Schaarbeek

Schaarbeek ontstond in de buurt van de kruising van de Haachtsesteenweg met de Maalbeek. Het centrum van het oorspronkelijke dorp lag rond het huidige Houffalizeplein. De oude Sint-Servaaskerk, de parochiekerk van Schaarbeek, bevond zich in het midden van de huidige Louis Bertrandlaan, tussen de Josaphatstraat en de Bijenkorfstraat. De oude hoofdstraat van het dorp volgde het tracé van de huidige laan van de Haachtsesteenweg tot achter de kerk, waar de Maalbeek stroomde (huidige Kessel- en Hermanstraat). Tussen 1830 en 1880 kende de gemeente een explosieve bevolkingsgroei waarbij het inwonersaantal steeg van 1894 tot 40784. In 1905 werd de oude hoofdstraat verbreed tot de huidige Louis Bertrandlaan, waarbij de oude parochiekerk werd afgebroken.

In 1853 werd een strook grond van Schaarbeek door de stad Brussel geannexeerd met de oostelijke uitbreiding van Brussel.

In Schaarbeek bevinden zich verschillende musea en ateliers, zoals het Schaarbeeks Biermuseum, Het Clockarium Museum, het Museum voor Spontane Kunst, Train World en het Atelier-Géo De Vlamynck.

Het gemeentehuis op het Colignonplein is een voorbeeld van de Italiaans-Vlaamse Renaissancestijl. Het is ontworpen door architect Jules Jacques Van Ysendyck en werd officieel geopend op 21 juli 1887 door de toenmalige Koning Leopold II.

Enkele andere oriëntatiepunten in Schaarbeek zijn het Josaphatpark, de Hallen en de koninklijke Sint-Mariakerk. Aan de Reyerslaan, waar nu de gebouwen van VRT en RTBF staan, bevond zich tot 1963 de Nationale Schietbaan, waar tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog verzetslieden werden gefusilleerd door de Duitse bezetters.

Schaarbeek stond voorheen bekend om de teelt van de Schaarbeekse krieken, een variant van de zure kers. De Schaarbekenaars hadden het privilege om hun fruit op ezels naar de Brusselse markt te brengen om ze daar aan de producenten van kriek te verkopen. Wanneer de kriekenverkopers aankwamen, riepen de Brusselaars: "Hei! Doë zên die êzels van Schoerebeik!" (Hee, daar zijn die ezels van Schaarbeek!).

Op een bepaald ogenblik zouden er zelfs evenveel ezels als mensen in Schaarbeek gewoond hebben.

In Schaarbeek worden nu geen krieken meer gekweekt, maar de herinnering hieraan is niet verloren gegaan: er is een Kerselarenstraat, een Morellebomenplaats (Square des Griottiers), kriekelaren zijn aangegelegd in diverse straten van de Diamantkwartier (Milcampslaan, Emile Maxlaan en Felix Marichallaan) en er bestaat een cultureel centrum De Kriekelaar. In het Josaphatpark worden wel nog ezels gehouden en Schaarbeek blijft bekend als 'de ezelsgemeente'.

• 
  Ezels in de optocht van het Schaarbeekse carnaval (2014)
• 
  De burgemeester (links) deelt krieken uit tijdens de Kriekenfeesten (2009)
• 
  Schaarbeekse krieken op jenever

In 1864 kreeg Schaarbeek een station in het uiterste noorden van de gemeente. Omwille van aanleg van de Noord-Zuidverbinding werd het station Brussel-Noord in 1952 verplaatst naar de gemeente Schaarbeek. Het nieuwe Noordstation kwam dichter bij het historische centrum van Schaarbeek te liggen dan het station Schaarbeek in het noorden waardoor dit laatste aan belang inboette. In het zuiden van de gemeente werd in 1976 het station Meiser geopend op spoorlijn 26. Door de gemeente lopen enkele belangrijke tramlijnen, zoals tram 7, 25, 55 en 92.

Het Brusselse Noordstation ligt op het grondgebied van Schaarbeek, terwijl het Station Schaarbeek dan weer op het grondgebied van de Stad Brussel ligt.

Verschillende voetbalclubs speelden in Schaarbeek. CS de Schaerbeek ontstond in het begin van de 20ste eeuw en speelde vele jaren in de nationale reeksen. De club ging in 1969 op in fusieclub Crossing Club de Schaerbeek, die daarna enkele seizoenen in de Eerste Klasse speelde. Crossing Club zakte daarna weg en verliet Schaarbeek in de jaren 80. Andere clubs speelden of spelen in de provinciale reeksen, zoals RUS Albert Schaerbeek (opgegaan in Crossing Schaarbeek), RC de Schaerbeek en Kosova Schaerbeek.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

• Hendrik Jacobus van Tulder (1819-1903), architect
• Jan Amandus Van Droogenbroeck (1835-1902), dichter
• Paul Deschanel (1855-1922), president van Frankrijk
• Henri Privat Livemont (1861-1936), decorateur
• Georges Lemmen (1865-1916), kunstschilder
• Camille Jenatzy (1868-1913), autocoureur
• Théophile De Donder (1872-1957), natuurkundige
• Jules Merckaert (1872-1924), kunstschilder
• Elisa Kufferath (1875-na 1900), celliste
• Gustave Strauven (1878-1919), architect
• Jozef Kardinaal Cardijn (1882-1967), kardinaal
• Pieter Leemans (1897-1980), componist, muziekpedagoog, dirigent en pianist
• Justin Houben (1898 - 1958), politicus en redacteur
• Paul-Henri Spaak (1899-1972), politicus
• Charles Willems (1907-1974), politicus
• Marcel Thielemans (1912-2003), trombonist/zanger
• François-Henri Guillaume (1913-1963), volksvertegenwoordiger en burgemeester
• Andrée de Jongh (1916-2007), verzetsstrijdster
• Robert Senelle (1918-2013), academicus en grondwetspecialist
• Monique de Bissy (1923-2009), verzetsstrijdster
• Jacques Brel (1929-1978), muzikant
• Jean Roba (1930-2006), stripauteur
• Claude Coppens (1936), pianist en componist
• Patrick Nothomb (1936), diplomaat
• Wilfried Geeroms (1941-1999), atleet
• Raymond van het Groenewoud (1950), muzikant
• Alain Courtois (1951), bestuurder
• Luk Van Nieuwenhuysen (1952), politicus
• Dani Klein (1953), zangeres
• Maurane (1960), zangeres
• Georges Grün (1962), voetballer
• Emilio Ferrera (1967), voetballer en voetbaltrainer
• Fadila Laanan (1967), politica

• Houffalize (België) (sinds 1952)
• Québec (stad) (Canada) (sinds 1976)
• Anyang (China) (sinds 1985)
• Vicovu de Sus (Roemenië) (sinds 1989)
• wijk Dardania (Pristina) (Kosovo) (sinds 1999)
• Prairie Village (Verenigde Staten) (sinds 2000)
• Al Hoceïma (Marokko) (sinds 2003)
• Beyoglu (Turkije) (sinds 2004)
• Geistingen (België) (sinds 2018)

• Officiële site van Schaarbeek
• Gemeenschaps- en cultuurcentrum De Kriekelaar

	Gemeenten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (lijst)
Anderlecht · Brussel · Elsene · Etterbeek · Evere · Ganshoren · Jette · Koekelberg · Oudergem · Schaarbeek · Sint-Agatha-Berchem · Sint-Gillis · Sint-Jans-Molenbeek · Sint-Joost-ten-Node · Sint-Lambrechts-Woluwe · Sint-Pieters-Woluwe · Ukkel · Vorst · Watermaal-Bosvoorde

Zie de categorie Schaerbeek van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.