëxploiteerd door de Vlaamse Vervoermaatschappij De Lijn. Het netwerk bestaat uit twee reguliere lijnen (430 Reusel - Turnhout - Hoogstraten en 432 Arendonk - Turnhout - Brecht) en acht schoollijnen naar onder andere Geel, Mol, Oud-Turnhout, Poppel en Zondereigen. Alle lijnen bedienen de halte Gemeentehuis op de markt in Arendonk.

Wandelwegen
  • Bertel Pegh Pad 9 km
  • Hufkenswandeling 6,6 km
  • Natuurwandelpad 9 km
  • Arendonks Wandelpad 10 km
  • Wandelen op Wieltjes 6 km
  • Talanderwandeling 14 km - Wandeling van het Jaar 2014

Onderwijs
Academie voor Schone Kunsten in voormalige sigarenfabriek Karel I
Klooster Sint-Agnetendal

Kleuter- en lager onderwijs
  • Gemeentelijke Basisschool Sint-Jan (twee campussen)
  • Gemeentelijke Basisschool Voorheide
  • Vrije Basisschool Sint-Clara
  • Talentenschool Atlantis
  • Talentenschool Dol-Fijn

Secundair onderwijs
  • Sint-Claracollege (ASO-TSO-BSO)
  • DOnA (Deeltijds onderwijs)

Kunstonderwijs

Volwassenenonderwijs
  • CVO Hoger Instituut der Kempen - Sint-Claracollege

Sport
  • het Glossocircuit, een circuit voor rallycross
  • Voetbalclubs KFC Verbroedering Arendonk (actief in de 2de Prov. Antwerpen) en KFC Vrij Arendonk (actief in de 3de Prov. Antwerpen)
  • Sportpark Heikant, waar atletiekclub ARAC en KFC Verbroedering Arendonk gevestigd zijn. Er is tevens een Finse piste, twee beachvolleybalvelden en een visvijver
  • De Bemdhal met sporthal, gymzaal, squashterreinen en buitenterreinen
  • Het gemeentelijk zwembad, sinds 1976 gevestigd aan de Van Eycklaan
  • FC Broekkant en tal van kleinere caféploegen spelende in de amateurreeksen
  • Rugbyclub Pitbulls, spelende op de terreinen van Postelboer
  • Tennisclub De Lusthoven met acht buitenterreinen en drie indoor terreinen
  • Okidohal, thuisbasis van basketbalclub Okido en Volleybalclub Arvoc
  • Gevechtsportclubs ASV Judo en Okinawa Gojo Ryu Karate
  • Sint-Sebastiaansgilde, de oudste vereniging van Arendonk
  • Dansschool Baila en Dansstudio Focus
  • Landelijke Rijvereniging Kempenzonen

Bekende Arendonkenaars
Torso van Rik Van Steenbergen door de Kunstacademie Arendonk (2004)

Bekende personen die geboren of woonachtig zijn of waren in Arendonk of een andere significante band met de gemeente hebben:

Zustergemeenten
Gemeenten in de provincie Antwerpen

Aartselaar · Antwerpen · Arendonk · Baarle-Hertog · Balen · Beerse · Berlaar · Boechout · Bonheiden · Boom · Bornem · Borsbeek · Brasschaat · Brecht · Dessel · Duffel · Edegem · Essen · Geel · Grobbendonk · Heist-op-den-Berg · Hemiksem · Herentals · Herenthout · Herselt · Hoogstraten · Hove · Hulshout · Kalmthout · Kapellen · Kasterlee · Kontich · Laakdal · Lier · Lille · Lint · Malle · Mechelen · Meerhout · Merksplas · Mol · Mortsel · Niel · Nijlen · Olen · Oud-Turnhout · Putte · Puurs-Sint-Amands · Ranst · Ravels · Retie · Rijkevorsel · Rumst · Schelle · Schilde · Schoten · Sint-Katelijne-Waver · Stabroek · Turnhout · Vorselaar · Vosselaar · Westerlo · Wijnegem · Willebroek · Wommelgem · Wuustwezel · Zandhoven · Zoersel · Zwijndrecht
België: Provincies · Gemeenten

Zie de categorie Arendonk van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.