Kortenberg

Op het grondgebied van deelgemeente Erps-Kwerps is een Romeinse villa opgegraven. Tevens vond men op de site een begraafplaats van de Franken.

In 1095 erkende Gualgericus, bisschop van Kamerijk, het bestaan van de religieuze gemeenschap op de Curtenbergh. Daarom wordt 1095 als stichtingsdatum van Kortenberg aanvaard. De kloosterlingen verhuisden in 1222 van deze heuvel naar het dal aan het Minneveld waar nu nog steeds de Abdij van Kortenberg is gevestigd.

Mijlpaal 1709

Van oudsher is het de woonplaats van de Heren van Cortenberg, die een belangrijke rol speelden in de geschiedenis van het Hertogdom Brabant. Met het Charter van Kortenberg dat op 27 september 1312 in de abdij van Kortenberg door hertog Jan II van Brabant werd getekend, werd de eerste keure op het Europees vasteland van die aard bezegeld, als tweede charter over de rechten van de burgers na de Magna Carta.[1]

Erps was, zeker sinds 1286, de hoofdplaats van een meierij.

De aanleg van een steenweg van 1706 tot 1709 was een belangrijke gebeurtenis in de groei van de gemeente, evenals de aanleg van de spoorweg in 1866. Op het einde van de negentiende eeuw werden in Kortenberg en Erps-Kwerps door de nieuwe burgerij heel wat nieuwe villa's gebouwd, in Belle Epoque stijl met veelal typische torentjes.

Op 27 augustus 1914 staken de Duitse troepen bij hun inname van Kortenberg een lokale brouwerij, een aantal villa's en een kasteeltje in brand.

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Straatbeeld Kortenberg, afspanning In Voscapel (1719)

Abdij van Kortenberg: In deze abdij ondertekende Hertog Jan II van Brabant in 1312 het Charter van Kortenberg. De abdij kende een bewogen geschiedenis van brandstichting, plundering en heropbouw. De oudste nu nog resterende gedeeltes zijn het poortgebouw met de gotische spitsvormige toegangspoort uit het begin van de zeventiende eeuw, het Veehof uit 1650, het pachthof de Bouwerij uit 1732 en het abdijkasteel gebouwd van 1779 tot 1783. De traditionele ridderzaal en de barokke abdijkapel dateren slechts van 1934. De abdij, eigendom van het bisdom, werd op 14 februari 2005 bij Vlaams ministerieel besluit opgenomen als beschermd monument.[5] De Oude Abdij Kortenberg is thans een bezinningscentrum en wordt door een vzw uitgebaat.

De gemeente wordt doorkruist door de autosnelweg A3/E40. Hoewel op het grondgebied van de gemeente wel de parking Everberg van deze snelweg is gelegen, zijn er geen op- of afritten in de gemeente zelf. Afrit 21 in Sterrebeek en afrit 22 in Bertem zijn de dichtstbijgelegen toegangspunten. De belangrijkste gewestweg is de N2.

Kortenberg heeft een spoorwegstation aan de lijn Brussel-Luik (lijn 36). Ook de kern Erps-Kwerps heeft een spoorwegstation op diezelfde lijn. Bij uitrol van het gewestelijk expresnet zullen deze stations een hogere bedieningsfrekwentie krijgen.

Kortenberg wordt ook bediend door heel wat buslijnen van De Lijn. De lijnen 351, 352 en 358 verbinden alle drie via verschillende routes Leuven via Kortenberg met de Brusselse agglomeratie. Lijn 225 verbindt Kortenberg met Vilvoorde. Het gehucht Vrebos wordt apart verbonden met Brussel dankzij lijn 318. Lijn 271 van Brussel naar Kampenhout doet de kern van Erps-Kwerps aan. De START-lijnen 651 en 652 verbinden Leuven via Kortenberg met Brussels Airport en de bedrijvenzone Brucargo. De specifieke schoolbuslijnen van De Lijn staan bij het item onderwijs vermeld.

De gemeente richt in elk van de vier kernen zelf basisonderwijs in:

• Hertog Jan in Kortenberg
• De Klimop in Erps-Kwerps
• De Negensprong in Everberg
• De Regenboog in Kortenberg
• De Boemerang in Meerbeek

De oudste nog bestaande school in de gemeente is de vrije basisschool Mater Dei in de kern Erps-Kwerps. De Vlaamse Gemeenschap richt ook onderwijs in: de gemeenschapsschool Hertog-Jan heeft een basisschool. De academie van Zaventem heeft een filiaal in Kortenberg, zodat ook deeltijds kunstonderwijs wordt aangeboden.

De meerderheid van leerlingen in Kortenberg die secundair/voortgezet onderwijs volgen, doen dit in de gemeenten in de regio met een groter aanbod, zoals Leuven, Zaventem, Rotselaar, Haacht en Tervuren. Er zijn ook meerdere scholen die met eigen buslijnen leerlingen elke dag oppikken. De Lijn heeft als "extra dienst" een aantal specifieke schoolbuslijnen vanuit Kortenberg naar scholen in Haacht (516), Zaventem (Za1) en Heverlee (bij Leuven) (521, 522, 523).

Personen die in Kortenberg geboren of overleden zijn, geruime tijd in Kortenberg verbleven hebben, of er nog wonen.

• Familie de Mérode (in het Kasteel de Merode)
  • Willem Charles Ghislain van Merode (1762-1830), Prins van Rubempré-Everberge
  • Charles-Antoine-Ghislain (Karel) graaf de Mérode-Westerloo (1824-1892), Minister van Staat
• Marie Abts-Ermens (1767), vrouw die in 1830 de eerste Belgische vlag naaide
• Albert Jozef baron de Vleeschauwer van Braekel (1897-1971), politicus
• Robert Houben (1905-1992), politicus
• Félicien Marceau (geboren als Louis Carette, 1913-2012), Frans schrijver van Belgische afkomst
• Edward Schillebeeckx (1914-2009), theoloog en dominicaan
• Jean Meeus (1928), astronoom
• generaal Bernard Montgomery (in 1941 en 1944)
• Karel Van Miert (1942-2009), politicus
• Tim Pauwels (1971), journalist
• Frank Duboccage (1973), Vlaams wetenschapper die bekend is als weerman op VTM
• Bart Nevens (1966), Vlaams Volksvertegenwoordiger

• Parcé in Bretagne (Frankrijk)
• Blauwgrond (Suriname)

• Website van de gemeente
• Erfgoedhuis Kortenberg

• Borgions C., De abdij van Kortenberg tegenover adel en patriciaat in Brabant 1095–1572. (Kortenberg 1989).
• Delrue J., “Een uitzonderlijke vondst: Merovingisch glas op het Villershof te Erps-Kwerps” in: Curtenberg 15/1–2 (2006) 16–19.
• Hoorne J. & Sturtewagen K., “Leven en dood op het Villershof. Kortenbergse sporen van

Brabants verleden” in: Publicaties van de Archeologische Werkgroep Kortenberg 1 (2006 Kortenberg).

• Janssens C., Kortenberg(Kortenberg 2018).
• Maes F., “Aan de voet van den Kortenberg” in: Eigen Schoon en De Brabander (1945) 67–75.
• Maes F., “Kortenberg, zijn abdij, zijn oude woningen” in: Eigen Schoon en De Brabander (1955) 199–220, 293–303, 359–372.
• Pauwels D., “Wonen bij de Weesbeek: nederzettingssporen uit de ijzertijd en de middeleeuwen te Erps-Kwerps in: Curtenberg 15/5 (2006) 190–191.
• Sevenants W., “Archeologie in Kortenberg” in: Curtenberg 15/5 (2006) 192–194.
• Vannoppen H., “De lakenwegen in Erps en omgeving” in: Curtenberg 15/1–2 (2006) 62–64.
• Vannoppen, H., Archiefbeelden Kortenberg (Port Stroud 2003).
• Vannoppen H., De postgeschiedenis van Kortenberg. (Kortenberg 1983).
• Vannoppen H., De geschiedenis van Meerbeek, de baronie tussen de Tomme en de Burcht. (Tielt 1979).
• Vannoppen H. ed., Kortenberg 1095–1995. (Antwerpen 1995).
• Verbeeck M., “De Merovingische begraafplaats te Erps-Kwerps (prov. Brab.). Drie ongestoorde

graven van naderbij bekeken” in: Acta Archaeologica Lovaniensia 26/27 (1988) 41–60.

• Verbeeck M., “Vijf opgravingscampagnes te Erps-Kwerps (1987–1991), een bewoningscontinuïteit van de prehistorie tot de Middeleeuwen” in: Acta Archaeologica Lovaniensia 33 (1994) 67–90.
• Verbesselt J., Het parochiewezen in Brabant tot het einde van de 13e eeuw (Zoutleeuw 1950–2001) deel XIV 345–708.

	Gemeenten in de provincie Vlaams-Brabant
Aarschot · Affligem · Asse · Beersel · Begijnendijk · Bekkevoort · Bertem · Bever · Bierbeek · Boortmeerbeek · Boutersem · Diest · Dilbeek · Drogenbos · Galmaarden · Geetbets · Glabbeek · Gooik · Grimbergen · Haacht · Halle · Herent · Herne · Hoegaarden · Hoeilaart · Holsbeek · Huldenberg · Kampenhout · Kapelle-op-den-Bos · Keerbergen · Kortenaken · Kortenberg · Kraainem · Landen · Lennik · Leuven · Liedekerke · Linkebeek · Linter · Londerzeel · Lubbeek · Machelen · Meise · Merchtem · Opwijk · Oud-Heverlee · Overijse · Pepingen · Roosdaal · Rotselaar · Scherpenheuvel-Zichem · Sint-Genesius-Rode · Sint-Pieters-Leeuw · Steenokkerzeel · Ternat · Tervuren · Tielt-Winge · Tienen · Tremelo · Vilvoorde · Wemmel · Wezembeek-Oppem · Zaventem · Zemst · Zoutleeuw België: Provincies · Gemeenten

Zie de categorie Kortenberg van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.