Hattem

Hattem ( uitspraak (info / uitleg)) (Hattems: Attem) is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Gelderland. De gemeente ligt aan de noordrand van de Veluwe, telt 12.173 inwoners (1 januari 2019, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 24,28 km² (waarvan 0,93 km² water). Binnen de gemeentegrenzen ligt het gehucht 't Zand.

Hattem
Gemeente in Nederland
(Details) (Details)
Situering
Provincie Gelderland
Coördinaten52° 29 NB, 6° 4 OL
Algemeen
Oppervlakte24,16 km²
- land23,08 km²
- water1,08 km²
Inwoners (1 januari 2019)12.173?
(527 inw./km²)
BestuurscentrumHattem
Belangrijke verkeersadersA28 A50
Politiek
Burgemeester (lijst)Toon van Asseldonk (D66) (wnd.)
Economie
Gemiddeld inkomen (2012)€ 37.700 per huishouden
Gem. WOZ-waarde (2014)€ 253.000
WW-uitkeringen (2014)38 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)8050-8052
Netnummer(s)038
CBS-code0244
CBS-wijkindelingzie wijken en buurten
Websitewww.hattem.nl

Bevolkingspiramide (2008)
Portaal    Nederland
Topografische gemeentekaart van Hattem, december 2015

Geschiedenis

Historische plattegrond met panorama van de stad Hattem, uit de Bodel Nijenhuiscollectie van de Universiteitsbibliotheek Leiden
Luchtfoto van Hattem (1920-1940), Nederlands Instituut voor Militaire Historie.

De naam "Hattem" is een typische heemnaam. Wat deze naam betekent is onduidelijk. Er zijn grofweg twee veronderstellingen. Hattem zou het heem zijn van mensen die eerder tot de stam van de Chattuarii (ook wel Hattuarii of Hatten) behoorden of het heem van mensen wier leider Hatto heette. De laatste veronderstelling is gebaseerd op de omstandigheid dat meer dan de helft van de heemnamen afgeleid is van een persoonsnaam. Hattem wordt omstreeks 800 voor het eerst in de geschiedschrijving genoemd. In de Codex Laureshamensis (het overzicht van bezittingen van de abdij Lorsch) wordt de nederzetting Hat-Heim genoemd waar twee hoeven zouden staan die de abdij als gift had ontvangen.[1]

Ondanks deze vroege vermelding was er in die tijd nog geen kerk of kapel in Hattem. In 1176 werd Hattem een zelfstandig kerspel. De kapel van 17,5 meter lang en 9,5 meter breed stond niet op de plek van het huidige centrum van Hattem, maar op de Gaedsbergh (Godsberg). De grenzen van de parochie vallen samen met de latere grenzen van het rechtsgebied Hattem. Hattem kreeg zijn stadsrechten in 1299 van graaf Reinoud I van Gelre en is een Hanze- en vestingstad. Op dat moment wordt er een versterkte stad gesticht op de noordrand van de Veluwe. Het stadsplan van Hattem getuigt van een belangrijke rol van de huidige kerk. Aangezien de tufstenen toren dateert uit de 12e eeuw, wordt aangenomen dat er naast de parochiekerk op de Gaedsbergh, al een kapel met toren stond op de huidige plaats van het centrum van Hattem. Met het verlenen van de stadsrechten in 1299 wordt dus ook het kerkelijke centrum verplaatst. De nieuwe kerk wordt gewijd aan de apostel Andreas en is zo de patroonheilige van Hattem.[1]

In 1401 schonk hertog Willem de Hoenwaard, waar de burgers die binnen de stadsmuren woonden hun vee mochten laten grazen en steen mochten bakken. In 1404 werd het kasteel St. Lucia gebouwd. In de volksmond zou dit gebouw bekend worden als "de Dikke Tinne". Deze naam dankt het kasteel aan de dikke muren, die de dikste van Nederland waren. In 1778 werd dit kasteel gesloopt omdat de gemeente besloot om de stenen te verkopen. In 1786 werden Hattem en Elburg bekend omdat daar de prinsgezinde kandidaten voor de vroedschap niet werden geaccepteerd en de verkiezing als een interne zaak werd beschouwd. De sterke patriottische beweging stond onder leiding van de advocaat Herman Willem Daendels. Binnen een maand hebben de troepen van stadhouder Willem V de opstand onderdrukt.

Belangrijk werk op geschiedkundig gebied heeft generaal F.A. Hoefer voor Hattem gedaan. Hoefer was getrouwd met C.M. baronesse Van Heemstra (zuster van de toenmalige burgemeester van Hattem) en door zijn toedoen werd de Dijkpoort van de verpauperde stad gerestaureerd, die bovendien verfraaid werd met vier torentjes ontworpen door P.J.H. Cuypers.

In 1968 kwam een comité bij elkaar die uiteindelijk geleid heeft tot de oprichting van de Stichting Stadskern Hattem, dit ter bevordering van het behoud van de stadskern van Hattem [2].

Wapen en vlag

Gemeentewapen

Verklaring Hoge Raad van Adel d.d. 11-02-1992. (Gelet op het Koninklijk Besluit van 25 november 1991, no. 91.008590).
In azuur een gekroonde dubbelstaartige leeuw, tussen de staarten vergezeld van een ster, alles in goud. Het schild gedekt met een gouden kroon van vijf bladeren en gehouden door twee leeuwen van natuurlijke kleur. De gekroonde leeuw met dubbele staart is door de landsheren van Gelre in hun wapen gebruikt vanaf het moment (1339) dat zij tot hertog werden verheven. Nog steeds komt de leeuw voor in het provinciewapen en in de wapens van veel Gelderse en Limburgse steden (Noord-Limburg was destijds ook Gelders). Ook in het Limburgse provinciewapen staat de gekroonde dubbelstaartige leeuw. Veel steden voegden ter onderscheid iets van hen zelf toe. In het Hattems wapen is dat de ster tussen de staarten. De betekenis en herkomst van deze ster, die zeker al in de 15e eeuw werd gevoerd, is niet duidelijk. In 1816 is door onoplettendheid een van de twee staarten van de leeuw weggelaten in het wapendiploma dat toen aan Hattem werd verleend. Bij het koninklijk besluit van 25 november 1991 is dat weer rechtgezet.

Vlag van Hattem

Vijf banen van blauw en geel in de verhouding 1:1:4:1:1 met op de middelste baan een gele mispelbloem. Verhouding hoogte:lengte vlag = 2:3. Er is gebruikgemaakt van de kleuren van het Gelders wapen die ook terug zijn te vinden in het stadswapen. Mispelbloem: de wapenfiguur uit het oudste Gelderse wapen. Raadsbesluit d.d. 22-02-1971.

Gemeenteraad

Stadhuis Hattem, met op de voorgrond een oude stadspomp

De gemeenteraad van Hattem bestaat uit 15 zetels. Hieronder volgt de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:

Gemeenteraadszetels
Partij1994199820022006201020142018
ChristenUnie*3444434
CDA4443344
PvdA4456423
VVD2222332
D66-11-132
Overigen2------
Totaal13151515151515

* Deed in 1994 en 1998 mee als combinatie RPF/GPV.

Bezienswaardigheden

Monumenten

Een deel van Hattem is een beschermd stadsgezicht. Zie ook:

Hattemer volkslied

Dit lied is gedicht door W. Coster kort voor de feesten van “Hattem 650 jaar stad” in 1949. Op alle scholen heeft Coster het toen met de kinderen ingestudeerd. De melodie is van L. Kwakkel en de muziek van K. Rouw.

Recreatie

  • Golfbaan en een golfcentrum
  • Outdoorsporten (kano)tochten
  • Voetbal
  • Hockey
  • Tennis
  • Tafeltennis
  • Fiets- en mountainbikegelegenheden
  • Zwembad
  • IJsbaan en diverse speeltuinen in de wijken
  • Haven
  • Bowlingbanen
  • Oldtimerdag
  • Chocoladefestival
  • Dikke Tinne festival
  • Kunstmarkt Hattem

Sport

  • Tafeltennisvereniging Bultman/Smash '70 is in 2008 gepromoveerd naar de eredivisie.
  • De Hattemse Mixed Hockey Club is na seizoen 2008-2009 gedegradeerd naar de 1e klasse D. Daarvoor heeft het enige jaren Overgangsklasse en Hoofdklasse gespeeld.
  • Volleybalvereniging HVV Hattem, zowel het heren als het damesteam speelt in de eerste klasse (regionaal).
  • Voetbalvereniging VV Hattem
  • Voetbalvereniging SV Hatto Heim
  • Tourclub Hattem TC Hattem
  • Gymvereniging Hanze Gym
  • Zwemsportvereniging Z&PC Hatto Heim
  • Golfvereniging DutchGolf Hattem

Muziek

  • Christelijke Muziekvereniging Hattem (CMH)
  • Fanfarekorps 'Ons Genoegen'
  • Muziekvereniging "Ontwaakt"

Geboren

Bekende (oud-)inwoners

Literatuur

De Geschiedenis van de stad Hattem, naar gegevens van Hoefer, Slichtenhorst, Nijhoff, Sloet, Westrate en anderen. Naverteld en toegelicht door Dr. M. Sypkes Smit, Stichter en Oud-Conversator van het Museum Dijkpoort te Hattem. Uitgegeven in het jaar 1964 door Drukkerij Schipper Hattem.

Trivia

Aangrenzende gemeenten

   Aangrenzende gemeenten   
   Kampen (O)   
 Oldebroek  Zwolle (O) 
   Heerde   

Fotogalerij

Zie de categorie Hattem van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Beluister (info)

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.