Hoogwaardig openbaar vervoer
Hoogwaardig openbaar vervoer, afgekort HOV, is een in Nederland gebruikelijke term voor stads- en streekvervoer dat voldoet aan hoge eisen op het gebied van de doorstroming (hoge gemiddelde rijsnelheid). Andere kenmerken zijn comfortvoorziening en reisinformatie bij zowel de haltes als in het voertuig. Bij HOV wordt ook de uitstraling erg belangrijk gevonden omdat men het totale vervoersconcept als een 'product' aan de reiziger wil kunnen 'verkopen'.
Hoogwaardig openbaar vervoer kan zowel vervoer over rails als over de weg zijn. Omdat HOV per spoor vaak met de benaming lightrail wordt aangeduid, krijgt HOV steeds meer de betekenis van hoogwaardig busvervoer.
Soorten
Verschillende soorten HOV zijn:
- metro, iedere metro is feitelijk een voorbeeld van HOV.
- lightrail of sneltram.
- geleide bus (fysiek dan wel elektronisch).
- stadstrams of bussen met een lage vloer die veel gebruikmaken van vrije banen met verkeerslichtbeïnvloeding voor een snelle doorstroming. Voor een gelijkvloerse instap zijn de haltes verhoogd. De streefexploitatiesnelheid is minimaal 30 km/h binnen bebouwde kom. In Almere geldt voor de busbanen een streefwaarde exploitatiesnelheid van minimaal 25 km/h.
- snelbus (snelBuzz, Brabantliner, Qliner, etc.), grotendeels over autosnelwegen. Streefexploitatiesnelheid minimaal 60 km/h buiten bebouwde kom; minimaal 30 km/h binnen de bebouwde kom (criteria voor o.a. Qliner).
Voorbeelden
Nederland
Huidige voorbeelden van HOV in Nederland zijn:
- Twents: HOV met lage vloer bussen van Syntus Twente, grotendeels over vrije busbanen in Enschede, Hengelo en Almelo. Met de ondergrond van de busbanen is rekening gehouden met eventuele ombouw naar trambanen in de toekomst.
- Blauwnet: benaming voor verschillende treindiensten die worden uitgevoerd in opdracht van de provincie Overijssel, gereden door Arriva en Keolis.
- Trein Almelo - Hardenberg via Vriezenveen, Daarlerveen, Vroomshoop, Mariënberg
- Trein Oldenzaal - Zutphen via Hengelo, Delden, Goor, Lochem
- Trein Zwolle - Emmen via Dalfsen, Ommen, Mariënberg, Hardenberg, Gramsbergen, Coevorden, Dalen, Nieuw-Amsterdam
- Trein Zwolle - Enschede via Heino, Raalte, Nijverdal, Wierden, Almelo, Borne, Hengelo
- Trein Zwolle - Kampen
- HOV1 Eindhoven (onderdeel van Bravodirect)
- Buslijn 400: Eindhoven, Centraal Station - Eindhoven, Airport via WoensXL (Airport Shuttle)
- Buslijn 401: Eindhoven, Centraal Station - Eindhoven, Airport via Philips Stadion, Strijp-S, Meerhoven
- Buslijn 402: Eindhoven, Centraal Station - Veldhoven, Zonderwijk via Philips Stadion, Strijp-S, Meerhoven, Veldhoven City Centrum
- Buslijn 403: Eindhoven, Centraal Station - Oerle Zuid via Philips Stadion, Strijp-S, Meerhoven (Waterrijk), Veldhoven Heikant
- Buslijn 404: Eindhoven, Centraal Station - Nuenen, Centrum via WoensXL, Summa College Sterrenlaan, Eckart, Nuenen West
- Buslijn 405: Eindhoven, Centraal Station - Eindhoven, Achtse Barrier via WoensXL, Sportpark Eindhoven Noord
- Buslijn 406: Eindhoven, Centraal Station - Son en Breugel, Ekkersrijt via WoensXL, Sportpark Eindhoven Noord
- Buslijn 407: Eindhoven, Centraal Station - Eindhoven, High Tech Campus via Vestdijk, Stratum, Genneper Parken
- TramPlus: snelle tramlijnen van de RET in de regio Rotterdam. De tramlijnen 2, 20, 21, 23, 24 en 25 vormen dit netwerk.
- R-net: een netwerk van bussen, trams, metro's en treinen in en om de Randstad die voor frequente en snelle verbindingen zorgt.
- Westtangent
- De toekomstige buslijn 369: Amsterdam, Station Sloterdijk - Schiphol Plaza. Nu nog beter bekend als buslijn 69, wordt onderdeel van R-net. De toekomstige route gaat rijden via Slotermeerlaan - President Allendelaan i.p.v. Geuzenveld.
- RandstadRail: lightrail-verbinding van HTM en RET tussen Den Haag en Zoetermeer/Rotterdam.
- RandstadRail 3: Den Haag, Loosduinen - Zoetermeer, Centrum-West via Centrum, Den Haag Centraal, Laan van NOI, Voorburg, Leidschendam, Leidschenveen, Centrum-West, Seghwaert, De Leyens, Driemanspolder.
- RandstadRail 4: Den Haag, De Uithof - Lansingerland-Zoetermeer via Centrum, Den Haag Centraal, Laan van NOI, Voorburg, Leidschendam, Leidschenveen, Centrum-West, Seghwaert, Oosterheem.
- Metrolijn E: Den Haag, Den Haag Centraal - Rotterdam, Slinge via Laan van NOI, Voorburg, Leidschendam, Leidschenveen, Nootdorp, Pijnacker, Berkel en Rodenrijs, Rotterdam Centraal, Beurs, Zuidplein (ook onderdeel van R-net)
- ZoRo-bus 170: Rodenrijs, Metrostation - Zoetermeer, Centrum-West via Berkel en Rodenrijs, ZoRo-busbaan, Station Lansingerland-Zoetermeer, Lansinghage, Station Zoetermeer Oost, Station Zoetermeer (ook onderdeel van R-net)
- Trolley 2000: een OV-netwerk in en om Arnhem waar 6 snelle trolleybuslijnen, deels over vrije busbanen, de basis vormen. Nu beter bekend als de Arnhemse trolleybus (brengtrolley).
- Trolleylijn 1: Oosterbeek, Station - Velp, Beekhuizenseweg via Mariëndaal, ArtEZ Academie voor beeldende kunsten, Centraal Station, Centrum, Station Velperpoort, Plattenburg
- Trolleylijn 2: Arnhem, Centraal Station - De Laar West via Velperplein, John Frostbrug, Malburgen-Oost, Kronenburg, Rijnstate Polikliniek-Zuid, De Laar Oost
- Trolleylijn 3: Arnhem, Het Duifje - Burgers' Zoo/Openluchtmuseum via Immerloo, Malburgen Oost, John Frostbrug, Centrum, Centraal Station, Ziekenhuis Rijnstate, Alteveer en Cranevelt
- Trolleylijn 5: Arnhem, Schuytgraaf - Presikhaaf via Station Zuid, Elderveld, Nelson Mandelabrug, Centraal Station, Centrum, 't Broek, Winkelcentrum Presikhaaf
- Trolleylijn 6: Arnhem, De Laar West - Elsweide/HAN via Elderveld, Nelson Mandelabrug, Centraal Station, Centrum, 't Broek, Winkelcentrum Presikhaaf
- Trolleylijn 7: Arnhem, Geitenkamp - Rijkerswoerd via Monnikenhuizen, Angerenstein, Station Velperpoort, Centrum, Centraal Station, Nelson Mandelabrug, GelreDome, Kronenburg
- allGo: stadsbusnetwerk in Almere van Keolis Nederland dat een verbetering naar HOV-niveau vormt van het bestaande net van vrije busbanen. De zeven metrobussen vormen de basis.
- Havenmetro M1: Almere, Station Centrum - Almere Haven via Stedenwijk, Busstation ’t Oor
- Buitenmetro M2: Almere, Station Centrum - Stripheldenbuurt via Staatsliedenwijk, Waterwijk, Bouwmeesterbuurt, Molenbuurt, Station Buiten, Seizoenenbuurt, Oostvaardersbuurt, Station Oostvaarders, Sieradenbuurt
- Muziekmetro M3: Almere, Station Centrum - Muziekwijk, Componistenpad via Staatsliedenwijk, Kruidenwijk, Muziekwijk, Station Muziekwijk
- Poortmetro M4: Almere, Station Centrum - Almere Poort, Station Poort via Stedenwijk, Componistenpad, Station Muziekwijk, Literatuurwijk, Hogekant, Homeruskwartier, Columbuskwartier, Europakwartier
- Dansmetro M5: Almere, Station Centrum - Sallandsekant via Flevoziekenhuis, Filmwijk, Danswijk, Parkwijk, Station Parkwijk, Verzetswijk, Tussen de Vaarten
- Noorderplassenmetro M6: Almere, Station Centrum - Noorderplassen via Staatsliedenwijk, Kruidenwijk
- Parkmetro M7: Almere, Station Centrum - Almere Buiten, Station Oostvaarders via Flevoziekenhuis, Filmwijk, Parkwijk, Station Parkwijk, Tussen de Vaarten, Landgoederenbuurt, Faunabuurt, Bloemenbuurt, Station Buiten, Regenboogbuurt, Eilandenbuurt
- Brengdirect: HOV-lijnen rondom Arnhem en Nijmegen.
- Buslijn 300: Arnhem, Centraal Station - Nijmegen Heijendaal via Huissen, Bemmel, Ressen, Station Nijmegen (RijnWaalsprinter)
- Buslijn 331: Velp Zuid - Nijmegen Weezenhof via Arnhem, Oosterhout, Lent, Station Nijmegen, Nijmegen Dukenburg
- Buslijn 352: Arnhem, Centraal Station - Wageningen, Busstation via Oosterbeek, Doorwerth, Heelsum, Renkum
- U-link: zes frequente en snelle buslijnen van U-OV in en om Utrecht
- Groene buslijn 28: Vleuten, Station - Utrecht, P+R Science Park via Vleuterweide, Veldhuizen, Parkwijk, Leidsche Rijn, Utrecht Centraal, Binnenstad, Rijnsweerd
- Paarse buslijn 34: Utrecht, P+R Westraven - Amersfoort, Centraal Station via Hoograven, Rijnsweerd, Utrecht Science Park, Zeist, Soesterberg
- Turquoise buslijn 41: Utrecht, Centraal Station - Wijk bij Duurstede, Busstation via Station Vaartsche Rijn, Diakonessenhuis, Stadion Galgenwaard, Bunnik, Odijk, Werkhoven, Cothen
- Rode buslijn 50: Utrecht, Centraal Station - De Klomp, Station Veenendaal-De Klomp/Wageningen, Busstation via De Bilt, Zeist, Driebergen, Doorn, Leersum, Amerongen, Elst, Rhenen/Veenendaal (i.s.m. Syntus Utrecht)
- Roze buslijn 73: Maarssen, Station - Soesterberg, Kamerlingh Onneslaan via Maarssenbroek, Lage Weide, Leidsche Rijn, Utrecht Centraal, Binnenstad, De Bilt, Zeist
- Blauwe buslijn 77: Nieuwegein, Stadscentrum - Bilthoven, Station via Galecop, P+R Westraven, Utrecht Centraal, Binnenstad, Binnenstad, De Bilt
- Q-link: acht frequente en snelle buslijnen van Qbuzz in en om Groningen en Emmen.
- Groene buslijn 1: Groningen, Hoofdstation - Groningen, P+R Reitdiep via Zernike Campus, Paddepoel, Station Noord, UMCG, Grote Markt, Zuiderdiep
- Groene buslijn 2: Zuidhorn, Station - Groningen, Station Europapark via Aduard, P+R Reitdiep, Zernike Campus, Paddepoel, Station Noord, UMCG, P+R Euroborg/P3
- Blauwe buslijn 3: Groningen, Ruischerbrug - Leek, Oostindië/Tolbert, Bousemalaan via Lewenborg, P+R Kardinge, Oosterhamriktracé, UMCG, Grote Markt, Zuiderdiep, Hoofdstation, P+R Hoogkerk
- Blauwe buslijn 4: Groningen, Beijum - Roden, Kastelenlaan via P+R Kardinge, Oosterhamriktracé, UMCG, Grote Markt, Zuiderdiep, Hoofdstation, P+R Hoogkerk, Peize
- Paarse buslijn 5: Scharmer, Goldbergweg/Groningen, Ter Sluis - Annen, Rotonde via (Harkstede, Engelbert, Middelbert,) P+R Meerstad, IKEA, UMCG, Grote Markt, Zuiderdiep, Hoofdstation, P+R Haren/A28, Zuidlaren
- Paarse buslijn 6: Delfzijl, Station - Haren, P+R Haren/A28 via Appingedam, Ten Post, Ten Boer, Garmerwolde, Ruischerbrug, UMCG, Zuiderdiep, Hoofdstation
- Rode buslijn 12: Emmen, Station - Klazienaveen, Centrum via Nieuw-Dordrecht
- Oranje buslijn 15: Groningen, Hoofdstation - Groningen, Zernike Campus via Hoendiep, Westelijke Ringweg, Paddepoel
- Valleilijn: trein- en busverbindingen tussen Amersfoort - Ede - Wageningen.
- Trein Amersfoort Centraal - Ede-Wageningen via Hoevelaken, Barneveld, Lunteren, Ede Centrum
- Buslijn 84: Ede, Station Ede-Wageningen - Wageningen, Busstation via Ziekenhuis Gelderse Vallei, Bennekom, Campus/Atlas, Campus/Forum
- Buslijn 88: Ede, Station Ede-Wageningen - Wageningen, Busstation via Ziekenhuis Gelderse Vallei, Bennekom, Campus/Atlas, Hoevestein
- Veluwelijn: busverbindingen tussen Apeldoorn en Zwolle.
- Buslijn 201: Apeldoorn, Station - Zwolle, Station
- Buslijn 202: Apeldoorn, Station - Zwolle, Station via Wenum, Vaassen, Emst, Epe, Heerde, Hattem
- Buslijn 203: Apeldoorn, Station - Zwolle, Station via Epe, Heerde, Wapenveld, Hattem
- Buslijn 204: Apeldoorn, Station - Zwolle, Station via Wenum, Vaassen, Emst, Epe, Heerde, Wapenveld, Hattem
- Bravodirect (streeklijnen): HOV-streeklijnen in Noord-Brabant van Arriva en Hermes, opvolger van Volans. Tussen Breda en Etten-Leur heeft de lijn beschikking over busbanen.
- Buslijn 300: 's-Hertogenbosch, Centraal Station - Tilburg, Centraal Station via Waalwijk, Sprang-Capelle, Kaatsheuvel
- Buslijn 301: 's-Hertogenbosch, Centraal Station - Tilburg, Centraal Station via Vlijmen, Drunen, Waalwijk, Sprang-Capelle, Kaatsheuvel, Loon op Zand
- Buslijn 305: Oss, Station - Eindhoven, Centraal Station via Heesch, Nistelrode, Uden, Veghel
- Buslijn 306: 's-Hertogenbosch, Centraal Station - Uden, Busstation via Sint-Michielsgestel, Schijndel, Wijbosch, Eerde, Veghel
- Buslijn 310: Bergen op Zoom, Station - Rotterdam, Zuidplein via Halsteren, Steenbergen, Dinteloord en Numansdorp
- Buslijn 311: Breda, Centraal Station - Oud Gastel, Busstation via Liesbos, Etten-Leur, Hoeven, Oudenbosch
- Buslijn 312: Breda, Centraal Station - Roosendaal, Station via Liesbos, Etten-Leur, St. Willebrord, Rucphen
- Buslijn 316: Breda, Centraal Station - Etten-Leur, Centrum via Liesbos, Etten-Leur
- Buslijn 317: Eindhoven, Centraal Station - Dommelen, Damianusdreef via Aalst, Valkenswaard
- Buslijn 318: Eindhoven, Centraal Station - Luyksgestel, Boscheind via Aalst, Valkenswaard, Dommelen, Westerhoven, Bergeijk
- Buslijn 319: Eindhoven, Centraal Station - Reusel, Busstation via Veldhoven, Steensel, Eersel, Duizel, Hapert, Bladel
- Buslijn 320: Eindhoven, Centraal Station - Helmond, Station via Geldrop, Mierlo, Lierop, Someren, Asten
- Buslijn 321: Eindhoven, Centraal Station - Gemert, Slenk via Nuenen, Gerwen, Lieshout, Beek en Donk
- Buslijn 322: Eindhoven, Centraal Station - Uden, Busstation via Nuenen, Gerwen, Lieshout, Beek en Donk, Gemert, Boekel, Molenwijk, Volkel
- Buslijn 324: Eindhoven, Centraal Station - Geldrop, Coevering
- Buslijn 324: Breda, Centraal Station - Oosterhout, Het Goorke via Teteringen (spitsbus)
- Buslijn 325: Breda, Bijster - Oosterhout, Het Goorke via Teteringen
- Buslijn 326: Breda, Bijster - Geertruidenberg, Statenlaan via Teteringen, Oosterhout, Raamsdonksveer
- Buslijn 327: Breda, Bijster - Tilburg, Centraal Station via Teteringen, Oosterhout, Oosteind, Dongen
- Buslijn 328: Tilburg, Centraal Station - Oosterhout, Het Goorke via Dongen, Oosteind
- Enkele tramlijnen van het GVB in Amsterdam
- Amsteltram (lijn 25): toekomstig tramlijn tussen station Amsterdam Zuid en Amstelveen (met mogelijke doortrekking tot Uithoorn)
- IJtram (lijn 26): tramlijn tussen station Amsterdam Centraal en IJburg
- Het Utrechtse HOV-netwerk, bestaande uit:
- Sneltram Utrecht - Nieuwegein/IJsselstein
- Uithoflijn (lijn 22): sneltram van Utrecht Centraal naar Universiteitscampus de Uithof (Utrecht Science Park)
- Binnenstadsas: vrije busbaan tussen Utrecht Centraal en Universiteitscampus de Uithof (Utrecht Science Park)
- Noordradiaal: vrije busbaan tussen Utrecht Centraal, Leidsche Rijn en station Vleuten
- Zuidradiaal: vrije busbaan tussen Utrecht Centraal, Papendorp en station Vleuten
Voormalige voorbeelden c.q. voorlopers van HOV in Nederland zijn:
- Interliner: een in 1994 geïntroduceerd concept voor interregionale buslijnen met luxueuze bussen (de "groene streep"). Het was niet zozeer een concurrent van de trein als wel een aanvulling op de spoorwegen, omdat er verbindingen werden aangeboden die met de trein onmogelijk of onhandig waren (e.g. Apeldoorn - Arnhem, Lelystad - Zwolle voor 2012). Ondanks de populariteit van het concept is de Interliner tussen 2000 en 2005 verdwenen.
- Lelybus: in 2004 geïntroduceerd stadsbusnet in Lelystad dat een verbetering naar HOV-niveau vormde.
- Hanzeliner: een verbinding tussen Lelystad en Zwolle, als opvolger van Interliner lijn 330, en opgeheven toen in 2012 de Hanzelijn in gebruik werd genomen.
Andere landen
- El Metropolitano in Lima, Peru
- vrije busbanen in Luik, België
- BRT Bangkok, Thailand
- Trans-Val-de-Marne, Frankrijk
- TransJakarta, Indonesië
- TransMilenio Bogotá, Colombia
- Metrobús (Mexico-Stad), Mexico