Binnenstad (Utrecht)

Naast het 'Plan Hoog Catharijne' in de jaren 1970 en het herstructureringsproject daarvan (CU2030) in de jaren 2010, is de binnenstad in de tussenliggende periode veranderd door stations- en (interlokale) rail-uitbreidingen in de jaren 1980 en 1990 en door de voortgaande bouw van kantoren op vrijgekomen terreinen in de binnenstad door de sluiting van kazernes, en door de verhuizing van het Academisch Ziekenhuis naar de Uithof. Rond 1979 werd gebouwd aan Laag Katreine: boven de meest oostelijke perronsporen van de NS, aan de zuidkant van het station, werden er naast de Katreinetoren nog twee kantoorgebouwen voor de NS gebouwd die deels als Rayonkantoor gingen functioneren. Voor een van de onderliggende sporen, het nu inmiddels weer afgebroken spoor 4b, is toen een trap gebouwd in de stationshal. In de toen relatief nieuwe stationshal moesten daarom de ingang van het stationsrestaurant en de bloemenzaak rond 1980 verbouwd worden. Het grootste deel van Hoog Catharijne is in de jaren 1970 opgeleverd maar in de eerste helft van de jaren 1980 is nog aan een kantorencomplex, de Smakkelaarsburcht, aan het Leidseveer gebouwd (de noordzijde van het Smakkelaarsveld). Er is hierbij van de oorspronkelijke planning afgeweken door onder andere de oorspronkelijke rooilijnen aan te houden en een traverse te laten vervallen. In dezelfde tijd (december 1983) is ook de sneltram naar Nieuwegein gereedgekomen die langs het Smakkelaarsveld gaat. Door de aanleg van de sneltram naar Nieuwegein werd toen ook een van de relatief nieuwe afritten voor het taxiplateau verwijderd zodat op die plek naast het toenmalige stadsbusstation een ruim bemeten sneltramhalte kon worden gebouwd. Ook naast het streekbusstation werd een kleinere tramhalte gebouwd. Tussen september 1984 en mei 1986 werd er op de plek van de ongeveer zeven jaar oude stationsfietsenstalling een nieuw kop-perron gebouwd naast het toenmalige stadsbusstation. Onder het nieuwe perron is een vervangende ondergrondse fietsenstalling gebouwd voor 3000 fietsen. Deze stalling is in 2017 een groot OV-fietsen afgiftepunt geworden.

Oorspronkelijk werd in het Plan Hoog Catharijne een grote stationshal voorzien die alle sporen overspande. In 1973 echter bleef het toen vooralsnog bij een kleinere stationshal. Tussen 1986 en 1989 is de stationshal (alsnog) sterk uitgebreid en drie keer zo groot geworden. In de tussentijd werd in de binnenstad aan de Lange Viestraat het winkelcentrum La Vie in 1987 geopend waar een klein warenhuis van de Bijenkorf in gevestigd was. La Vie was gebouwd op de plek die leeg kwam te staan na de sloop van het gebouw waar de V&D (tot haar verhuizing naar het nieuwe Hoog Catharijne) in had gezeten. Vlak aan (de westelijke zijde van) het spoor werd in 1988 het Scandic Crown hotel geopend (nu het Park Plaza hotel [3]). Bij het streekbusstation en bij de andere hoofdgebouwen van de Nederlandse Spoorwegen werd in 1990 het HGB IV (Hoofdgebouw 4) geopend. In de jaren erna is het voormalige terrein van het Academisch Ziekenhuis Utrecht herontwikkeld met voornamelijk kantoren en appartementencomplexen. Ook aan de overzijde van het Jaarbeursplein verrezen in die periode meerdere nieuwe kantoorgebouwen.

Vanaf de jaren 1990 zijn veel maatregelen genomen om het stationsgebied beter in te richten. Rond 1995 werd de sporenbundel ten noorden van Utrecht Centraal zowel aan de oost- als aan de westzijde uitgebreid. Er is toen in het verlengde van de Van Sijpesteijnkade een nieuwe van Van Sijpesteijntunnel gebouwd die ten opzichte van de vorige veel overzichtelijker was en, omdat deze tunnel aansloot op het Smakkelaarsveld, veel aantrekkelijker was als fietsroute. Het fietspad aan het Smakkelaarsveld zou later uitgroeien tot het drukste fietspad van Nederland [4]. Aan de westzijde van het spoor werd toen ook een fietsenstalling gebouwd, en een toegang tot de Noordertunnel, zodat het station voortaan ook vanaf de Van Sijpesteijnkade te bereiken is (ook was de Noordertunnel door deze ingreep geen doodlopende tunnel meer). In 1997 werd de Katreinetoren voorzien van een nieuwe glazen pui die de betonnen gevel uit de jaren '70 verving. De buitenzijde van Hoog Catharijne kreeg bij het streekbusstation ook gekleurde gevels. In 1999 werd het Beatrix Theater geopend op het Jaarbeursplein. Eind jaren 1990 werd in de binnenstad de busbaan naar de Uithof aangelegd, in 2001 werd het hele traject officieel geopend. In 2001 en 2002 kwam het water in twee fasen weer terug in de Weerdsingel, die naar aanleiding van het Plan Hoog Catharijne en andere plannen uit die tijd gedempt was. Dit herstelproject was ook om vast ervaring op te doen voor het verdere herstel van gehele Stadsbuitengracht , waaronder de Catharijnesingel. In 2004 werden voorafgaand aan het project CU2030 het stadsbusstation en het streekbusstation grondig opgeknapt met de bedoeling het sociaal veiliger te maken.