Heverlee

Heverlee-centrum is gelegen rond de Sint-Lambertuskerk. In respectievelijk het westen, het zuidwesten en het oosten van Heverlee bevinden zich de gehuchten Terbank, Egenhoven en Park (zie ook Abdij van Park). Eeuwenlang behoorden Terbank en Park tot de stad Leuven, ook wel genoemd de Vrijheid of de Vrije van Leuven; Egenhoven was een afzonderlijk dorp (in een ander bisdom, zie hieronder). De dorpen Heverlee en Egenhoven behoorden eeuwenlang wel tot een bredere jurisdictie van Leuven, de zogenaamde Banmyle (Frans: banlieue) van Leuven. Tijdens het Spaanse bestuur bezaten de heren van Heverlee tijdelijk de grote hoeve van Diependaal, tot deze in 1626 naar de stad Leuven overging. Tijdens het Franse bewind veranderde veel omwille van de oprichting van de gemeente Heverlee. De gemeente werd voortaan bestuurd door een 'agent municipal'; het Oostenrijkse systeem van Aarschotse meiers benoemd door de hertogen van Arenberg werd afgeschaft. De Franse regeringscommissaris Boutteville, verantwoordelijk voor het Dijledepartement, besliste op 20 oktober 1796 dat de "stadswijken" Terbank en Park naar de gemeente Heverlee gingen.[1] Tijdens het Nederlands bewind werd dan weer het systeem van 'agent municipal' voor Heverlee vervangen door een meier van Heverlee, benoemd door de Koning (1818); dit werd in 1825 hervormd tot de functie van burgemeester van Heverlee.

Heverlee komt van hever, dat "geitenbok" betekent, en van lee of lo, dat "bosje" betekent. Heverlee is dus een bosje waar veel bokken lopen. Synoniemen van Heverlee: Heveren en Hever. De origine van het bos is nog duidelijker in de naam van Oud-Heverlee, synoniemen Woud-Heverlee en Walt-Heverlee (Frans: Héverlé-les-Bois). Men kan speculeren dat het dorp Heverlee vroeger aan het bos lag en het dorp Oud-Heverlee in het bos. Heverleebos maakte ooit deel van het grote Kolenwoud of Silva Carbonaria.

In Heverlee vindt men de Abdij van 't Park, het Kasteel van Arenberg, de neoromaanse Sint-Lambertuskerk[2] (1878-1880), de voormalige priorij der Celestijnen en het Engelse kerkhof (Heverlee War Cemetery) dat in 1944 werd aangelegd. Op natuurgebied vormt het Heverleebos een groene long bestaande uit loofbos, dat tot in de Middeleeuwen overliep in het Brusselse Zoniënwoud. Het oudste gebouw is de Sint-Lambertuskapel. Een romaans gebouw, gedateerd 11e eeuw en 12e eeuw, gelegen in het park van het Arenbergkasteel. Het gebouw is opgetrokken uit lokaal gewonnen ijzersteen en zandsteen. Mogelijks uit de "Keiberg".[3]

• 
  Het Kantineplein, kruising van Willem de Croylaan, Hertog Engelbertlaan en Jules Vandenbemptlaan, vlak voor het Kasteel Arenberg
• 
  Abdij van 't Park
• 
  Kasteel Arenberg

In Heverlee zijn 5 parochies actief, die samenwerken in federatieverband.[4] Ook vind je er diverse kloosters, zoals dat van de Missionarissen van het Onbevlekte Hart van Maria (ICM-zusters of Missiezusters van de Jacht), de abdij van 't Park van de Norbertijnen (gesticht in 1129), het H. Hartinstituut van de zusters annunciaten,[5] het klooster van de kanunnikessen van Sint-Augustinus, de Dochters van Liefde van Vincentius a Paulo, de Zusters van de H. Harten (picpussinen), de Zusters van Don Bosco, de Augustijnen, de Dominicanen, de Missionarissen van Steyl, de Priesters van het H. Hart en de Salesianen van Don Bosco. In de buurt van de Hertog Engelbertlaan ontwierp Jozef Ritzen het klooster met studiehuis van de Vlaamse jezuïeten (1958-1960).

Volgens de traditie zou Sint-Hubertus eigenaar van een bos 'Fura' geweest zijn, mogelijks Tervurenbos. Hubertus was in de 7de en 8ste eeuw de man van de kerstening van Austrasie, een Frankisch gebied. Hij zou de eerste kerk of kapel van Heverlee ingewijd hebben, mogelijks op de plaats waar nu het Arenbergpark is. Omwille van zijn zwakke gezondheid keerde Hubertus onmiddellijk terug naar Tervuren, waar hij stierf, nog steeds volgens legendes. Heverlee behoorde eeuwenlang tot het bisdom Luik (niet het prinsbisdom Luik) en bijgevolg tot de kerkprovincie van het aartsbisdom Keulen. Heverlee was een grensparochie aan de Dijle, en Leuven, Winksele en Veltem vormden een uitloper van het bisdom Luik. Egenhoven, Bertem en Beisem behoorden tot het bisdom Kamerijk en dus tot de kerkprovincie van de aartsbisschop van Reims. Dit bleef zo tot de hervorming van de bisdommen in 1559, namelijk het jaar van de pauselijke bul Super Universas geldig voor de Nederlanden. De grens van bisdommen en kerkprovincies verdween met de oprichting van het aartsbisdom Mechelen-Brussel (1559). De naam van de Sint-Lambertuskerk herinnert nog aan de Luikse bisschop en leermeester van Hubertus, Sint-Lambertus, en aan de reusachtige Sint-Lambertuskathedraal van de Luikse prinsbisschoppen waarvan geen steen meer overblijft.

De huidige Sint-Lambertuskerk is de 3de kerk met deze naam, wanneer men de kapel van Arenbergpark en de afgebroken Sint-Lambertuskerk (vandaag het speelplein aan de kerk) als 1ste en 2de kerkgebouw telt.

Voor de fusie in 1976 had Heverlee een eigen wapen, dat als volgt geblazoeneerd wordt: "in goud een schuinkruis van keel".

• 
  Voormalig wapen van Heverlee

• Lodewijk Engelbert van Arenberg, de blinde hertog
• Prosper Lodewijk van Arenberg, naar verluidt kandidaat-koning van België in 1831
• Engelbert August van Arenberg
• Engelbert Marie van Arenberg
• Wito De Meulder, ultra-triatleet

Sinds midden 19de eeuw heeft Heverlee een treinstation, gelegen op de spoorlijn 139 Leuven - Waver en later Leuven - Ottignies.

• Hertogelijk Huis van Arenberg
• Busongeval in Sierre

• Gesneuvelden Heverlee 1914-1918
• Burgemeesters van Heverlee

Zie de categorie Heverlee van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Plaatsen in de stad Leuven
Deelgemeenten: Heverlee · Kessel-Lo · Leuven · Wijgmaal · Wilsele Belgische gemeenten · Arrondissement Leuven · Vlaams-Brabant · Vlaanderen