Station Breda
Station Breda is het centrale spoorwegstation van de Nederlandse stad Breda. Het bevindt zich ten noorden van het centrum van de stad. Omliggende wijken zijn Stationskwartier en Drie Hoefijzers aan de zuidkant, en aan de noordzijde Belcrum, Doornbos-Linie en Havenkwartier.
Breda
| ||||
 | ||||
Nieuwe ingang stationsgebouw Breda (september 2014) | ||||
| Plaats | Breda | |||
| Afkorting | Bd | |||
| Opening | 1 mei 1855 | |||
| Perrons | 3 | |||
| Perronsporen | 6 (Sporenschema) | |||
| Perrontoegang | via poortjes | |||
| Spoorlijn(en) | Staatslijn I Roosendaal - Breda Breda - Eindhoven | |||
| Vervoerders | ||||
| - Treinvervoerder |  | |||
| - Busvervoerder |   | |||
| Reizigers | 35.863 (2018)[1] per dag | |||
| Coördinaten | 51° 36′ NB, 4° 47′ OL | |||
| Externe link | NS-stationsinformatie | |||
  | ||||
| ||||
Het eerste station in Breda werd geopend op 1 mei 1855, toen de Spoorlijn Roosendaal - Breda werd geopend. Dit station werd in 1863 door een nieuw gebouw vervangen, toen de lijn naar Tilburg werd geopend. Omdat Breda toen nog een vesting was en het station onder de beperkingen van de Vestingwet viel, was het zodanig uitgevoerd dat het in tijden van oorlog snel gesloopt zou kunnen worden.
Na 1880 begonnen de activiteiten op het Stationsplein uit te breiden met de komst van de eerste tramlijnen. De eerste tramverbinding in Breda was die tussen Breda en Oosterhout geopend op 26 september 1880 van de Zuider Stoomtramweg Maatschappij (ZSM). In 1884 kwam de paardentram naar Ginneken van de Ginnekensche Tramweg Maatschappij (GiTM). In 1890 ontstond de lijn naar Princenhage en het Liesbos van de Zuid-Nederlandsche Stoomtramweg-Maatschappij.
Ook de uit de jaren 1862-1868 daterende stations van Bergen op Zoom, Deventer, Groningen, Maastricht, Venlo en 's-Hertogenbosch waren op vergelijkbare wijze uitgevoerd. Later werden deze door nieuwe (monumentale) gebouwen vervangen. Breda behield dit oude station tot 1970, toen het (derde) hooggelegen station werd gebouwd.
Geschiedenis
Na de afscheiding van België in 1830 wilde Antwerpen een verbinding met het Duitse achterland hebben. Door de politieke spanningen was het goederenvervoer via de Hollandse binnenwateren niet meer gewaarborgd. De Haven van Antwerpen wilde daarom een verbinding per spoor via Breda, 's-Hertogenbosch en Nijmegen. In 1843 lag er al een lijn van Mechelen naar Keulen, maar er waren door de l'Etat Belge ook plannen voor Antwerpen. Het plan werd in 1843 gepresenteerd, waarbij er bij Breda een aftakking zou komen naar Moerdijk.
Het Nederlandse Ministerie van Oorlog was bang voor een Belgische aanval op de vesting Breda en gaf een negatief advies over de bouw van een spoorlijn van Antwerpen via Breda naar het Duitse achterland. De plannen zijn nooit uitgevoerd. Mede doordat Nederland in iedere verbinding van Antwerpen naar Duitsland een concurrent zag voor de Haven van Rotterdam. Zeker nadat was gebleken, dat de spoorlijn tussen Mechelen en Keulen een groot succes bleek te zijn.
Uiteindelijk werd de lijn niet over Breda aangelegd, maar over Roosendaal. Als compromis moest de spoorlijn vanuit Roosendaal naar Breda gebouwd worden.
In 1860 diende ene E. Jacquemijns, een grootgrondbezitter in Meerle, woonachtig in Gent, een concessieaanvraag in voor een spoorweg van Breda naar Turnhout. Hiermee zou uiteindelijk een rechtstreekse verbinding moeten komen tussen Luik en Rotterdam. De Kamer van Koophandel van Breda wist haar zusterorganisaties van Dordrecht en Rotterdam te interesseren voor dit plan. Het lukte de verschillende besturen de regering van zowel België en Nederland niet te interesseren voor dit plan. Beide regeringen hadden meer oren naar de belangen van zowel respectievelijk Antwerpen en Amsterdam. Wel scoorde Tilburg in 1864 met de aansluiting op Turnhout met wat later bekend werd onder de naam het Bels Lijntje. De aanvraag voor Breda werd in 1868 veranderd. De concessie zou nu een spoorlijn bevatten van Breda over Ginneken naar Chaam, om bij Baarle aan te sluiten op het Bels Lijntje. Door geldgebrek liep dit plan op niks uit.
Ook werd bij wet in 1860 vastgelegd voor maar twee rivieroverspanningen. Dit werden de Spoorlijn Utrecht - Boxtel en de Spoorlijn Breda - Rotterdam. Deze werden geopend in respectievelijk de periode 1868-1870 en 1866-1877. De bouw van de bruggen over de Boven-Merwede bij Gorinchem en de Lek bij Vianen werden door Rijkswaterstaat sterk ontraden door de ijsgang in de winter. Een eventuele aansluiting voor de brug bij Culemborg werd niet besproken. Na de aanleg van verschillende bruggen bleek dat de gevreesde gevolgen meevielen, zeker als de brugpijlers op de juiste plaats werden gebouwd. De brug tussen Arnhem en Nijmegen in 1879 was de laatste brug over de grote rivieren, die door de Staat is aangelegd. Dit was bij wet vastgelegd in 1873. Hierdoor was het onmogelijk geworden om Breda met Utrecht te verbinden. Ook na 1873 zijn er nog concessieaanvragen gedaan, maar ze zijn allemaal op niets uitgelopen.
Het eerste station
Het eerste station werd gebouwd in 1855 aan de Spoorlijn Roosendaal - Breda. Deze spoorlijn werd gebouwd, omdat niet Breda, maar Roosendaal de verbinding met Antwerpen kreeg op aandringen van investeerder Gilhoul. Het eerste station lag ten westen van de Mark en lag in de verboden kring der vesting Breda. Binnen deze kring mochten geen blijvende gebouwen staan. Dat wil zeggen, dat de gebouwen behorende tot het station Breda van hout moesten zijn. In geval van nood moesten de gebouwen snel afgebroken kunnen worden, of men moest ze gemakkelijk in brand kunnen steken. De spoorlijn lag in het verlengde van het schootsveld van de vesting, opdat er geen aanval op Breda per spoor beraamd kon worden. Het station dat hier werd gebouwd, werd Breda AR genoemd, naar het investeringsmaatschappij (Société Anonyme des chemins de fer d'Anvers à Rotterdam (AR)) die de spoorlijn heeft aangelegd.
Het gebouw heeft er tot 1968 gestaan.
Het tweede station
Nadat kabinet-Rochussen op 8 februari 1860 was gevallen door de spoorwegkwestie, trad het nieuwe kabinet-Van Hall-Van Heemstra al krap twee weken later aan. Dit kabinet besloot om een tiental spoorlijnen in Nederland aan te leggen op kosten van de Staat. Zo zou Spoorlijn Breda - Maastricht (Staatslijn E) aangelegd worden. De spoorlijn kreeg de naam Staatslijn E, en zou bij Station Boxtel aansluiten op de Spoorlijn Utrecht - Boxtel, die bekend werd onder de naam Staatslijn H. Boxtel werd zodoende het spoorwegknooppunt van Noord-Brabant, als compromis tussen de belangen van 's-Hertogenbosch en Eindhoven.
Om zowel de spoorlijn naar Roosendaal als naar Tilburg te kunnen bedienen, moest het emplacement vergroot worden. Het emplacement bij het station van de AR was hiervoor te klein. Ten noorden van de vesting van Breda werd een nieuw station gebouwd, met een groter emplacement. Het station kwam ten oosten van de Mark te liggen op een landengte tussen twee rechtgetrokken grachten. De Kamer van Koophandel Breda probeerde nog de bouw van het nieuwe station te verhinderen, maar slaagde niet in deze opzet.
Ook dit station was net zoals het station van de AR eenvoudig in opzet en van hout, omdat ook dit station in de verboden ring der vesting Breda lag. Vanwege de ligging nabij de vesting Breda werd het revisiebedrijf niet bij het Station Breda gevestigd, maar bij Station Tilburg. Het nieuwe station kreeg de naam Station Breda StaatsSpoorwegen, ofwel Station Breda SS.
Slechting van de vestingwerken
Breda had de functie als vestingstad reeds in 1868 verloren. De vestingwerken werden gesloopt. Men begon bij het gebied dicht bij het station. Ten noorden van het station werd het Lunet Coehoorn ontmanteld ten behoeve van de verbreding van het emplacement. De Willemstraat werd in 1872 aangelegd en zou als toegangsweg naar het station moeten fungeren. Deze toegangsweg zou moeten vertakken naar de Korte Bosschtraat en de ander zou rechtdoor door het huidige Park Valkenberg naar het Kasteel van Breda. Dit hield de Minister van Oorlog tegen, omdat hij grond wilde afstaan voor een ontsluitingsweg naar het station. Voor het station werd een plein gerealiseerd van 40 meter breed en 200 meter lang.
Het derde station (tot 2014)
Het stationsgebouw was het derde sinds de opening en was een ontwerp van Koen van der Gaast. Het bestond voornamelijk uit een hoge overkapping over twee van de drie eilandperrons, met daarvoor een eenvoudig ingangsgebouw (vergelijkbaar met station Tilburg). Opmerkelijk in dit geval was dat het (voormalige) naburige streekbusstation een kleinere versie van deze overkapping had. Begin september 2014 werd dit derde station buiten gebruik gesteld.
Op 6 september 2014 werd het nieuwe station in gebruik genomen. Het oude stationsgebouw en streekbusstation zjjn gesloopt zodat het nieuwe (huidige) station aan de zuidzijde verder kon worden afgebouwd. De oude tunnel evenals de stadsingang zijn vanaf 6 september 2014 afgesloten en de brede nieuwe tunnel die in 2008 is aangelegd is geopend.
Huidige station
In het kader van de bouw van de HSL-Zuid en de aansluiting van Breda daarop, is het station van Breda aangepast. Er is een moderne Openbaar Vervoer terminal verrezen, ontworpen door Koen van Velsen. Naast de 3 eilandperrons voor de treinen bevindt zich een eilandperron voor de bussen dat toegankelijk is via de centrale tunnel (Gravinnen van Nassau Boulevard). In met name de stationshal aan de Belcrumzijde bevinden zich diverse winkels en horecagelegenheden. In het gebouw bevinden zich verder woningen en kantoren. Boven op het complex bevindt zich een parkeerdek dat ook toegankelijk is voor reizigers (P+R), dit is met de lift bereikbaar vanuit de stationshal centrumzijde en het plein aan de Belcrumzijde. Ook zijn er plannen voor het World Trade Center Breda. De omgeving van het station is gemoderniseerd.
De hoofdingang met alle voorzieningen en het busstation liggen aan de noordzijde (officieel Belcrumkant) van het station. Deze hoofdingang is samen met het busstation op 6 september 2014 in gebruik genomen. Tevens is een gecombineerde servicewinkel geopend waarbij zowel NS, NS international als de streekvervoerder Arriva aanwezig zijn. Het station is sinds het voorjaar van 2015 voorzien van een parkeerdak en Breda krijgt op 9 april 2018 - na meerdere keren uitstel - een treinverbinding met de HSL-Zuid richting Antwerpen. Op 24 juni 2016 werd de reizigerspassage aan de centrumzijde van het station Breda opengesteld.[2] De officiële opening van het nieuwe station Breda was op donderdag 8 september 2016.[3]
Vanwege de opening van het nieuwe station Breda (op 8 september 2016) is een historische stoomtram de Ooievaar terug naar Breda gehaald. Deze stoomtram heeft in het weekend van 10 en 11 september 2016 gependeld op de stamlijn van de Speelhuislaan. Aangezien de capaciteit van het rijtuig beperkt was, mochten alleen sponsoren en genodigden meerijden.[4]
OV-chipkaart
Dit station heeft parallel aan de poortvrije doorgang tussen centrum en noordelijke uitgang een kortere gang die de drie perrons verbindt, met dwarsverbindingen met OV-chipkaartpoorten.
Via Breda
Via Breda is een plan met betrekking tot het station Breda en de omliggende wijken Stationskwartier, Drie Hoefijzers, Havenkwartier en de Belcrum. Met de komst van de Beneluxtrein tussen Amsterdam en Brussel wordt Breda een internationaal spoorwegknooppunt in het zuiden van Nederland.
Werkzaamheden
In het kader van de bouw van de HSL-Zuid en de aansluiting van Breda daarop, wordt het station van Breda aangepast. Medio 2006 is een derde eilandperron gereed gekomen. Het postperron werd hierna weer buiten gebruik gesteld.
In mei 2007 werd het westelijke deel van de sporen 4 en 5 verwijderd om plaats te maken voor een brede fiets- en voetgangerstunnel die onder het nieuwe station zal lopen. Het postperron op spoor 2 is toen opnieuw in gebruik genomen voor reizigersverkeer.
In maart 2012 is bekend geworden dat het station eindelijk verbouwd gaat worden. De aannemers begonnen op maandag 5 maart. De bedoeling is dat de tunnel naar de noordzijde afgesloten gaat worden zodat de aannemers beginnen aan de noordkant, dat dan in het derde kwartaal van 2014 af hoort te zijn. In de herfst van 2012 zijn de overkappingen over de sporen 3 t/m 6 verwijderd. Op 23 januari 2013 is er begonnen met de aanleg van een tijdelijke voetgangersbrug naar de noordzijde van het station, die op 1 maart 2013 in gebruik is genomen.[5] Bussen gebruiken vanaf 6 september 2014 het busstation aan de noordzijde van het gebouw. De oude tunnel evenals de stadsingang is vanaf die datum afgesloten en de brede nieuwe tunnel die in 2008 is aangelegd geopend. Het huidige station wordt afgebroken, de winkels zijn verplaatst naar de noordzijde waardoor vanaf september 2014 tot medio 2016 gebouwd kan worden aan de zuidzijde. De looproute van het station naar het centrum verloopt via een noodbrug. Voor mindervaliden geldt dat zij via de tunnel in de Terheijdenstraat van en naar de noordzijde kunnen gaan. Gedurende lange tijd was het inmiddels opgebroken perron langs spoor 2 alleen toegankelijk via de noodbrug. Het station werd donderdag 8 september 2016 officieel geopend door staatssecretaris Dijksma.
Verbindingen
De volgende treinseries halteren in de dienstregeling 2020 te Breda:
De stads- en streekbussen vanaf station Breda worden gereden door vervoersmaatschappij Arriva. Er is een netwerk aan stadsbuslijnen, met de nummers 1, 2 en 4 t/m 9, sinds deze bussen allemaal via Station Breda naar diverse wijken in Breda rijden. Sinds de ingebruikname van de nieuwe busterminal stoppen de stadsbussen en de streekbussen op dezelfde plek.
Voorzieningen
- Taxi's kunnen opgeroepen worden bij de taxistandplaats aan de noordkant van het station. Er rijden ook NS Zonetaxi's.
- Ten behoeve van fietsers zijn er meerdere onbewaakte fietsenstallingen en een bewaakte fietsenstalling aan zowel de noord als de zuidzijde met een totale capaciteit van 4000 fietsen.
- Ten behoeve van auto's zijn er twee parkeerterreinen aanwezig. In april 2015 is het parkeerdek op het dak in gebruik genomen.
- In het kader van het "prettig wachten" project is er een wachtruimte in de stationshal.
Bereikbaarheid centrum
Het station Breda ligt op circa vijf à tien minuten lopen van het centrum met het winkelgebied en de Grote Markt en andere historische bezienswaardigheden. Wandelaars doorkruisen ondertussen Park Valkenberg.
VVV
In de Willemstraat direct ten zuiden van het station ligt de hoofdvestiging van de VVV Breda.
Externe link
 |
Zie de categorie Station Breda van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Spoorwegstations aan de spoorlijn Breda – Maastricht (Staatslijn E) (Cursief: voormalig station) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
| Spoorwegstations aan Staatslijn I (Cursief: voormalig station) |
|---|
|
0,0: Breda · 4,8: Breda-Prinsenbeek · 6,0: Beek · 10,8: Langeweg · 14,9: Lage Zwaluwe · 18,2: Moerdijk SS (voorm. einde) · 21,1: Willemsdorp · 26,9: Dordrecht Zuid · 29,5: Dordrecht · 31,5: Zwijndrecht · 39,1: Barendrecht · 42,2: Rotterdam Lombardijen · 43,8: IJsselmonde · 44,0: Rotterdam Stadion · 45,0: Mallegat · 45,1: Rotterdam Zuid · 46,4: Rotterdam Feijenoord · 47,5: Rotterdam Blaak · 49,1: Rotterdam Centraal |
| Spoorwegstations aan de HSL-Zuid / HSL 4 |
|---|
|
Amsterdam Centraal · Schiphol Airport · Rotterdam Centraal · (Breda) · Noorderkempen · Antwerpen-Centraal |
| Spoorwegstations in Noord-Brabant |
|---|
|
Bergen op Zoom · Best · Boxmeer · Boxtel · Breda · -Prinsenbeek · Cuijk · Deurne · Eindhoven: -Centraal · -Stadion · -Strijp-S · Etten-Leur · Geldrop · Gilze-Rijen · Heeze · Helmond · -Brandevoort · -Brouwhuis · -'t Hout · 's-Hertogenbosch · -Oost · Lage Zwaluwe · Maarheeze · Oisterwijk · Oss · -West · Oudenbosch · Ravenstein · Roosendaal · Rosmalen · Tilburg · -Reeshof · -Universiteit · Vierlingsbeek · Vught · Zevenbergen Voormalige stations: zie de lijst van voormalige spoorwegstations in Noord-Brabant |