Wierden

De marke Wierden bestond uit drie kernen. Ten zuiden van de dorpskern bevond zich de kern 'De Huurne' met overwegend grote boerenerven. Ten noorden van de kern Wierden bevond zich het Loo, met ook hier grote boerenerven. Dan de kern Wierden zelf, wat voor de 16e eeuw niet echt een kern te noemen was. Het dorp Wierden was niet meer dan een paar boerderijen rondom de nieuw gebouwde kerk aan de dijk, met als belangrijkste de Hof te Wierden. In het midden van de 17e eeuw werd door de verkoop van het markerichterschap van de marke Hoge Hexel deze marke aan Wierden toegevoegd en werd Wierden samen met Hoge Hexel een dubbele marke. De grens tussen de twee marken loopt richting oosten net onder het gebied De Barkel door naar de Lage Es en de Wierdense Weuste, en in westelijke richting naar de Eversberg in de voormalige marke Notter.

Op het Loo in Wierden zijn restanten van vroeg neolithische nederzettingen gevonden, grondsporen van langwerpige huizen. Ook hebben er grafheuvels gelegen in het Wierdense Loo en Hoge Hexel. Deze zijn aan het eind van de 20e eeuw door onkunde vernietigd. Ook zijn er vroegmiddeleeuwse woningen aangetroffen in het Loo.

De naam 'Wierden' wordt wel in verband gebracht met de ligging van een grote waterplas tussen Wierden en Almelo. Het zou te maken hebben met een kunstmatige hoogte ter bescherming tegen het water, zoals terpen, hillen, warden, wierden. Volgens velen lijkt deze afleiding niet waarschijnlijk, aangezien deze terpen of wierden hoofdzakelijk in het noorden van Nederland voorkomen. Het is zeker dat de naam Wierden is afgeleid van Wederden. Wederden zou kunnen betekenen "bevloeide strook grasland langs een rivier". In het Overijssels schattingsregister treffen we als omschrijving aan: Wederdem (1323), Wederden (1334), Weerden (1450), Wederden (1456), Wedderen (1531), Wijrden (1551) en Wierden in 1670. De naam Wederden treffen we ook al aan op schrift, dat dateert uit het eind van de dertiende eeuw. In een lijst van leengoederen van de Herrschaft Steinfurt uit 1280 wordt gezegd dat "Ecbertus de Almelo miles tenet jure homagii duas domos in Wederden er duas domos in Elsne". Ten slotte komt Widerden voor op een oude kaart van Abraham Ortelius uit 1570 (zie rechtsonder). Op deze kaart wordt dit Widerden aan de Regge getekend, ongeveer waar nu Nijverdal ligt. De grond tussen de dorpen Enter en Wierden stond, zo vertelt de geschiedenis, in de Middeleeuwen driekwart van het jaar onder water. Tussen Wierden en Rijssen lag heide evenals verder naar het noorden tot aan het dorp Hellendoorn.

In 1405 werd een overeenkomst gesloten tussen de heer van Almelo en de bisschop Fredrik van Blankenheim, heer van Overijssel. Deze leidde ertoe dat dwars door het moeras tussen Wierden en Almelo een dijk en daarmee een verbinding over het land, werd aangelegd. Om gebruik te kunnen maken van deze verbindingsweg moest men tol betalen. De tolboom stond ter hoogte van het "Schottenhuis", een voormalige Wierdense herberg, die ongeveer op de plek stond van het tegenwoordige Hotel De Zwaan. Vandaar is "De Tolmennekes" gekozen als naam voor de plaatselijke carnavalsvereniging. Voordat men de tolboompalen mocht passeren, moest men eerst het nodige tolgeld betalen. (In 1749 was dat "van een beslagen wagen" twee stuyvers, twee doyten, van een yder persoon, die daar in sit één stuyver enz.) Het vroegere tolbordje hangt nu in Huize Almelo. De vroegere tolboompalen kunnen gezien worden als een poort en in dit verband wordt door velen uitgelegd dat Wierden daarom "De Poort van Twente" is.

Het college van B en W bestaat uit:

Burgemeester:

• Doret Tigchelaar-van Oene (VVD)

Wethouders:

• Richard Kortenhoeven (NEW)
• Eric Braamhaar (NEW)
• Johan Coes (CDA)

Gemeentesecretaris:

• Bjørn van den Brink

In de gemeente is er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten en oorlogsmonumenten, zie:

• Lijst van rijksmonumenten in Wierden (gemeente)
• Lijst van rijksmonumenten in Wierden (plaats)
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Wierden
• Lijst van oorlogsmonumenten in Wierden

• Openbaar: "Widerode"
• Protestants-christelijk: "De Driesprong"(Hoge Hexel), "Kluinveenschool", "Het Laar", "De Morgenster", "Notter-Zuna School (Notter)", "Sjaloomschool"
• Rooms-katholiek: "Het Galjoen", "Mariaschool".

Sinds 2008 is te Wierden een school voor voortgezet Onderwijs op evangelische basis gevestigd van de stichting De Passie.

Het dorp Wierden kent diverse sportverenigingen, waaronder de basketbalvereniging SVZW, de handbalvereniging KEDINGEN, volleybalvereniging WVC Volley en de voetbalverenigingen SVZW Wierden en Juventa '12, de korfbalvereniging Blauw-Zwart, de skeeler- en schaatsvereniging WIJC, tennisvereniging Beukersweide en eredivisietriathlonvereniging TV Argo.

In Wierden zijn huisartsen, fysiotherapie, kraam- en thuishulp, bejaardenzorg en apotheek aanwezig.

Het dorp telt drie begraafplaatsen waarvan er twee inmiddels vol of niet meer in gebruik zijn. De nieuwe gemeentelijke begraafplaats is gesitueerd aan de Vriezenveenseweg te Wierden en is geschikt voor standaard- en crematiegraven.