Hof van Busleyden

Het Hof van Busleyden is een stadspaleis in Mechelen in vroege renaissancestijl, gebouwd begin 16e eeuw voor Jeroen van Busleyden. Het is quasi heropgebouwd in de jaren 30 en in 2018 heropend als Museum Hof van Busleyden.

Hof van Busleyden (maart 2006)
Het Hof van Busleyden in de 19e eeuw (tekening Jan-Baptiste De Noter)
Fragment van Banket en straf van Tantalus (toegeschreven aan Jan van Roome, ca. 1515). Tantalus heeft de goden zijn zoon Pelops opgediend. De fluitende sater is de god Pan en de aanvliegende beul Hermes
Het verwoeste Hof van Busleyden na de beschietingen van 1914

Geschiedenis

De Luxemburgse geleerde Busleyden was onder Filips de Schone lid en rekwestmeester geworden van de Grote Raad van Mechelen (1504), waar zich ook het hof van aartshertogin Margaretha bevond. In datzelfde jaar werd hij priester en kanunnik van Sint-Rombouts. Hij nam deel aan de hoge politiek en diplomatie, en ontpopte zich tot een humanist en mecenas. Aan de Katholieke Universiteit Leuven stichtte hij het Collegium Trilingue, kweekplaats van nieuw leven in wetenschap en kunst.

Vanaf 1503 liet hij met stedelijke subsidies een riante residentie bouwen in Mechelen (bewoonbaar in 1507 maar nog niet af in 1516). Het gebouw, in een overgangsstijl van late gotiek naar vroege renaissance, werd voltooid door architect Rombout II Keldermans. Waarschijnlijk maakte zijn vader Antoon de eerste plannen. Busleyden had het gebouw verkregen uit de nalatenschap van zijn broer Frans, die het zelf gekocht had van Joos Vranx (1496). Hij voegde er een aanpalend stuk grond aan toe, gekocht van Jan van Ophem (1506). De palazzo van Busleyden werd al snel beroemd vanwege de banketten die hij er hield. Adriaan Boeyens was er te gast, lang voor hij paus werd. Ook bevriende intellectuelen als Erasmus, Cuthbert Tunstall en Thomas Morus kwamen over de vloer. De laatste begon er te schrijven aan zijn Utopia en liet ook een hymne na over de magnifieke residentie, waarin hij zong dat "enkel de hand van Daedalus" verantwoordelijk kon zijn voor zo'n oordeelkundig gebouwd huis.[1]

Na de dood van Busleyden verkochten zijn erfgenamen het paleis in 1518 aan Jacqueline de Boulogne, weduwe van Jean le Sauvage. Het hof kwam in 1589 in het bezit van Karel III van Croÿ (een van zijn titels, hertog van Aarschot, leidde tot de alternatieve naam Hof van Aarschot). Al in 1608 nam de familie van Varick-de Rovelasca het paleis over, maar ook dit was van korte duur. Het werd in 1619 verworven door Wenzel Coeberger om er een van zijn Bergen van Barmhartigheid onder te brengen. Dit pandjeshuis bevond zich langs de huidige Frederik de Merodestraat en bleef functioneren tot 1914.

In dat jaar brandde het gebouw af na de hevige beschietingen op Mechelen (Duitse in augustus en Belgische in september). Daken, toren, glasramen en muurschilderingen op de eerste verdieping waren vernield en enkel de muren stonden nog overeind. De heropbouw verliep van 1930 tot 1938 onder leiding van A. Winner. Hij bleef vrij getrouw aan het origineel, behalve de toevoeging van een torenspits. Voortaan kreeg het gebouw een museale functie: het Stedelijk Museum Hof van Busleyden (ingehuldigd door koning Leopold III op 31 juli 1938). Sinds 2010 wordt het museum gerestaureerd en uitgebreid, om in 2018 terug open te gaan. In de voormalige paleistuin komt een ondergrondse tentoonstellingsruimte. Tot dan organiseert Musea & Erfgoed Mechelen tijdelijke tentoonstellingen en projecten in het Hof van Busleyden.[2]

Beschrijving

Het gebouw bestaat uit drie vleugels rond een rechthoekige binnenplaats. Aan de oostzijde bevindt zich een poortgebouw en in de oksel van de west- en zuidvleugel een octogonale toren.

De oorspronkelijke aankleding en versiering is nagenoeg volledig vernield in de brand van 1914. In de kleine maar prestigieuze ontvangstruimte (hypocaustum) zijn muurschilderingen met tempera bewaard die vrij uniek zijn voor de lage landen. Ze worden gedateerd in 1507-15 en toegeschreven aan Jan van Roome.[3] In de loop der eeuwen waren ze herhaaldelijk overkalkt, tot ze in 1864 werden herontdekt. De schilderingen zijn aangebracht op de bovenzijde van drie muren:

Beiaard

De Beiaardschool Jef Denyn in Mechelen heeft ook onderdak gevonden in het Hof van Busleyden. In de bovenste ruimte van de renaissancetoren bevindt zich de oefenbeiaard (met een gewicht van 2541 kg) van dit instituut. De 49 klokken op basis c2 (420kg) werden in 1953 door Marcel Michiels jr. uit Doornik gegoten. Het spel wordt hoofdzakelijk bespeeld door studenten van de beiaardschool die er op kunnen oefenen. Dit kleine beiaardje is naar de huidige maatstaven matig van stemming. Vooral de inwendige stemming van de klokken zou verbeterd kunnen worden.[4]

Literatuur
  • Linda Van Dijck, Onder lagen tijd bedekt. Muurschilderingen in het Hof van Busleyden , Lezing Soirée Lamot, 28 februari 2012
  • Marjolijn Dekeuninck & Ann Verdonck, Mechelen Hof van Busleyden – Interieur. Bouwhistorisch en materiaaltechnisch onderzoek, 2011
  • Hugo Vandenborre & Ann Verdonck, Renaissancesalon Hof van Busleyden Mechelen. Aanvullend onderzoek, 2007
  • Lode Declercq, Renaissance schilderingen Hof van Busleyden. Voorbereidende fase van het restauratie-ontwerp, 1999-2000
  • Linda Van Langendonck, Het Hof van Busleyden Frederik de Merodestraat 67 Mechelen. Buitengevels en daken. Restauraties van de 19de en 20ste eeuw. Bouwhistorische onderzoek, 1998
  • Marcel Kocken, "Het Museum 'Hof van Busleyden'", in: Mechelen, vol. 1, nr. 1, 1994
  • Gilbert Huybens (red.), Beiaarden en torens in België, Gemeentekrediet, ISBN 90-5544-018-3
  • Elza Foncke, "Aantekeningen betreffende Hiëronymus van Busleyden" , in: Gentse bijdragen tot de Kunstgeschiedenis, deel V, Antwerpen, 1938, blz. 204-220
  • Emmanuel Neeffs, "L'hôtel de Busleyden à Malines", in: Bulletin de la Commission Royale des Monuments et des Sites, vol. 14, 1875, blz. 174-187

Zie ook

Bronnen en noten
  1. Ad Buslidianum de aedibus magnificis Mechliniae; Erasmus wijdde ook een bespreking aan de collectie antieke munten in het Hof van Busleyden: Nummis antiquis apud Hieronymum Buslidianum servatis
  2. Website Musea & Erfgoed Mechelen
  3. Elisabeth Dhanens, "Jan van Roome alias van Brussel, schilder", in: Gentse Bijdragen tot de Kunstgeschiedenis, deel XI, 1945-48, blz. 41-146
  4. Beiaardje Hof van Busleyden in samenspel
Zie de categorie Hof van Busleyden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.