Station Rotterdam Centraal

Station Rotterdam Delftsche Poort met Diergaarde Blijdorp vóór het bombardement van mei 1940, Luchtvaartafdeeling, 1920-1940

Voor de Tweede Wereldoorlog had Rotterdam niet een centraal station, maar vier stations die in en rond het centrum gelegen waren en waarvandaan reizigers in verschillende richtingen reisden. Dit waren de stations Delftse Poort (richting Schiedam, Den Haag HS en Amsterdam CS), Beurs (richting Dordrecht), Maas (richting Gouda en Utrecht) en Hofplein (richtingen Den Haag HS/Scheveningen).

Treinen uit de richting Utrecht eindigden van 1858 tot 1953 op station Maas. In 1953 werd een nieuw tracé in gebruik genomen waarbij de trein vanuit Utrecht werd geleid over de Ceintuurbaan, die tot dan toe Station DP met Station Maas verbond. Rotterdam Noord werd stoptreinhalte op dat traject en tot in 1967 stopplaats voor de internationale treinen Hoek van Holland – Utrecht – Amersfoort – Hengelo – Duitsland (en Polen/Rusland). In datzelfde jaar werd Station Maas gesloten en afgebroken en in Rotterdam Noord een nieuwe stationsgebouw, Rotterdam Centraal Station geheten, geopend. In 1957 werd Rotterdam CS geopend, dat als uiteinde van de nieuwe verkeersader, zorgde voor een verbinding vanuit het centrum van Rotterdam in alle richtingen, inclusief Gouda en verder naar Utrecht en Den Haag HS via Berkel en Rodenrijs.

Niet alle spoorlijnen werden volledig op het Centraal Station aangesloten: de treinen over de Hofpleinlijn reden nog tweemaal per uur naar station Rotterdam Hofplein (en eenmaal per uur vanaf station Rotterdam Kleiweg over de Ceintuurbaan naar Rotterdam CS). Sedert 17 augustus 2010 wordt het vervoer via het Hofpleinlijntracé naar Den Haag met metro's van de RandstadRail volledig via het Centraal Station afgewikkeld en werd het nabije station Hofplein definitef gesloten.

Voorgevel van het in 1957 gebouwde stationsgebouw (april 2005).

Het eerste Station Rotterdam Centraal, destijds Rotterdam Centraal Station, in de wandeling Rotterdam CS, geheten, werd op 21 mei 1957 officieel geopend. De architect Sybold van Ravesteyn ontwierp het stationsgebouw. Het station verving het station Delftse Poort dat tijdens het bombardement op Rotterdam beschadigd was. Het stationsgebouw werd in 2007 gesloten en het jaar erop gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. In 2007 maakten dagelijks zo'n 110.000 reizigers gebruik van Centraal Station in Rotterdam.

Op 9 februari 1968 opende prinses Beatrix de Rotterdamse metro, de eerste metrolijn in Nederland, op Rotterdam CS. Hierdoor kreeg het centraal station een metroverbinding met Rotterdam-Zuid, de noord-zuidlijn genaamd (tegenwoordig: lijn D). Het eerste metrostation had één eilandperron met twee sporen. Op 28 september 2009 is een nieuw en ruimer opgezet ondergronds metrostation geopend pal naast het oude, dat gesloopt werd. Het nieuwe station, dat veel lichter oogt, heeft twee eilandperrons met drie sporen.

Peter Hopman' Traan laten, Rotterdam CS, 2007

Op 13 maart 2014 werd het nieuwe stationsgebouw officieel geopend door Koning Willem-Alexander.[3] Voor dit station was in 2004 begonnen met een totale reconstructie van het station en zijn omgeving om het toenemende verkeer van treinen, bijvoorbeeld de hogesnelheidstrein tussen Amsterdam, Brussel en Parijs, te kunnen verwerken en om de RandstadRail haar plaats te kunnen geven. Zo werd voor 2025 gerekend op 320.000 reizigers per dag.[4] Om deze toename aan te kunnen was een nieuw station nodig. Ook was het bestaande station, met name de reizigerstunnel, te klein geworden om het grote aantal passagiers te verwerken.

In juni 2004 gaven ProRail en de gemeente Rotterdam de opdracht aan Team CS, een coöperatie tussen Benthem Crouwel Architekten, Meyer en Van Schooten, en West 8 om de plannen uit te werken tot een ontwerp voor het nieuwe centraal station.[5]

Op 16 mei 2006 onthulde burgemeester Opstelten een kunstwerk van Onno Poiesz bestaande uit het woord EXIT, dat achter de ramen van de voorgevel bevestigd werd. Een deel van de letters "CENTRAAL STATION" die tot aan de sluiting van het station op het gebouw stonden is door Peter Hopman en Margien Reuvekamp van Bureau Lakenvelder in een andere volgorde gezet zodat zij tot aan de sloop van het gebouw de ode "TRAAN LATEN" toonden. De definitieve sluiting van het oude station vond plaats op 2 september 2007, in aanwezigheid van burgemeester Opstelten, om een begin te kunnen maken met de afbraak. Tussen 16 januari 2008 en eind maart 2008 werd het stationsgebouw geheel afgebroken.

Tijdelijk station, april 2008

Passagiers moesten jarenlang gebruikmaken van voorzieningen in een tijdelijk onderkomen, een smurfenblauw gebouwencomplex aan de Conradstraat op de noordoosthoek van het Groothandelsgebouw. De fietstunnel fungeerde hierbij tijdelijk als reizigerspassage. Op 28 november 2012 is de zes keer zo brede, nieuwe reizigerstunnel geopend en op 28 augustus 2013 is de fietstunnel na renovatie weer voor fietsers (en voetgangers) opengesteld; de zogeheten speculaasjes, kunstwerken die de vleugels van het oude centraal station sierden, staan nu boven de uiteinden van de fietstunnel. Aan de zuidzijde zijn op uitdrukkelijk verzoek van de Rotterdamse bevolking, de klok en de letters 'Centraal Station', in de belettering die architect Van Ravesteyn op het oude station had laten aanbrengen, teruggekeerd. Rotterdam Centraal, zoals het station tegenwoordig officieel heet, heeft een moderne overkapping gekregen die (in tegenstelling tot het vorige station) de perrons en sporen volledig overspant en daarmee reizigers optimaal beschermt tegen regen en wind. Een voorziening die past bij de status van Rotterdam Centraal als groot en internationaal station. Aan de noordelijke zijde van de tunnel zijn er richting de meeste perrons drie roltrappen. Twee van de drie roltrappen zijn neergaand zodat op deze manier reizigers van een gearriveerde trein in korte tijd naar de reizigerstunnel geleid kunnen worden. Aan de zuidelijke zijde van de tunnel zijn er bij de meeste perrons een roltrap (opgaand) en een vaste trap. (Rotterdam Centraal en station Amsterdam Bijlmer ArenA zijn de enige treinstations in Nederland waarbij perrons aan één zijde drie roltrappen hebben.)

De ingang van het nieuwe station

Ook het oude metrostation Rotterdam Centraal met twee sporen om een eilandperron werd vernieuwd en uitgebreid mede ten behoeve van de RandstadRail-verbinding met Den Haag Centraal. Op de plaats waar het eilandperron van het oude metrostation lag, liggen nu wissels. Het tracé van de RandstadRail Metrolijn E werd met een nieuwe tunnel bij Rotterdam Centraal op het overige metronetwerk aangesloten. Het nieuwe metrostation heeft drie sporen en twee eilandperrons. Spoor 1 bedient metrolijn E, onderdeel van de RandstadRail, richting Den Haag Centraal. Spoor 2 is voor metrolijn E richting Slinge; tijdens extra diensten tussen Slinge en Rotterdam Centraal v.v wordt spoor 2 ook gebruikt als eindpunt van metrolijn D. Spoor 3 ligt tussen de twee eilandperrons; uniek is dat op dit spoor aan beide zijden de deuren van de metro worden geopend. Dit laatste spoor wordt gebruikt als beginpunt van metrolijn D naar Spijkenisse De Akkers.

Op 28 september 2009 werd het nieuwe metrostation geopend, nadat het twee dagen voor werkzaamheden gesloten was geweest. De verbinding voor de RandstadRail werd op 16 augustus 2010 officieel geopend; zij was een dag later ook beschikbaar voor de reizigersdienst.

Op 26 maart 2014 werd een van de zestigjarige platanen die in 2005 moesten 'verhuizen' om ruimte te maken voor de verbouwing van het station, in de Conradstraat geplant.[6]

Het station is sinds 1 mei 2015 afgesloten met OVC-poorten. Rotterdam Centraal is het eerste grote station waarop dat gebeurd is. De sluiting van de poortjes is versneld in verband met de agressie jegens spoorpersoneel die vooral samenhangt met zwartrijden (meestal het niet inchecken met een ov-chipkaart). Om internationale reizigers die hier overstappen de gelegenheid te geven om in of uit te checken zijn er OVC-paaljes op het perron voor internationale treinen aanwezig.

Er is een gezamenlijke servicewinkel van de NS en de RET geopend.

Er bevinden zich in de reizigerspassage onder meer twee AH to go's, een HEMA, een La Place, een Dudok en twee vestigingen van Starbucks. Er is ook een "Stationshuiskamer".[7] Aan de zuidzijde is een ondergrondse fietsenstalling voor ruim 5.000 fietsen gerealiseerd. Zowel aan de noord- als de zuidzijde zijn taxistandplaatsen.

Onder het Kruisplein is een ondergrondse parkeergarage met daarbovenop een waterberging gebouwd; deze garage is toegankelijk vanuit de zuidelijke (= west-oost) buis van de Weenatunnel en is ondergronds verbonden met de parkeergarage onder het Schouwburgplein.

Vanuit het Rotterdamse Centraal Station kan men binnen Nederland in alle windrichtingen reizen per trein. Daarnaast zijn er rechtstreekse treinen naar België, Frankrijk en Groot-Brittannië. Het station wordt in de dienstregeling 2020 door de volgende treinseries bediend:

Het busstation van Rotterdam Centraal is niet het grootste van de regio Rotterdam (dat is Zuidplein): streekbuslijnen doen het station niet meer aan behalve lijn 40. Rotterdam Centraal is wel het middelpunt van het Rotterdamse nachtbusnet dat ook steden en dorpen in de agglomeratie bedient. De RET exploiteert alle buslijnen vanaf het busstation (met uitzondering van nachtBuzzlijnen 888 en 891 die door Qbuzz worden gereden en nachtlijnen 860 en 867 die door Connexxion worden gereden). Sinds 22 augustus 2011 vertrekken de bussen vanaf een busstation aan de Conradstraat naast het Groothandelsgebouw. Ook langeafstandsbussen van o.a. Eurolines en FlixBus vertrekken van dit busstation.

De volgende buslijnen van de RET stoppen op station Rotterdam Centraal:

De tramhalte van Rotterdam Centraal is de grootste van de stad en alle tramlijnen, behalve lijn 2, doen dit station aan. De volgende tramlijnen van de RET stoppen op station Rotterdam Centraal: