Niel (Antwerpen)

Niel is een gemeente met een bijzonder rijk verleden. Zo stelt J. Verbesselt in zijn boek "Het Domein van de Adij van Corelimunster in Brabant, het ontstaan en de ontwikkeling van Puurs" (1968) dat het Hellegat te Niel de enige overgang over de Rupel vormde tussen de monding in de Schelde en Duffel. De auteur concludeerde dan ook dat de Romeinen hier hun Zuid-Noord overgang maakten en de heirbaan Bavai-Asse hier de oversteek maakte richting Utrecht.

Hoewel deze stelling stilaan achterhaald is door bewijsmateriaal, wijst er toch nog een en ander op de aanwezigheid van Romeinen in de gemeente. Wanneer men immers voorgenoemde heirbaan rechtlijnig doortrekt (vanuit Asse) komt men op de Hingense/Wintamse kouter uit en op deze plaats zijn grote hoeveelheden Romeinse munten teruggevonden. Veel wijst er dan ook op dat van hieruit een Romeins veer de oversteek over de Rupel maakte naar de overliggende oever in Niel.

Ten slotte is er voor deze periode nog een sterk vermoeden dat er ook een Keltische weg liep over het grondgebied van de huidige gemeente naar Condacum. De route van deze weg zou de huidige straten Matenstraat, Uitbreidingsstraat, Landbouwstraat en ten slotte Rupelstraat hebben gevolgd. Ter hoogte van de huidige gemeenten Bornem of Sint-Amands zou deze weg de Rupel-barrière hebben genomen.

De oudste vermelding van het dorp Niel dateert uit 1316, maar de bekende geschiedenis van Niel gaat terug tot 1244 met de bouw van de Sint-Bernardusabdij. Deze voormalige cisterciënzerabdij zou uitgroeien tot een belangrijk religieus en cultureel centrum van zijn tijd en zou dit blijven tot ze tijdens de Franse Revolutie opgeheven zou worden. Niel staat reeds vanaf zijn prille ontstaan bekend als steenbakkersgemeente en werd aanvankelijk gesticht vanuit de moederparochie Kontich, die afhankelijk was van de abdij van Lobbes.

Vervolgens gaat het grondgebied van het huidige Niel over in handen van de Berthouts van Mechelen, onder wier gezag het tot de in 14de eeuw blijft. Omstreeks deze periode werd er in het dorp een eigen schepenbank opgericht. Ook werd de parochie onafhankelijk van Kontich. Het wapenschild van de gemeente Niel is dan ook het wapenschild van de Berthouts met daarop of erboven de kleine letter n.

Daarna wordt het grondgebied verkocht aan achtereenvolgens de familie Van Galres en de familie Wezemaals om ten slotte in 1462 in de handen van de hertogen van Brabant te belanden. In 1505 werd de lage, middelbare en hoge rechtsmacht aangekocht door Gilles Van Berchem die ze evenwel afstond aan Pieter Scheyf. Een jaar later echter komt Niel terug in de handen van de familie Van Berchem tot 1558. In dat jaar werd Karel Hannaert eigenaar van het grondgebied, daarna volgen nog Roger Clarisse (1626), Gerard Reynst (1650), de families Horne (1654) en o'Donnoghue, Papejans van Morchoven en Wirix van Kessel als heren van Niel.

In 1976 werd Niel niet gefuseerd met de buurgemeente Boom, waardoor het een van de kleinste gemeenten van de provincie Antwerpen werd. Sinds het begin van de 21e is er wel toenemende druk om te fuseren met Boom en/of Schelle.

Tot midden de jaren zeventig van onze eeuw was Niel economisch zeer actief in de baksteen- en schoennijverheid. De teloorgang van de industriële activiteiten was het begin van het herstel van de natuur op de vele verlaten plekken en kleiputten. Het natuurgebied Walenhoek is hierdoor bijvoorbeeld ontstaan. Veel wandelaars en natuurliefhebbers bezoeken dit natuurgebied. In de omgeving zijn ook veel visvijvers aanwezig, vaak in oude kleiputten, die als zeer goed staan aangeschreven.

In 2014 won Niel de quiz De Slimste Gemeente van VIER. De finale ging tegen Roosdaal en Lennik. Het winnende team bestond uit burgemeester Tom De Vries en inwoners Marijke Brits en Joost Claessens. Dankzij de overwinning kregen de inwoners een groot frietfeest.

Niel heeft geen deelgemeenten. In het zuiden van de gemeente, tegen de grens met Boom, ligt langs de Rupel het gehucht Hellegat.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

De gemeente Niel ligt in het kieskanton Boom, het provinciedistrict Boom, het kiesarrondissement Antwerpen en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Niel		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		Antwerpen	Antwerpen			Niel
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Antwerpen					Antwerpen	Boom	Boom	Niel
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

Burgemeester is Tom De Vries (Open Vld). Hij leidt een coalitie bestaande uit Open Vld en N-VA. Samen vormen ze de meerderheid met 12 op 21 zetels.

Het aantal zetels van de gevormde meerderheid wordt in het vet weergegeven. De grootste partij is in kleur.

Het Nielderbroeck, ook wel het Broek, is een landelijk gebied dat al vernoemd werd in 1298, maar het zou ook ouder kunnen zijn. Het werd gebruikt als turfwinningsgebied, waarbij gebruik werd gemaakt van de sloten om de turf te vervoeren naar de steenbakkerijen. Nabij het Nielderbroeck is het kleinere Broecklyn gelegen.

Van oudsher viel het Broek onder het leenhof van Befferen in de Heerlijkheid Mechelen, waarvan het een apart leen was.

Het laagste punt ligt onder zeeniveau en moet dan ook door hoge dijken beschermd worden. Die dijk, gelegen naast de Rupel, wordt Ziedijk genoemd, terwijl de lagere dijk langs de Wullebeek Korte Hameldijk heet. In de 10de-11de eeuw was aan deze Korte Hameldijk een kleine kade voor het overslaan van goederen op kleine schepen.

• Nielse jaarmarkt met een internationale veldrit

• Jaarmarktcross Niel

• Nielse Biljart Artistiek, Biljartclub waar onder andere Eric Daelman, wereldkampioen kunststoten 2009, bij is aangesloten.
• Koninklijke Nielse Rupelsneppen, kajakclub van onder andere Theo Claessens, deelnemer aan de Olympische Spelen van Montreal 1976 en Moskou 1980.
• Volley Niel, volleybalclub die uitkomt in de 3de provinciale reeks Antwerpen van de Vlaamse Volleybalbond (VVB)
• Sora Sen, karate-club
• BBC Coveco Niel, Basketbalclub die uitkomt in de 2de provinciale reeks Antwerpen van de Koninklijke Belgische Basketbalbond (KBBB)
• VGL Niel, turnvereniging
• De Pedaal, wielerclub
• SV Nielse, Voetbalclub
• TTC Rupel