Christelijke Volkspartij (België)

Gaston Eyskens

Leo Tindemans

Wilfried Martens

Jean-Luc Dehaene

De Christelijke Volkspartij (afgekort als CVP) werd opgericht op 18-19 augustus 1945 onder voorzitterschap van August de Schryver en was de opvolger van de Katholieke Partij, de Katholieke Vlaamse Volkspartij (KVV) en de Parti catholique social (PCS). Bij de verkiezingen van 1946 was de CVP meteen de grootste partij. In de eerste jaren na de oorlog beroerde de koningskwestie de maatschappij en politiek. Vanaf maart 1947 tot aan de verkiezingen van 13 juni 1999 nam de CVP vrijwel onafgebroken deel aan de regering, met uitzondering van de periode 1954-1958 toen een coalitie van socialisten (BSP) en liberalen (LP) onder leiding van Achiel Van Acker aan de macht was.

In 1950 behaalde de partij de absolute meerderheid in de Kamer van volksvertegenwoordigers én de Senaat - de laatste keer dat een partij die in beide Kamers kon behalen. Van 1950 tot 1954 vormde de CVP homogene regeringen. Na vier jaar paars van 1954 tot 1958 haalt de CVP opnieuw de absolute meerderheid in de Senaat - in de Kamer haalde ze die nét niet. Daarop volgt de laatste homogene regering in de Belgische geschiedenis, die echter reeds na vier maanden valt. Tot aan de verkiezingen van 1961 werd dan met de liberalen bestuurd. De Eenheidswet en het grote protest bezorgen de CVP een lagere verkiezingsscore in 1961.

De jaren vijftig staan in het teken van de schoolstrijd. De CVP verdedigt de belangen van de vrije (vaak katholieke) scholen en wil ze financieel ondersteunen. In 1958 komt onder leiding van Gaston Eyskens het schoolpact.

Als gevolg van de taalstrijd en meer bepaald de strijd om de totale vernederlandsing van de Leuvense universiteit in de jaren zestig, werd de unitaire partij in 1969 opgesplitst[1] in een Vlaamse en een Franstalige partij, de laatste onder de naam PSC (Parti Social Chrétien, sinds mei 2002 omgevormd tot cdH, Centre démocrate humaniste).

Eind jaren 60 komt er binnen de CVP een nieuwe generatie aan de macht. Wilfried Martens als partijvoorzitter, maar vooral de populaire Leo Tindemans zorgen ervoor dat de CVP de grootste partij van het land blijft. In de jaren 70 gaat de meeste aandacht uit naar de staatshervorming. Tussen 1977 en 1981 zijn er 8 verschillende regeringen onder leiding van Tindemans, Martens, Vanden Boeynants en Mark Eyskens. Tijdens de verkiezingen van november 1981 lijdt de CVP een zeer zware nederlaag. In de jaren 80 zorgt de kwestie-Voeren en de plaatsing van Amerikaanse kruisraketten op Belgisch grondgebied voor beroering. De meningen over dit laatste zijn verdeeld, ook binnen de CVP. Bij de verkiezingen van 1985 herstelt de CVP, maar bij de verkiezingen van 1987 scoort ze bijna even slecht als in 1981.

In 1990 wordt de abortuswet tegen de wil van de CVP goedgekeurd. Begin oktober 1991 valt de regering na een bijzonder hevige communautaire confrontatie over de uitvoer van wapens naar het Midden-Oosten. Bij de daaropvolgende verkiezingen van november 1991 lijden de regeringspartijen een zware nederlaag, net als de Volksunie; de winst gaat vooral naar het Vlaams Blok, waardoor deze verkiezingsdag bekend werd als Zwarte Zondag. De toenmalige premier Wilfried Martens werd na deze verkiezingen vervangen als eerste minister door Jean-Luc Dehaene. Martens, die in 1990 voorzitter was geworden van de Europese Volkspartij, bleef in deze hoedanigheid wel politiek actief tot aan zijn dood in 2013.

In 1991 wordt Jean-Luc Dehaene premier. Onder zijn bewind wordt België een echte federale staat met het Sint-Michielsakkoord (1992-1993). In de jaren 90 moet er flink worden bespaard om de Maastrichtnorm te halen om in de eurozone te stappen.

Een gestage electorale achteruitgang van de CVP sinds de jaren 80 en vooral een voedselschandaal dat in mei 1999 uitbrak, de zogenaamde dioxinecrisis, leidden bij de nationale en deelstaatverkiezingen van 13 juni 1999 tot een historische nederlaag voor CVP. Dehaene verliet daarop de nationale politiek, ondanks een groot aantal voorkeurstemmen. De CVP bleef weliswaar de grootste fractie in het Vlaamse parlement, maar moest in het federale parlement de VLD laten voorgaan. Bij de regeringsvorming belandde de CVP voor het eerst in veertig jaar in de oppositie, zowel op federaal als op Vlaams bestuursniveau. De coalitie zonder de CVP bestond uit drie partijen: liberalen, socialisten en groenen (de zogenaamde paars-groene coalitie van het kabinet Verhofstadt I). In de Vlaamse Regering kwam daar nog VU-ID bij.

Op 9 oktober 1999 werd Stefaan De Clerck gekozen tot algemeen partijvoorzitter (als opvolger van Marc Van Peel) en startte een organisatorische en ideologische hervorming. Bijgevolg veranderde de partij in 2001 haar naam in Christen-Democratisch en Vlaams (CD&V).

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2000 zette zich enig herstel in en eind 2007, gedurende de interim-regering-Verhofstadt III, kwam de partij voor het eerst sinds de naamsverandering terug in de federale regering na 8 jaar afwezigheid.

In 1961 werd het algemeen bestuur van CVP-PSC onderverdeeld in een Vlaamse vleugel en een Franstalige vleugel.

Minister en staatssecretaris van de unitaire CVP/PSC partij waren:

Ministers en staatssecretarissen van de onafhankelijke CVP waren: