Lunteren

Lunteren is een dorp en voormalige gemeente in de gemeente Ede in de Nederlandse provincie Gelderland. In 2019 woonden in het dorp en het omliggende buitengebied 13.580 mensen.[1]

Lunteren
Plaats in Nederland
Details

Kaart van de provincie Gelderland
Situering
Provincie Gelderland
Gemeente Ede
Coördinaten52° 5′ NB, 5° 37′ OL
Algemeen
Inwoners (BAG, 2019)13.580[1]
Overig
Postcode6741
Netnummer0318
Woonplaatscode2765
Portaal    Nederland
De oude kerk van Lunteren en de directe omgeving
Folkloregroep Lunthari

Geografie

Lunteren ligt tussen de plaatsen Ede in het zuiden en Barneveld in het noorden. Ten oosten van Lunteren begint de bosrijke Veluwe met de stuwwal Meulunteren-Wageningen. Hier bevinden zich Het Luntersche Buurtbosch, het Pinetum De Dennenhorst, de Goudsberg en het geografisch middelpunt van Nederland. Ten westen en noorden van Lunteren ligt de Gelderse Vallei, waarin de Lunterse Beek een afwateringsfunctie vervult.

Het uitgestrekte buitengebied van Lunteren herbergt de buurtschappen en overige woonplaatsen Meulunteren, De Valk, Overwoud, Nederwoud en Walderveen.

Bevolking en cultuur

Lunteren wordt door de inwoners zelf als een hecht dorp ervaren. Het heeft ook een eigen vlag en volkslied op de melodie van 'Wien Neêrlands bloed'. Op 1 januari 1812 werd Lunteren als zelfstandige gemeente afgesplitst van Ede, maar reeds op 1 januari 1818 werd het herenigd met Ede. Kort na de Tweede Wereldoorlog werd er in Lunteren een comité gevormd dat wilde dat Lunteren een zelfstandige gemeente zou worden. Na een afwijzing van de minister van Binnenlandse Zaken in 1946 stierf het plan een stille dood.[2] Dat er Lunteranen zijn die graag weer een eigen gemeente zouden willen, blijkt uit het feit dat 'gemeente Ede' op de plaatsnaamborden soms onleesbaar wordt gemaakt.[3]

Zoals meerdere dorpen in de omgeving, heeft Lunteren een hoog percentage protestantse-christenen, waaronder een groot aantal reformatorische christenen / bevindelijk gereformeerden.

In 1907 werd de muziekvereniging Kunst Na Arbeid opgericht en is de oudste nog bestaande vereniging in Lunteren. KNA komt uit in de hoogste afdelingen van de amateurmuziek en is meerdere malen Nederlands kampioen geworden. De vereniging geniet dan ook nationale bekendheid.

Verder is er de voetbalclub VV Lunteren die in het seizoen 2015-2016 in de 2e Klasse Zaterdag speelt maar in het verleden zelfs al eens kampioen van de hoofdklasse is geweest (1993). In 1923 is de Eerste Lunterse Sportvereniging (E.L.S.) opgericht. Sinds de fusie met Turnvereniging Dynamika uit Ede in 2011 luistert deze Lunterse vereniging naar de naam Exalto Sport. Exalto Sport biedt haar leden peuter-/oudergym, gymnastiek, turnen, acrogym, springlessen en badminton. Daarnaast is er sinds 1966 een tennisvereniging, genaamd t.c. Lunteren. Een andere vereniging is Scouting Lunteren. De groep bestaat sinds 1945 en telt op dit moment rond de 150 leden. Ook is er een volleybalvereniging genaamd DOS (Door Oefening Sterk), die zijn thuisbasis heeft in sporthal Ut Sporthuus. Verder was er tot 23 februari 2012 de in 1981 opgerichte zang- en volksdansvereniging de Folkloregroep Lunthari.

Toerisme

Lunteren kent in de zomermaanden veel toerisme, vanwege de campings die zich aan de randen van de bossen bevinden. Een bekende toeristische attractie vormt de Oud-Lunterse Dag, een dorpsfeest wat altijd op de laatste zaterdag in augustus wordt georganiseerd. Op deze dag, gaat Lunteren zo'n 100 jaar terug in de tijd, en wisselen vele Lunteranen hun dagelijkse kleding in voor de traditionele boerenkleding van de West-Veluwe.

Het dorp heeft een aantal rijksmonumenten: de kerk en de korenmolen De Hoop, beiden aan de Dorpsstraat, verder de Koepel, uitkijktoren gelegen op de Galgenberg midden in Het Luntersche Buurtbosch. In Het Luntersche Buurtbosch is ook het lanenpatroon een rijksmonument. Dit lanenpatroon is gevormd bij de aanleg van het bos tegen het einde van de 19e eeuw en heeft de vorm van een rankende tak met bladeren.

Monumenten

Verkeer en vervoer

Lunteren ligt aan de zogenaamde Kippenlijn en heeft daaraan een station: station Lunteren. Sinds december 2006 is de spoorverbinding Amersfoort - Ede-Wageningen onderdeel van de Valleilijn. Het monumentale stationsgebouw uit het begin van de twintigste eeuw fungeert niet meer als zodanig: er werd na de buitengebruikstelling in 1974 een landelijk bekende kunstgalerie in gevestigd, die van 1975 tot eind jaren negentig heeft bestaan. Per auto is Lunteren bereikbaar via de A30. In de periode 2005 - 2006 is de infrastructuur van Lunteren stevig op de schop genomen. Zo is het centrum nu autovrij en is er een ontsluitingsweg, de Westzoom, aangelegd langs de zuidwestelijke rand van Lunteren.

Lunteren en de NSB

Lunteren heeft voor de NSB een belangrijke rol gespeeld. De NSB hield gedurende de periode 1936-1940 haar openbare bijeenkomsten (Hagespraken) op de Goudsberg te Lunteren. Heden ten dage resteert alleen nog een deel van het podium welke in de volksmond de Muur van Mussert wordt genoemd. Daarnaast liggen op de algemene begraafplaats van Lunteren kopstukken van de NSB, zoals Cornelis van Geelkerken, begraven. In tegestelling tot wat doet vermoeden was Lunteren geen NSB-bolwerk. minder dan 1% van de bevolking was lid van de beweging, waarvan een aantal middenstanders uit praktische overweging.[2]

Geboren in Lunteren

Bekende inwoners

Afbeeldingen
  • Kaart van de kadastrale gemeente Lunteren in 1867
  • Uitzichttoren en museum de Koepel
  • Zwerfkei waarmee de bevrijding wordt herdacht
  • Windkorenmolen de Hoop
Zie de categorie Lunteren van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Beluister (info)

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.