Grobbendonk

Naast Grobbendonk zelf (met ongeveer 7000 inwoners) ligt in de gemeente nog de deelgemeente Bouwel. De dorpen worden gescheiden door het Albertkanaal en de autosnelweg E313; de N13 loopt op de grens. De gemeente grenst aan de stad Herentals en de gemeentes Herenthout, Nijlen, Vorselaar en Zandhoven.

Door Grobbendonk lopen de rivier de Kleine Nete en het Albertkanaal. De Aa mondt er uit in de Kleine Nete.

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

De gemeente Grobbendonk maakt deel uit van het kieskanton Herentals, gelegen in het provinciedistrict Herentals, het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Grobbendonk		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		Antwerpen	Turnhout			Grobbendonk
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Antwerpen					Mechelen-Turnhout	Herentals	Herentals	Grobbendonk
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

Er werden diverse archeologische vondsten gedaan in de gemeente Grobbendonk, die wijzen op een bewoning van de gemeente lang voor de oudste vermelding van de woonkernen Grobbendonck, Ouwen en Bouwel in officiële documenten.

• Bronstijdgrafveld (van 1000-700 voor Christus) op de Scheidhaag

• Gallo-Romeinse nederzetting (vicus) op het Hoogveld, die een hoogtepunt kende in de 2e eeuw
• Merovingische (Franken) grafvelden vanaf de 3e eeuw, o.m. onder de kapel van Boshoven

• In de 11e à 12e eeuw wordt in Ouwen een Romaanse kerk gebouwd. De voormalige Romeinse vicus wordt daarbij als "steengroeve" gebruikt.
• In het begin van de 13e eeuw wordt de Heerlijkheid Grobbendonck gesticht, en komt er een burcht aan de samenvloeiing van de Kleine Nethe en Aa. In de 14e eeuw verwerft de Heer van Grobbendonck o.m. ook de overige gebieden in de huidige gemeente Grobbendonk waaronder de woonkernen Ouwen en Bouwel.
• De adellijke familie Grobbendonck en hun erven regeren over Grobbendonk tot aan de verkoop van de heerlijkheid aan de familie Getz in 1545. De familie bekleed hoge posten in het hertogdom Brabant.
• In 1302 sneuvelt Hendrik van Wilre, Heer van Grobbendonck en Burgemeester van Leuven, in de Guldensporenslag aan Franse zijde.

• De familie Schetz, een van oorsprong Duitse familie, laat zich midden 16e eeuw Van Ursel (d'Ursel) noemen. Deze familie bekleed hoge plaatsen in de opeenvolgende Habsburgse periodes (Karel V, Spaanse, Oostenrijkse Habsburgers), en klimt op in de adellijke rangen van Heer naar Baron, vervolgens vanaf 1638 naar Rijksgraaf, en vanaf 1717 verheven tot Hertog. Na de val van Habsburgers, kiest Charles-Joseph d'Ursel de kant van de Nederlanders en wordt later minister in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Na de opsplitsing van de Nederlanden, levert de familie nog lang senatoren en volksvertegenwoordigers voor de nieuwe Belgische staat (tot 1937). De hertogtitel bestaat nog steeds. De huidige Hertog is de 10e die de titel draagt, en nog steeds eigenaar van o.m. de kasteelhoeve.
• Tijdens de Contrareformatie wordt van priesters een hoger intellectueel, zedelijk en spiritueel peil verwacht. Johannes Stael, pastoor van Bouwel sinds 1604, voldoet als drinkeboer en verwekker van een kind bij zijn huishoudster niet aan de norm en wordt in 1610 zelfs voor 6 weken opgesloten in een kerker.

Gezien de ligging tussen Antwerpen en Herentals zal de gemeente doorkruist worden door de grote infrastructuurwerken tussen die twee steden, deels via Lier, die werden opgestart in de 19e, 20e en 21e eeuw, waaronder:

• In 1832, tijdens de Belgische Revolutie (1830-1839) laat koning Leopold I van België een Militair kamp bowen in Bouwel. * kanalisering van de Kleine Nete voltooid in 1839 en in gebruik tot 1850. Nadien werd de Kleine Nete omheen de sassen geleid.
• kanaal Viersel-Herentals voltooid in 1850, en terug gedempt vanaf 1940.
• Tussen 1930-1939 werd het Albertkanaal gegraven, doch kort na de inhuldiging worden de bruggen opgeblazen en zal het tot aan de herstelling van de bruggen in 1946 duren vooraleer het kanaal effectief in gebruik wordt genomen.
• De spoorlijnen van Aarschot en Antwerpen naar Herentals (in gebruik sinds 1855). Hierbij verkreeg Bouwel een station op wandelafstand van het kasteel van de Baron Bosschaert de Bouwel, wiens domein door de spoorweg werd doorkruist. Veel later komt er ook nog een 2e Bouwelse station in Wolfstee naast het industrieterrein aldaar.
• Aanleg v/d provinciale "steenwegen", waaronder de steenweg Lier-Herentals

Ook na de Tweede Wereldoorlog werd de gemeente doorkruist door grote infrastructuurwerken:

• Tijdens de naoorlogse bezetting van Duitsland komt er een Britse logistieke legerbasis in Grobbendonk, die na de Koude Oorlog door de Britten overgedragen wordt aan het 29 Bataljon Logistiek van het Belgische leger, die voorheen zelf ook in Propsteierwald (Duitsland) gelegerd was.
• Diverse pijpleidingen (o.m. door de gedempte vaart)
• Autosnelweg E313 (tot aan Grobbendonk in gebruik sinds 1958), met één v/d bekendste afritten van België ("Herentals-West"), waar 's morgens de files beginnen richting Antwerpen.
• De industrieterreinen Klein Gent en Wolfstee gelegen op het drie-gemeenten-punt Grobbendonk-Herenthout-Herentals.
• De geplande Fietsostrade "F5"
• De "Antwerp East Port" een voorhaven van Antwerpen (containerterminal)

Na 489 jaar lang een aparte heerlijkheid (later gemeente) geweest te zijn, fusioneerde de gemeente Bouwel in 1976 voor de 2e keer met Grobbendonk.

Burgemeester tot 31 december 2015 was Herman Cambré (sp.a). Hij werd opgevolgd door Eric Van Meensel (N-VA). Deze leidt een coalitie bestaande uit N-VA, CD&V en sp.a. Samen vormen ze de meerderheid met 15 op 21 zetels. Vanaf het begin van de legislatuur zetelt 1 raadslid van CD&V als onafhankelijke. Sinds september 2017 zetelt 1 raadslid (1 ex-N-VA) als onafhankelijke voor De Burgers van Grobbendonk en Bouwel en 2 raadsleden (1 ex-sp.a, 1 ex-cd&v) zetelen als onafhankelen voor De Lokale Lijst sinds Juli 2018. Hierdoor is de meerderheid geslonken tot 11 op 21 zetels.

Burgemeester is Marianne Verhaert (GiB) die een coalitie leidt van GiB en N-VA die samen een meerderheid van 13 (9+4)op 21 zetels vormen. De oppositie bestaat uit 4 zetels voor sp-a, 2 voor CD&V, 1 voor Vlaams Belang en 1 voor de Lokale Lijst.

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt

• Cornelius Bellens (-1573), Ascetische schrijver (priorij de Troon)
• Frans-Ernest Dieltiens (1848-1920), architect
• Rik Van Looy (1933), wielrenner, tweevoudig wereldkampioen
• Roger De Breuker (1940-2018), wielrenner, won 2 etappes in de Tour de France
• Achilles Cools (1949), kunstenaar
• Tom Goris (1976), regisseur TV series "Thuis", "Witse", "Flikken", "De Ridder"
• Bartel Van Riet (1982), natuurwerker, landschapsarchitect en televisiepresentator

• Jan Storm (1425-1488), Ascetische schrijver, kunstschilder (boeken),Prior v/d priorij de Troon
• Jacob Roecx (1480-1527), Ascetische schrijver (priorij de Troon)
• Franz Hüger (1827-1899), rijke Antwerpse scheepsmakelaar, bouwde het "Goorkasteel" te Bouwel in 1878
• Hubert Lampo (1920-2006), Vlaams schrijver
• August Obbels (pseudoniem Robin Hannelore) (1937), Vlaams schrijver
• Herman Van Springel (1943), wielrenner
• Gert Fransen (pseudoniem: Gerard François) (1964), striptekenaar
• Peter Verhoeven (1972), radio- en TV presentator
• Renaat Veris (1940), kunstenaar
• Bart Van Loo (1973), auteur en conferencier

Huis van Grobbendonck

• Sebastiaan van Grobbendonck (1180-x), stamvader, verkreeg de Heerlijkheid Grobbendonck begin 13e eeuw
• Nicolaas van Grobbendonck (x-1246 à 1254), Ridder

Huis van Wilre

• Leysa van Grobbendonck, huwde met de Heer van Wilre
• Willem van Wilre (x-1273), van Schepen van Leuven in 1267, Heer van Grobbendonck
• Hendrik van Wilre (x-1302). Via zijn vrouw verwant aan Hertog Jan I, Burgemeester van Leuven, sneuvelde in 1302 in de Guldensporenslag

Huis van Wesemaele

• Maria van Wilre, huwde met Gerard van Wesemaele (1270-1348), o.m. Heer van Schoten, Merksem, Bergen-op-Zoom

Huis van Crayenhem (ook Craynhem)

• Maria van Wesemaele (1330-1390), huwde Jan Van Crayenhem
• Aart van Crayenhem (ook Arnold genoemd), verkreeg Bouwel en Ouwen, Brabantse veldheer
• Aart II van Crayenhem, Ridder, bouwheer van de priorie de Troon in 1414 als boete voor het platbranden van een kerk door zijn vader

Familie Brant

• onwettige dochter Aart II van Crayenhem
• Aart Brant, erft het Huis van Crayenhem in 1437,
• Aart Brant II
• zijn broer Huibert (Huybrecht) Brant (x-1508) krijgt Bouwel in 1487

Familie van Kleef (Cleves)

• Margaretha Brant, heeft een relatie met Philip van Kleef, die in 1509 in bezit komt van o.m. Grobbendonck

Familie van de Jauche de Mastaing

• Amelberge van Kleef, huwde Andries (André) de Jauche de Mastaing
• Philippe van Jauche de Mastaing verkoopt o.m. Grobbendonck aan Erasmus Schetz in 1545

Huis Ursel, oorspronkelijk ook bekend onder de familienaam Schetz

• Erasmus Schetz (1476-1550), handelaar Antwerpen kocht de heerlijkheid Grobbendonck in 1545
• Gaspard Schetz (1513-1580), handelaar, maarschalk van Brabant, werd in 1560 algemeen schatbewaarder der Nederlanden
• Lancelot Schetz (1550-1619), burgemeester van Brussel
• Jan Karel Schetz (1552-1590) kanselier van de Orde van het Gulden Vlies
• Conrad Schetz (1553-1632), liet zich adopteren door zijn tante Barbara van Ursel en nam haar naam aan
• Anthonie Schetz (1564-1641), baron (vanaf 1637 graaf) van Grobbendonck, gouverneur van 's-Hertogenbosch en Leuven tijdens Tachtigjarige Oorlog
• Ignaas August Schetz van Grobbendonck (1625-1680), Bisschop van Namen (1669-1679) en van Gent (1679-1680)
• Conrard van Ursel (1592-1659) zoon van Conrad Schetz werd in 1638 verheven tot Rijksgraaf
• Conrad Albert van Ursel (1665-1738), gouverneur van Namen, tot 1e hertog van Ursel (1716) en van Hoboken (1717)
• Karel van Ursel (1717-1775), 2e Hertog, was Oostenrijks luitenant-veldmaarschalk en militair gouverneur van Brussel
• Wolfgang Willem van Ursel (1750-1804), 3e Hertog, speelde een rol in de Brabantse Omwenteling
• Charles-Joseph d'Ursel (1777-1860), 4e Hertog, minister in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en later senator in België, stamvader van alle huidige D'Ursels
• Léon d'Ursel (1805-1878), 5e Hertog, senator
• Joseph d'Ursel (1848-1903), 6e Hertog, senator
• Robert d'Ursel (1873-1955), 7e Hertog, senator
• Henri d'Ursel (1900-1974), 8e Hertog
• Antonin d'Ursel (1925-1989), 9e Hertog
• Stéphane d'Ursel (1971), 10e Hertog

Huis van Grobbendonck (zie Grobbendonk)

• Bouwel hoorde oorspronkelijk niet tot de Heer van Grobbendonk.
• Pas omstreeks 1300 verwierf de Heer van Grobbendonck ook Ouwen en Bouwel.
• In 1487 wordt Bouwel aan Huybrecht Brant gegeven, de broer van de Heer van Grobbendonk. Huybrecht bouwt in Bouwel zijn eigen kasteel.

Huis Damant

• Nicolas Damant (1531-1616) was o.m. Burggraaf van Brussel, en huwde Barbara Brandt (gestorven in Madrid, 1591)

Huis van Varick

• Anne Damant (x-1633), o.m. burggravin van Brussel, huwt van Henry van Varick, o.m. Markgraaf van Antwerpen (x-1641)
• Het was wellicht Henry (Hendrik) die het domein verkocht aan de familie Biel

Huizen Biel, Schotti en Zumalo

• Maria Biel, huwt Henri Schotti in 1629
• Isabella Schotti, huwt met haar oom Otto Biel (tegen de zin van Maria Biel die de erfenis aanvecht in 1660), en vervolgens met Joannes Petrus Zumalo
• familie Biel-De Deckere

Het domein werd later vervolgens verkocht aan de Families van Roosendael, de Witte, de Heuvel en Bosschaert

Huis De Bosschaert de Bouwel

• Vanaf 1685 wordt de familie de Bosschaert en meerdere takken van die familie meermaals verheven tot de adel.
• In 1791 koopt Charles-Jean de Bosschaert het domein Bouwel, en vervangt o.m. de burcht door een modern kasteel in de classicistische stijl in 1820.
• Vanaf 1816 wordt aan de titel "de Bouwel" toegevoegd.
• De titels variëren in de tijd waaronder Jonkheer, Ridder en Baron
• Na de wisseling van de regimes, worden de oorspronkelijk Habsburgse titels terug verworven in de Verenigde Nederlanden en België

De bekendsten uit de familie:

• Charles-Jean de Bosschaert (1759-1828), Ridder, mag zich "de Bouwel" noemen sinds 1816.
• Paul-Joseph de Bosschaert de Bouwel (1756-1836)
• Arthur Bosschaert de Bouwel (1857-1896), Baron
• Georges Bosschaert de Bouwel (1884-1968), Baron

Zie de categorie Grobbendonk van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

	Gemeenten in de provincie Antwerpen
Aartselaar · Antwerpen · Arendonk · Baarle-Hertog · Balen · Beerse · Berlaar · Boechout · Bonheiden · Boom · Bornem · Borsbeek · Brasschaat · Brecht · Dessel · Duffel · Edegem · Essen · Geel · Grobbendonk · Heist-op-den-Berg · Hemiksem · Herentals · Herenthout · Herselt · Hoogstraten · Hove · Hulshout · Kalmthout · Kapellen · Kasterlee · Kontich · Laakdal · Lier · Lille · Lint · Malle · Mechelen · Meerhout · Merksplas · Mol · Mortsel · Niel · Nijlen · Olen · Oud-Turnhout · Putte · Puurs-Sint-Amands · Ranst · Ravels · Retie · Rijkevorsel · Rumst · Schelle · Schilde · Schoten · Sint-Katelijne-Waver · Stabroek · Turnhout · Vorselaar · Vosselaar · Westerlo · Wijnegem · Willebroek · Wommelgem · Wuustwezel · Zandhoven · Zoersel · Zwijndrecht België: Provincies · Gemeenten