Leidschendam
Leidschendam is een plaats in de gemeente Leidschendam-Voorburg, in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. De plaats telt ongeveer 33.770 inwoners (2019).
Plaats in Nederland | |||||
| |||||
Situering | |||||
Provincie | |||||
Gemeente | |||||
Coördinaten | 52° 5′ NB, 4° 24′ OL | ||||
Algemeen | |||||
Inwoners (BAG, 2019) | 33.770[1] | ||||
Overig | |||||
Postcode | 2260 - 2267 | ||||
Netnummer | 070, 071 | ||||
Woonplaatscode | 1621 | ||||
Kernen | Leidschendam, Stompwijk | ||||
Belangrijke verkeersaders | A4 en N14 | ||||
Voormalige gemeente | 1938 - 2002 | ||||
Ontstaan uit | Stompwijk en Veur | ||||
Opgegaan in | Leidschendam-Voorburg in 2002 | ||||
Detailkaart | |||||
Kern van Leidschendam in 1819 | |||||
|
Ontstaan
De gemeente(naam) ontstond in 1938 uit een fusie tussen de gemeenten Veur, Stompwijk met de buurtschap Wilsveen. Tot 1 januari 2002 vormde het een zelfstandige gemeente. Sindsdien is het samen met het kerkdorp Stompwijk en Voorburg onderdeel van de gemeente Leidschendam-Voorburg, gelegen aan het kanaal de Vliet, ook bekend onder de naam Rijn-Schiekanaal. De gemeente Leidschendam telde eind 2001 circa 40.000 inwoners op een oppervlakte van 37,8 km².
Geschiedenis
De Vliet is een kanaal dat in de Middeleeuwen is gegraven, dit in navolging van het meer dan ±1950 jaar oude kanaal van Corbulo dat in de Romeinse tijd, in opdracht van de veldheer Corbulo (ca. 47 na Chr.), gegraven is tussen de Oude Rijn bij Leiden en de Schie-Maas bij Delft.
In de 13e eeuw werd door graaf Floris V een landscheiding ingesteld tussen de hoogheemraadschappen Rijnland en Delfland. Deze Landscheiding Rijnland-Delfland werd vermeld in een oorkonde uit 1285.
Dam in de Vliet
Daarbij werd vanwege het verschil in waterpeil – om wateroverlast in Delfland te voorkomen – een landscheidingsdijk aangelegd, inclusief een dam in de Vliet: De Lytsche Dam. Dit obstakel in de vaarroute tussen Leiden en Delft gaf veel economische bedrijvigheid, omdat alle passagiers en vracht op deze plaats van schip moesten wisselen. Al snel ontstond aan weerszijden van de dam bebouwing.
Er kwamen verscheidene herbergen (in de 19e eeuw 't Eilant, Het Zwaantje De Stad Amsterdam, en De Vier Heemskinderen), een hoefsmederij en wat kleine woningen. Later kwamen er nog enige molens, waaronder de Salamander.
De bebouwing aan de noordzijde van de Vliet vormde het dorp Veur, gelegen in de gelijknamige heerlijkheid, later gemeente; de bebouwing ten zuiden van de Vliet werd Leidschendam genoemd, en behoorde tot het ambacht, later gemeente, Stompwijk. Samen vormen ze het historische centrum van het huidige Leidschendam.
Bij de dam werd een overtoom aangelegd om schepen door te kunnen trekken; en later ook sluizen en bruggen met een ophaalbrug. Het huidige sluizencomplex dateert uit 1885.[2]
Evenwijdig aan de Vliet was een pad/weg voor trekpaarden en later voor de koetsen en de landbouwvoertuigen.
Kerken
De plaatselijke boeren waren overwegend katholiek. Die van Veur, ten westen van de Vliet, gingen ter kerke in een statie, een schuilkerk, aan de huidige Veurse Achterstraat.
De protestanten kregen in het midden van de zeventiende eeuw hun eigen kerk, ten oosten van de Vliet: de Dorpskerk, gebouwd naar ontwerp van de Leidse stadsmeestertimmerman Arent van 's-Gravesande. Het is een opvallende, achtzijdige koepelkerk. Na een brand in 1693 werd ze herbouwd. In 1865 werd de koepel door het huidige dak vervangen.
In de 19e eeuw werden ook katholieke kerken weer toegestaan. Rond 1880 werd de neogotische rooms-katholieke Petrus- en Pauluskerk gebouwd aan de westzijde van de Vliet. Tot circa 1960 waren de beide religies, gereformeerd en katholiek, strikt gescheiden.
Leidschendam vandaag de dag
Van het oude dorp Leidschendam is behalve de kerken en enkele artnouveau-winkelpanden weinig bewaard gebleven. Rondom de dorpskern liggen verschillende grote kantoorgebouwen.
Sinds maart 2009 is Leidschendam de zetel van een instelling van de Verenigde Naties, namelijk het Libanontribunaal. Dit tribunaal zetelt in het voormalige gebouw van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) aan de Dr. van der Stamstraat.
Leidschendam heeft een overdekt winkelcentrum (Leidsenhage) met zo'n 180 verschillende winkels. In 2020 is het vernieuwde Leidsenhage klaar, met meer winkels en een andere naam: Mall of the Netherlands.
Monumenten
Een deel van Leidschendam rondom de Sluis Leidschendam is een beschermd dorpsgezicht. Verder zijn er in het dorp enkele tientallen rijksmonumenten en 60 gemeentelijke monumenten.
Op 23 mei 2013 onthulde de burgemeester een monumentaal informatiebord, dat herinnert aan de samenwerking tussen Anton Schrader, de Van Ravesteijnwerf en de gebroeders Jo (monteur) en Pier Meijer (bedrijfsleider) tijdens de Tweede Wereldoorlog, waardoor 72 Engelandvaarders goed voorbereid aan hun overtocht konden beginnen. Het herinneringsbord staat bij het elektrisch gemaal.
Verkeer en vervoer
Leidschendam heeft een aansluiting op de A4. Sinds 2003 is er met de Sijtwendetunnel (N14, onderdeel van de Noordelijke Randweg rondom Den Haag) een belangrijke verbindingsweg tussen de A44 en de A4. Tot die tijd moest al het verkeer dat de Vliet wilde oversteken de brug gebruiken bij het sluiscomplex in het centrum van Leidschendam. Ondanks de aanleg van de N14, heeft het oude centrum van Leidschendam nog steeds erg veel last van (sluip)verkeersoverlast door het grote verkeersaanbod wat de afgelopen jaren aanzienlijk is gestegen op de A4 en N14, hierdoor kan de N14 de grote hoeveelheid niet meer aan.
Van 1924 tot november 1961 lag Leidschendam aan de interlokale Tramlijn Scheveningen - Den Haag - Leiden . De dienstregeling daarvan werd met blauwe trams onderhouden. Vijf haltes lagen binnen de gemeente.
Tot juni 2006 had Leidschendam een spoorwegstation aan de Hofpleinlijn en Zoetermeer Stadslijn: Leidschendam-Voorburg (hoewel ook via een brug over de Vliet vanaf Leidschendam bereikbaar eigenlijk in Voorburg gelegen). Tegenwoordig is Leidschendam-Voorburg een halte en metrostation van RandstadRail (trams 3 en 4 en metrolijn E).
Ook rijden er bussen van Arriva en EBS op de lijnen 45 en 46, trams op lijn 6, R-net trams op lijn 2 en RandstadRail trams op lijn 19.
Sport
Leidschendam heeft een ruim aanbod aan sport.
Zo zijn er twee voetbalverenigingen, dat zijn RKAVV en SEV. RKAVV behaalde twee keer het kampioenschap in de 2e klasse KNVB waarvan de laatste keer in 2001. RKAVV promoveerde daardoor naar de 1e klasse KNVB waar het in 2011 het kampioenschap behaalde.
Ook heeft Leidschendam een sportcomplex en recreatiezwembad, De Fluit. Dit bestaat uit een aantal sporthallen en een zwemcomplex met verschillende baden, waaronder een wedstrijdbad, een doelgroepenbad en een peuter-/kleuterbad.
Geboren
- Puck Brouwer (1930-2006), atlete
- Jan Hein Boone (1939), politicus
- Kees Schuyt (1943), socioloog, jurist en columnist
- Adriaan Bontebal (1952-2012), dichter en schrijver
- Jan Hendriks (1954), hulpbisschop
- Johan Verhoek (1954), crimineel en drugshandelaar
- André Stafleu (1955), voetballer
- Marijke Vos (1957), politica
- Han Kulker (1959), atleet
- Mathieu Nab (1965), beeldhouwer
- Karien van Gennip (1968), politica
- Tim de Leede (1968), cricketspeler
- Roos Ouwehand (1968), actrice
- Roderick Vonhögen (1968), priester
- Alfred Schaffer (1973), dichter
- Jan van Velzen (1975), wielrenner
- Frank Evenblij (1978), acteur
- Pascal van Assendelft (1979), atlete
- Wesley Dorrius (1979), live-dj en grafisch ontwerper
- Edwin van de Graaf (1983), voetbalscheidsrechter
- Ferne Snoyl (1985), voetballer
- Christine Teunissen (1985), politica
- Wesley Verhoek (1986), voetballer
- Leroy Resodihardjo (1987), voetballer
- Chantal Versluis (1988), softballer
- Daryl Janmaat (1989), voetballer
- John Verhoek (1989), voetballer
Overleden
- Hendrik Banning (1900-1970), burgemeester
- Willem Hendrik van den Berge (1905-1987), politicus
- Gerrit van Dam (1922-1999), politicus
- Cees van Lent (1922-2000), politicus, militair
- Willem Scholten (1927-2005), politicus
Galerij
- De kom in de trekvaart tussen Den Haag en Leiden in Leidschendam, 1756, Paulus Constantijn la Fargue
- De sluisjes in de Vliet
- RK H.H. Petrus en Pauluskerk aan de Vliet
- Houtzaagmolen De Salamander
- Raadhuis, ontwerp van Alexander Kropholler
- Neherpark en Neherlaboratorium
- Zicht op het centrum over de Vliet.
- De Sluiskant in 2008
- Het Libanontribunaal
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie de categorie Leidschendam van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
Plaatsen in de gemeente Leidschendam-Voorburg | ||
---|---|---|
Leidschendam · Stompwijk · Voorburg Buurtschappen: Meer · Wilsveen |