Hoogstraten
Hoogstraten is een stad en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De stad ligt in de Kempen, tegen de grens met Nederland. Hoogstraten telt ruim 21.000 inwoners, waarvan 3.446 inwoners (meer dan 15%) uit Nederland komen. Hoogstraten is de hoofdplaats van het gerechtelijk kanton en kieskanton Hoogstraten.
Stad in België | |||||
| |||||
Geografie | |||||
Gewest | |||||
Provincie | |||||
Arrondissement | Turnhout | ||||
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere | 105.32 km² (2017) 82,92% 6,73% 10,35% | ||||
Coördinaten | 51° 24' NB, 4° 46' OL | ||||
Bevolking (bron: AD Statistiek) | |||||
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid | 21.355 (01/01/2019) 51,02% 48,98% 202,77 inw./km² | ||||
Leeftijdsopbouw 0-17 jaar 18-64 jaar 65 jaar en ouder | (01/01/2019) 19,37% 61,59% 19,04% | ||||
Buitenlanders | 28,24% (01/01/2019) | ||||
Politiek en bestuur | |||||
Burgemeester | Marc Van Aperen (Hoogstraten Leeft) | ||||
Bestuur | Hoogstraten Leeft, NVA | ||||
Zetels Hoogstraten Leeft CD&V N-VA Anders | 27 11 8 5 3 | ||||
Economie | |||||
Gemiddeld inkomen | 17.789 euro/inw. (2016) | ||||
Werkloosheidsgraad | 5,71% (jan. 2019) | ||||
Overige informatie | |||||
Postcode 2320 2321 2322 2323 2328 | Deelgemeente Hoogstraten Meer Minderhout Wortel Meerle | ||||
Zonenummer | 03 - 014 | ||||
NIS-code | 13014 | ||||
Politiezone | Noorderkempen | ||||
Hulpverleningszone | Taxandria | ||||
Website | www.hoogstraten.be | ||||
Detailkaart | |||||
ligging binnen het arrondissement Turnhout in de provincie Antwerpen | |||||
|
Toponymie
Sinds het ontstaan van Hoogstraten omstreeks 1210 tot diep in de 18e eeuw waren er verschillende spelwijzen in gebruik voor het toponiem. Zo werd de plaatsnaam gedurende deze periode afwisselend als Hoochstratum, Hochstraten, Hoestraten, Hoochstraten, Hoistraten, Hoighstraten, Hoichstraten, Hoeghstraten, Hoechstraten en Hoegstraten geschreven. Van de 18e eeuw tot 1930 was de officiële spelling Hoogstraeten. In 1930 besloot de Koninklijke Commissie van Toponymie en Dialectologie de spelling te moderniseren tot Hoogstraten.
Leo Hermans verklaart het toponiem[1] Hoogstraten in het jaarboek van de Hoogstratens Oudheidkundige Kring Toponymie van Hoogstraten als volgt: "De naam Hoogstraten kan wijzen op de hoge ligging van de straat of kan de naam zijn van de belangrijkste straat van het dorp".[2]
Een andere, aansluitende verklaring, vertrekt van de Germaanse woorden Hauha (hoog) en strata (straat). Guy Muësen stelt in Meerle en het Land van Hoogstraten in de Middeleeuwen dat het Germaanse woord strata is afgeleid uit het Latijn en verwijst naar een heirbaan. Hij beargumenteert deze verklaring uit het feit dat vele plaatsen die aan zulke heirbaan lagen, nog steeds een naam hebben die is afgeleid van strata.[3]
De Romeinen plachten hun wegen over hoogten aan te leggen. In het Engels duidt het woord highway (Oudengels: heahweg, heahstræte = high street) een hoofdweg aan tussen twee steden en vroeger vooral oude Romeinse wegen die zoals gezegd veelal hooggelegen waren.[4]
Deze weg in Hoogstraten was volgens sommigen onderdeel van de handelsroute van Leuven naar Breda, die op een hoogterug doorheen het Land van Hoogstraten liep en waarlangs Hoogstraten ontstond. Volgens andere bronnen zou het om de handelsweg van Antwerpen naar ’s-Hertogenbosch gaan die langs de stad liep. Wellicht liepen beide routes in Hoogstraten over dezelfde weg.
Geschiedenis
Ontstaan
Hoogstraten werd in 1210 gesticht door Hendrik I hertog van Brabant en voorzien van vrijheidsrechten. Hierdoor ontwikkelde Hoogstraten zich tot een klein handelsstadje. Hoogstraten werd gesticht binnen de parochie Wortel (reeds vermeld in 1155), waardoor de grote Sint-Katharinakerk van Hoogstraten de dochterkerk werd van de kleine Sint-Jan Baptistkerk van Wortel. Ook het kasteel van Hoogstraten bleef onder de parochie van Wortel.[5]
De Bredase geschiedschrijver Thomas Ernst van Goor lanceerde in zijn werk Beschryving der Stadt en Lande van Breda (1744) de theorie dat Hoogstraten gesticht werd door een Vikinghoofdman Gelmel. Op het einde van de 19e eeuw werd deze theorie overgenomen en verkeerdelijk beschouwd als een echte oude legende die mondeling overgeleverd werd.
In de 17e-eeuwse bron die Van Goor voor zijn theorie gebruikte, spreekt men niet van Vikingen, maar wel van Hunnen. Voor Breda bestaat er een legende over de Vikingen. In deze Bredase legende, die reeds in 1460 neergeschreven was, is er wel sprake van Hoogstraten, maar niet van Gelmel. Er zijn nooit archeologische aanwijzingen gevonden van de aanwezigheid van Vikingen in Hoogstraten.[6]
Een theorie die lang werd aangehouden, is dat Hoogstraten en Wortel gesticht werden binnen Rijkevorsel. Men beweerde lange tijd dat Rijkevorsel ouder zou zijn dan Wortel en dat de kerk van Rijkevorsel de moederkerk van die van Wortel was. Recent onderzoek bracht aan het licht dat dit niet klopte. Hierdoor verviel de theorie.[7]
Toch blijft er bij de nieuwe theorie een probleem. De oude oorkonde, hoewel waarschijnlijk vervalst, wat overigens veel voorkwam, vertelde iets over de grondverdeling tussen de Sint-Michielsabdij van Antwerpen en het kapittel van Onze-Lieve-Vrouwekerk te Antwerpen. Beide hadden vele gronden in dit gebied, dat volgens deze oude oorkonde "furgularus" heette. De nieuwe theorie veegt dit alles van tafel en laat daar een leemte over. Waardoor de oude theorie toch haar kracht kan hebben.
Ook andere theorieën zoals dat Hoogstraten aan den Aard of de Sint-Katelijnekapel ontstond, zijn onjuist.[8]
Het graafschap en hertogdom Hoogstraten
In 1518, onder graaf Antoon I van Lalaing werd het de hoofdplaats van het graafschap Hoogstraten. In 1740 werd het graafschap verheven tot hertogdom.
De Franse Tijd (1795-1814)
Op 11 januari 1814 werd in de Noorderkempen de Slag bij Hoogstraten uitgevochten. Dit betekende het einde van de Franse Tijd in Hoogstraten.[9]
Geografie
Kernen
De gemeente bestaat naast Hoogstraten zelf nog uit de deelgemeenten Meer, Meerle, Meersel-Dreef, Minderhout en Wortel. De noordelijkste woonkern van België is Meersel-Dreef. Daarnaast is er nog het gehucht Bollekens.
Aangrenzende gemeenten
Aangrenzende gemeenten | ||
---|---|---|
Breda (NL) | Alphen-Chaam (NL) | |
Zundert (NL) | Baarle-Hertog (B) en Baarle-Nassau (NL) | |
Brecht en Wuustwezel | Rijkevorsel | Merksplas |
Demografie
Evolutie van het inwoneraantal
19e eeuw
Jaar | 1806 | 1816 | 1830 | 1846 | 1856 | 1866 | 1876 | 1880 | 1890 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Inwoneraantal | 1470 | 1346 | 1856 | 2288 | 2443 | 1942 | 1961 | 2038 | 2266 |
Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12 |
20e eeuw tot aan herinrichting gemeenten
Jaar | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1947 | 1961 | 1970 | 1976 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Inwoneraantal | 2709 | 2855 | 2877 | 2840 | 3872 | 4200 | 4381 | 4426 | |
Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12 tot en met 1970 + 31/12/1976 |
Na de gemeentelijke herinrichting
Jaar | 1977 | 1980 | 1985 | 1990 | 1995 | 2000 | 2005 |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Inwoneraantal | 13.865 | 14.260 | 14.850 | 15.615 | 16.499 | 17.751 | 18.512 |
Opmerking:Inwoneraantal op 01/01 - Bron:NIS |
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente
Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.
- Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Politiek
Structuur
De stad Hoogstraten ligt in het kieskanton Hoogstraten en het provinciedistrict Turnhout. Deze maken deel uit van het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en de kieskring Antwerpen.
Gemeenteraad
College van burgemeester en schepenen (2019-heden) | |
---|---|
Burgemeester | Marc Van Aperen (Hoogstraten Leeft) |
Schepenen |
|
Voorzitter van de gemeenteraad | Jef Vissers (N-VA) |
OCMW-voorzitter | Arnold Wittenberg (Hoogstraten Leeft) |
Geschiedenis
(Voormalige) Burgemeesters
Tijdspanne | Burgemeester | |
---|---|---|
1818 - 1830 | François de Boungne | |
1830 - 1831 | J.H. de Keirsmaekers | |
1831 - 1832 | Jan Baptist Laurijssen | |
1832 - 1869 | Cornelius Mercelis | |
1870 - 1871 | Josephus de Boungne | |
1871 - 1876 | Franciscus Vermeulen | |
1877 - 1911 | Henricus Brosens | |
1912 - 1926 | Alfons Van Hoof | |
1926 - 1932 | Renaat Van den Kieboom (UCB) | |
1933 - 1941 | Jan Brosens | |
1941 - 1944 | Piet Gommers | |
1944 - 1947 | Antoon Brosens (dienstdoend) | |
1947 - 1954 | Camille Thirion | |
1954 - 1959 | Henri Brosens | |
1959 - 1963 | Jozef Bastiaens | |
1963 - 1971 | Henri Brosens | |
1971 - 1977 | Jos Van Aperen (KGB) | |
1977 - 1982 | Alfons Sprangers (FB) | |
1983 - 1987 | Jos Van Aperen (KGB) | |
1987 - 1988 | Fons Jansen (KGB) | |
1989 - 2012 | Arnold Van Aperen (KVB) | |
2013 - 2018 | Tinne Rombouts (CD&V) | |
2019 - heden | Marc Van Aperen (Hoogstraten Leeft) |
Legislatuur 1977 - 1982
Naast de traditionele partijen trad ook de partij FB (FusieBelangen) in de politieke arena, de opvolger van 'Gemeentebelangen Meer' met de voormalige Meerse burgemeester Fons Sprangers aan het roer. Eveneens Meerse roots had de kartellijst KGB (Kristelijke Gemeentebelangen) van Jos Van Aperen. Na de verkiezingen werd Fons Sprangers burgemeester.[10]
Legislatuur 1989 - 1994
De Christendemocraten trokken deze verkiezingen in verspreidde slagorde naar de kiezer. Zo was er naast de CVP-lijst ook de scheurlijst DE (Democratische Eenheid) van plaatsvervangend burgemeester Fons Jansen.[11][12] De FB werd omgedoopt naar AGALEV.[10] De KGB werd omgevormd tot de KVB (Kristelijke Volksbelangen).
Legislatuur 2001 - 2006
De Christendemocraten trokken deze verkiezingen in verspreidde slagorde naar de kiezer. Zo was er naast de CVP-lijst ook de scheurlijst HOOP (Hoogstraatse Onafhankelijke Open Partij)[13] van voormalig schepen Staf Peerlinck. Het kwam tot een bestuursakkoord tussen de KVB van zittend burgemeester Arnold Van Aperen en HOOP. Van Aperen haalde 2.585 voorkeurstemmen. Het schepencollege werd vervolledigd door Jos Martens, Marcel Van Hamel, Roger Van Aperen (allen KVB), Rene Sprangers en Staf Peerlinck (beiden HOOP). OCMW-voorzitter bleef net als tijdens de vorige legislatuur Jos Brosens.[14]
Legislatuur 2013 - 2018
Groen, sp.a en HOOP bundelden de krachten en kwamen op met de lijst 'ANDERS'.[15] De KVB werd omgedoopt tot Hoogstraten Leeft.[16] Burgemeester is Tinne Rombouts (CD&V). Zij leidt een coalitie bestaande uit CD&V en N-VA. Samen vormen ze de meerderheid met 15 op 27 zetels.
Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
Partij of kartel | 10-10-1976[17] | 10-10-1982 | 9-10-1988 | 9-10-1994 | 8-10-2000 | 8-10-2006[18] | 14-10-2012[19] | 14-10-2018[20] | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Stemmen / Zetels | % | 23 | % | 23 | % | 23 | % | 25 | % | 25 | % | 25 | % | 27 | % | 27 | |
CVP1 / CD&V2 | 42,051 | 11 | 36,051 | 9 | 30,581 | 8 | 34,651 | 9 | 25,241 | 7 | 39,052 | 11 | 32,082 | 10 | 29,02 | 8 | |
KGB1 / KVB2 / Hoogstraten Leeft3 | 37,641 | 9 | 39,741 | 10 | 36,652 | 10 | 45,642 | 12 | 36,452 | 11 | 35,292 | 10 | 29,133 | 9 | 37,83 | 11 | |
FB1 / AGALEV2 / Groen!3 / Anders4 | 15,871 | 3 | 18,271 | 4 | 12,492 | 2 | 19,722 | 4 | 14,512 | 3 | 9,973 | 2 | 14,144 | 3 | 13,14 | 3 | |
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 | - | - | - | - | 7,311 | 1 | 8,982 | 1 | 4,532 | 0 | - | ||||||
N-VA | - | - | - | - | - | - | 20,12 | 5 | 20,1 | 5 | |||||||
HOOP | - | - | - | - | 11,89 | 3 | 6,71 | 1 | - | - | |||||||
SP | 1,82 | 0 | 2,96 | 0 | 3,76 | 0 | - | 4,6 | 0 | - | - | - | |||||
DE | - | - | 16,52 | 3 | - | - | - | - | - | ||||||||
VU | 2,63 | 0 | 2,98 | 0 | - | - | - | - | - | - | |||||||
Totaal stemmen | 8270 | 9033 | 9800 | 10116 | 11113 | 11040 | 11608 | 12059 | |||||||||
Opkomst % | 97,15 | 96,41 | 95,24 | 92,84 | 93,6 | ||||||||||||
Blanco en ongeldig % | 2,37 | 3,64 | 4,02 | 4,54 | 4,63 | 3,6 | 2,3 | 3,5 |
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt
Bezienswaardigheden
- Sint-Catharinakerk in Kempense baksteen met de op twee na hoogste kerktoren van België (104,7 meter)
- Begijnhof van Hoogstraten, waarin het Stedelijk Museum Hoogstraten[21] gevestigd is.
- Stadhuis van Hoogstraten, samen met de kerk van architect Rombout II Keldermans
- De Laermolen aan de Mark, waar nu olie voor smoutebollen gemaakt wordt
- Het Gelmelslot (ook bekend als Kasteel van Hoogstraten) waar de graaf van Hoogstraten woonde, niet toegankelijk voor publiek, wel nog steeds in gebruik als gevangenis
- De Salm-Salm Molen
- Het kasteel en domein van Maxburg
- De prehistorische site Meirberg
- Verder is het ook bekend als centrum van de aardbeienteelt in België.
- Heimeulen van Meerle
- Het Mariapark in Meersel-Dreef
Natuur
- Het landgoed en gehucht Elsakker.
Cultuur
- De Heilig Bloedprocessie die jaarlijks plaatsvindt op de eerste en tweede zondag na Pinksteren.
Onderwijs
Hoogstraten is ook een regionaal onderwijscentrum, met onder andere vier secundaire scholen. In het Klein Seminarie[22] en het Instituut Spijker kan men de meeste ASO-richtingen volgen, zoals de samenstellingen van Latijn, Grieks, Wetenschappen, Wiskunde, Moderne talen en Humane wetenschappen.
Verder zijn er nog twee technische/beroepsscholen: VTI Spijker en VITO. Het VTI biedt technische en beroepsrichtingen aan in de sectoren hotel, kantoor, toerisme, voeding-verzorging, bakkerij, restaurant-(groot)keuken en sociaal technische wetenschappen. Het VITO biedt ook technische en beroepsrichtingen, maar in de sectoren Hout, Bouw, Chemie, Land- en Tuinbouw, Elektronica en Elektriciteit-Mechanica. Zowel het Klein Seminarie (jongens) als het Spijker (meisjes) bieden een internaat aan (in tegenstelling tot de scholen zelf zijn de internaten gescheiden).
Door de nabijheid van de grens en de aanwezigheid van een internaat volgen nogal wat Nederlandse leerlingen er secundair onderwijs: afhankelijk van het leerjaar en de studierichting: 8 à 25%.
Sport
Voetbal
Hoogstraten heeft verschillende voetbalclubs, waarvan Hoogstraten VV de bekendste is. De club is actief in de Tweede klasse (amateurs. Daarnaast zijn er nog vier ploegen die in Derde provinciale (voetbal België) actief zijn, namelijk Minderhout VV, KFC Meer, Meerle FC en VNA Wortel.
Veldrijden
Jaarlijks vindt er de Vlaamse Aardbeiencross plaats, die sinds 1998 deel uit maakt van de Superprestige veldrijden.
Bekende Hoogstratenaars
Externe links
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie de categorie Hoogstraten van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
Gemeenten in de provincie Antwerpen | ||
---|---|---|
Aartselaar · Antwerpen · Arendonk · Baarle-Hertog · Balen · Beerse · Berlaar · Boechout · Bonheiden · Boom · Bornem · Borsbeek · Brasschaat · Brecht · Dessel · Duffel · Edegem · Essen · Geel · Grobbendonk · Heist-op-den-Berg · Hemiksem · Herentals · Herenthout · Herselt · Hoogstraten · Hove · Hulshout · Kalmthout · Kapellen · Kasterlee · Kontich · Laakdal · Lier · Lille · Lint · Malle · Mechelen · Meerhout · Merksplas · Mol · Mortsel · Niel · Nijlen · Olen · Oud-Turnhout · Putte · Puurs-Sint-Amands · Ranst · Ravels · Retie · Rijkevorsel · Rumst · Schelle · Schilde · Schoten · Sint-Katelijne-Waver · Stabroek · Turnhout · Vorselaar · Vosselaar · Westerlo · Wijnegem · Willebroek · Wommelgem · Wuustwezel · Zandhoven · Zoersel · Zwijndrecht |