Plataan

Plataan (Platanus) is een geslacht van bomen, het enige uit de plataanfamilie (Platanaceae).

Plataan
typische bladderende stam van een plataan
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten) Clade: Bedektzadigen Clade: 'nieuwe' Tweezaadlobbigen Orde: Proteales Familie: Platanaceae
geslacht
Platanus L. (1753)
Bladeren en bloemhoofdjes van de plataan
Afbeeldingen Plataan op Wikimedia Commons
Plataan op Wikispecies
Portaal    Biologie

De plataan wordt 30-35 meter hoog en ontwikkelt een zeer brede kruin, soms enkele kruinen, met een diameter van 8-12 meter. De grote bladeren en het dichte bladerdek maken de plataan tot een van de meest toegepaste schaduwbomen. Vooral in Zuid-Europa zijn platanen bepalend voor het straatbeeld. De plataan wordt echter ook in België en Nederland als park-, laan- en straatboom aangeplant.

De boom is eenhuizig. De bloemen groeien in karakteristieke bolvormige hoofdjes, die los aan de takken hangen. De vrucht is een dopvruchtje, die in de bolvormige vruchthoofdjes lang aan de boom kunnen blijven hangen tot zelfs in het voorjaar. De plataan heeft een verspreide bladstand. Het jonge blad en de twijgen zijn dicht bezet met stervormige haren. Als de haren uitvallen kunnen deze soms allergische reacties, zoals jeuk en irritaties aan de slijmvliezen, veroorzaken.

Karakteristiek is de stam, die, doordat er stukken schors afvallen, verschillende kleuren bruin en groen oppervlak vertoont.

Er zijn in de Benelux twee echte soorten te vinden (beide niet inheems):

• Westerse plataan (Platanus occidentalis), deze heeft ondiep ingesneden bladeren, meestal driedelig. Deze soort komt oorspronkelijk uit Amerika. De bloemen groeien in één tot twee bolletjes.
• Oosterse plataan (Platanus orientalis), met diep ingesneden bladeren, meestal vijf tot zevendelig. Deze soort komt oorspronkelijk uit de Balkan en Klein-Azië. De bloemen groeien in drie tot zes bolletjes.

Aangeplant wordt echter vooral een kruising van deze twee soorten: de gewone plataan (Platanus x hispanica, voorheen Platanus x acerifolia); dit is ook de hier afgebeelde boom.

In de VS komen andere soorten voor:

• Western sycamore (Platanus racemosa)
• Arizona sycamore (Platanus wrightii)

Elders groeien nog weer andere soorten.