Wemmel

Wemmel is een plaats en faciliteitengemeente in de Belgische provincie Vlaams-Brabant. De gemeente telt iets meer dan 16.000 inwoners. Binnen de gemeentegrenzen liggen geen andere kernen. De gemeente Wemmel ligt in de Vlaamse Rand en grenst aan de Brusselse deelgemeente Laken, de Brusselse gemeente Jette, aan Relegem (Asse), aan Hamme en Brussegem, deelgemeenten van Merchtem, aan Meise en ten slotte aan Strombeek-Bever (Grimbergen).

Wemmel
Gemeente in België
(Details) (Details)

Geografie
Gewest Vlaanderen
Provincie Vlaams-Brabant
ArrondissementHalle-Vilvoorde
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere		8.74 km² (2017)
44,11%
31,18%
24,71%
Coördinaten50° 54' NB, 4° 18' OL
Bevolking (bron: AD Statistiek)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid		16.491 (01/01/2019)
48,48%
51,52%
1885,99 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder		(01/01/2019)
22,12%
58,63%
19,25%
Buitenlanders14,96% (01/01/2019)
Politiek en bestuur
BurgemeesterWalter Vansteenkiste (LB Wemmel)
BestuurLB Wemmel, Wemmel Plus!
Zetels
LB Wemmel
Wemmel Plus!
Intérêts Communaux
25
12
7
6
Economie
Gemiddeld inkomen20.854 euro/inw. (2016)
Werkloosheidsgraad7,35% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
1780		Deelgemeente
Wemmel
Zonenummer02
NIS-code23102
PolitiezoneAMOW
HulpverleningszoneVlaams-Brabant West
Websitewww.wemmel.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Halle-Vilvoorde
in de provincie Vlaams-Brabant
Portaal    België

Wemmel maakt deel uit van het kanton Meise en de kieskring Vlaams-Brabant. Haar patroonheilige is Sint-Servaas. De inwoners van Wemmel zijn de Wemmelaars en het traditionele dialect is het Wemmels. Ongeveer de helft van de inwoners is Franstalig. De gemeente wordt gerekend tot de streek der Brabantse Kouters en is vergroeid met de Brusselse agglomeratie.

Geschiedenis

De oorsprong van de huidige dorpskom ligt rondom de Sint-Servaaskerk waar de beste landbouwgrond te vinden was. Daar verjoegen de Franken omstreeks 370 de Romeinse overheersers die er zich reeds voor de 2de eeuw gevestigd hadden. De heerlijkheid Wemmel ressorteerde van oudsher onder het hertogdom Brabant.

Eén der eerste heren waarvan sprake in de dorpsgeschiedenis, was maarschalk Goswinus van Wembelne die leefde in het begin van de 12de eeuw. Zijn nageslacht bleef heersen over Wemmel tot op het einde van de 12de eeuw, toen Isabella van Wambelne trouwde met Aernout II van Kraainem. De heerlijkheid Wemmel werd een deel van het reeds grote bezit van de Kraainems. Uit dit edele geslacht sproten een aantal beroemde telgen, zoals Aernout III, die sneuvelde in de Guldensporenslag bij Kortrijk aan de zijde van de Lelieaards. Zijn zoon Leo was een handig diplomaat die in 1336 de vrede mede ondertekende tussen de hertog van Brabant en de graaf van Vlaanderen in de twist omtrent de heerlijkheid Mechelen.

Leo’s kleindochter huwde met Gyselbrecht Taye, heer van Elewijt, en opnieuw kreeg Wemmel een andere heerser, die behoorde tot de bekende Brusselse Coudenbergh-familie. Zij zouden de heerlijkheid Wemmel besturen tot 1792. Intussen was Wemmel eerst tot baronie, later tot markgraafschap verheven. Juridisch viel dit markgraafschap binnen de meierij van Merchtem, in het kwartier van Brussel.[1] Door huwelijk met één der laatste vrouwelijke erfgenamen van de Tayes verwierf Jan-Antoon Van der Noot de titel. Zijn familieleden zouden later een beslissende rol spelen in de Brabantse omwenteling.

Na de annexatie bij Frankrijk werd Wemmel als gemeente bij het kanton Grimbergen van het Dijledepartement ingedeeld.[1]

In 1838 werden alle familiebezittingen in Wemmel verkocht aan de graaf Willem Bernard de Limburg-Stirum, die burgemeester was geworden. Twee van zijn dochters bleven tot 1926 op het kasteel wonen. Hun erfgenamen schonken het kasteel daarna aan de gemeente dat vanaf toen dienstdoet als gemeentehuis. Het werd volledig gerenoveerd in 1992-1993. Bron: C. Andries - Wemmel, een dorp tussen grootstad en platteland.

Geografie

Hydrografie

Wemmel wordt bevloeid door drie beken:

  • De Amelvonnebeek soms ook Amelvonnesbeek is een beek die behoort tot het stroomgebied van de Schelde. De Amelvonnebeek ontspringt te Relegem-Asse en stroomt via Hamme-Merchtem naar Wemmel en vormt daar de grens tussen Wemmel en Hamme. Verder ligt zij precies op de gemeentegrens tussen Wemmel en Meise. Ter hoogte van de Amelgemmolen verlaat deze beek het Wemmels grondgebied om dan dwars door de Plantentuin in Meise verder naar Grimbergen te stromen waar zij uitmondt in de Maalbeek.
  • De Maalbeek ontspringt in Asse-Kobbegem stroomt naar Relegem en komt ter hoogte van het einde van de Motte Wemmel binnen. Zij volgt het tracé van de Tennisdreef, de Maalbeeklaan, de Vanden Broeckstraat en stroomt dan verder via het Beverbos richting Grimbergen.

Demografische ontwikkeling
  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Topografie

Wemmel heeft een heuvelachtig karakter; het reliëf wordt grotendeels bepaald door drie heuvelruggen die de gemeente van west naar oost doorkruisen: de Windberg, de Obberg en de hoogte aan de Romeinse steenweg, die tevens de grens met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Jette en Laken), vormt.

Bezienswaardigheden
  • De Sint-Servaaskerk met zijn sterke toren (13e eeuw)
  • De Laermansmuur[2]
  • De oude Pastorij (17de eeuw)
  • Het kasteel-gemeentehuis[3] (17e-18e eeuw)
  • De Amelgemmolen (voor 1206)
  • Het Hooghuis
  • De Zandloper[4], opgebouwd zoals een Brabantse vierkantshoeve
  • De banbrouwerij de Kam[5] (eerste helft van de 18de eeuw)
  • Het Beverbos[6].
  • Sint - Servaaskerk
  • Interieur St. - Servaaskerk
  • Kasteel - Gemeentehuis

Cultuur

Uitgaan
  • GC de Zandloper is een van de zeven gemeenschapscentra van vzw De Rand. Deze vzw werd opgericht bij decreet met als doel het Nederlandstalig karakter van de Vlaamse rand rond Brussel te ondersteunen. Het Gemeenschapscentrum heeft tot missie bij te dragen tot de groei van een open en verdraagzame leefgemeenschap, die het Vlaamse karakter van de Vlaamse Rand respecteert, uitstraalt en dus versterkt. Het GC De Zandloper ondersteunt het plaatselijk verenigingsleven en biedt een kwaliteitsvolle culturele programmering aan die ook erg aantrekkelijk is voor de talrijke internationale en anderstalige inwoners van de rand.

Evenementen

Geschiedenis van de parochie

De parochie Wemmel ressorteerde tot 1559 onder het bisdom Kamerijk. In de late Middeleeuwen maakte het eerst deel uit van het aartsdiaconaat Brabant, dan van het aartsdiaconaat Brussel, waartoe naast Brussel zelf ook Asse en Aalst behoorden. De oorsprong van de parochie is te plaatsen tussen de IXde en de XIde eeuw volgens R. Dessaer in zijn publicatie uit 1945 “Wemmel - Uitstekende Brabantsche Hoek”. In 1132 werd van Wamblinis ook Wamblen of Wembelne melding gemaakt als centrale parochie waartoe ook behoorden: Sint-Agatha-Berchem, Ramsdonk en Relegem.

De bisschop van Kamerijk, Liethard, stelde Wemmel onder geestelijk beleid van de jonge abdij van Grimbergen. De Norbertijnen, die energieke betwisters waren van de vervalsing van de christelijke leer, stelden hier een andere ketterbevechter, Sint-Servaas, tot patroonheilige der parochie aan. Op 16 augustus 1663 vond de wijding van de dorpskerk plaats met toewijding aan Sint-Servaas. Dit was meteen de datum van het ontstaan van de kermis en jaarmarkt. Wemmel was op geestelijk gebied geheel schatplichtig aan de abdij van Grimbergen. Het merendeel van de pastoors waren paters Norbertijnen waarvan er meerdere nadien tot abt van de abdij van Grimbergen werden verkozen.

Door de toenemende verstedelijking werd in 1936 overgegaan tot het oprichten van een hulpparochie met een kapel toegewijd aan Sint-Engelbertus gelegen aan de J. De Ridderlaan.

Mobiliteit

Openbaar Vervoer

Verschillende buslijnen van de vervoersmaatschappij De Lijn verbinden de gemeente met haar buurgemeenten en Brussel. Met name:

  • Lijn 240 (Brussel Noord-Wemmel)
  • Lijn 241 (Brussel Noord-Drijpikkel)
  • Lijn 242 (Brussel Noord-Wemmel-Asse Station)
  • Lijn 243 (Brussel Noord-Wemmel-Zellik)
  • Lijn 245 (Brussel Noord-UZ Jette-Wemmel-Dendermonde)
  • Lijn 820 (Zaventem)
  • Lijn 810 (Halle)
  • Belbus 748 (telefoon: 016 31 37 00)

Wegennet

Verschillende gewestwegen en autostrades doen de gemeente aan:

  • De Brusselse Ring R0, met afritten 8 en 9 op Wemmels grondgebied.
  • De A12 met op- en afritten op de N276 en N277, grondgebied Meise en Strombeek
  • De N277 Brussel-Wolvertem (parallelweg A12) aansluiting ter hoogte van de Drypikkel
  • De gewestweg Brussel-Merchtem
  • De Romeinsesteenweg die de grens vormt tussen Wemmel en Laken/Jette
  • De lokale weg van Strombeek-Drypikkel naar Zellik (Robbrechtstraat)
  • De lokale weg vanuit het centrum van Wemmel naar Laken/Brussel (Limburg-Stirumlaan)

Wandel- en fietsroutes

Wemmel wordt doorkruist door verscheidene fiets-en wandelroutes:

  • De Laermans wandeling (9 km)
  • Wandeling van Meise/Drypikkel naar Relegem (6,4 km)
  • De Taye fietsroute (Wemmel-Meise-Grimbergen- Wemmel-37 km)

Politiek

Voormalige burgemeesters[7]
  • Hendrik Coosemans (meyer) (1826-1830)
  • Graaf Amédée de Beauffort (1831-1848)
  • Hendrik Coosemans (1848-1853)
  • Louis Rampelberg (1853-1854)
  • Henri Van Lint (1855-1866)
  • Graaf Leopold de Beauffort (1867-1881)
  • Pierre De Vleminck (1882-1887)
  • Graaf Engelbert de Limburg Stirum (1888-1907)
  • Charles De Raedemaeker (1908-1921)
  • Hilaire Follet (1921-1938)
  • Jan Thyssen (1938-1939)
  • Remi Balcaen (1939-25/05/1939)
  • François Thomas (26/05/1939-02/10/1939)
  • Henri De Keersmaeker (03/10/1939-08/07/1940)
  • François Thomas (09/07/1940-1947)
  • Henri De Keersmaeker (1947-1964)
  • Jozef Geurts (1965-2000)
  • Marcel Van Langenhove (2001-2010)
  • Christian Andries (2010-2012)
  • Walter Vansteenkiste (2013-heden)

Schepencollege 2013-2018
  • Burgemeester: Walter Vansteenkiste (W.E.M.M.E.L.)
  • Eerste Schepen: Christine Lemmens (ONAFHANKELIJK)
  • Tweede Schepen: Marcel Van Langenhove (W.E.M.M.E.L.)
  • Derde Schepen: Bernard Carpriau (LB)
  • Vierde Schepen: Monique Vanderstraeten (W.E.M.M.E.L.)
  • Vijfde schepen: Vincent Jonckheere (ONAFHANKELIJK)

Politieke situatie

Wemmel is een Nederlandstalige gemeente met taalfaciliteiten voor Franstaligen. Omdat bij laatste volks- en talentelling het aandeel Franstaligen boven de 30% lag, werden na de vastlegging van de taalgrens faciliteiten ingesteld voor de Franstalige minderheid. Wemmel is vermoedelijk de enige van zes faciliteitengemeenten in de Brusselse Rand waar Franstaligen geen (duidelijke) meerderheid vormen.

Het politieke landschap, dat reeds decennialang werd beheerst door de tweetalige Lijst van de Burgemeester (LB), werd bij de verkiezingen van 2006 grondig door elkaar geschud. Wemmel kreeg voor het eerst een aparte Franstalige lijst (Intérêts communaux,IC), die zes zetels haalde in de gemeenteraad. Hierdoor verloor de LB haar gebruikelijke absolute meerderheid en kreeg de gemeente af te rekenen met zware politieke onderhandelingen.

Dat de LB een bijzonder delicate keuze diende te maken tussen een Franstalige en een Vlaamse lijst (W.E.M.M.E.L.) vergemakkelijkte de zaken uiteraard niet. Het was dan ook niet verwonderlijk dat in Wemmel de burgemeestersstoel zelfs op de installatievergadering van 2 januari 2007 nog niet bezet was. Uiteindelijk werd dan toch een akkoord bereikt, waarbij uittredend burgemeester Marcel Van Langenhove nog drie jaar op post zou blijven, alvorens de fakkel door te geven aan eerste schepen Christian Andries.

Na de gemeenteraadsverkiezingen van 8 oktober 2006 werd maandenlang tevergeefs onderhandeld om een coalitie te vormen. Uiteindelijk werd de akte van burgemeesterschap voorgelegd ter ondertekening aan alle democratisch verkozen raadsleden en 15 leden daarvan ondertekenden deze akte (L.B. en Kartel Wemmel). Beide partijen legden er de nadruk op dat deze voordracht van burgemeesterschap niet inhoudt dat er een coalitie of samenwerkingsakkoord bestaat. Dit betekent dat voor elk dossier een meerderheid op de gemeenteraad zelf zal moeten gevonden worden.

Gemeenteraad

De gemeenteraad bestaat uit 23 leden:

Bij de volgende verkiezingen in 2012 kwamen opnieuw vier lijsten op, ditmaal alle eentalig.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
Partij10-10-1976[8]10-10-19829-10-19889-10-19948-10-20008-10-2006[9]14-10-2012[10]14-10-2018
Stemmen / Zetels%23%23%23%23%23%23%25%25
LB1/Wemmel Plus!252,9411553,0911461,4111651,5611661,1511743,4111144,1911227,327
W.E.M.M.E.L.1/LB Wemmel2-33,141831,3517-23,731521,931543,3511247,3212
PS-SP7,181-------
CVP19,424--10,562----
VU143--6,341----
FDF---10,632----
SP--4,090-----
AGALEV-3,8203,1404,806,280---
Vlaams Blok1/Vlaams Belang2---4,32107,31119,49213,0620-
PVV6,450-------
RAD-2,730------
SW-7,211------
LW---10,762----
ROSSEM---0,350----
L.B.W.L.----1,540---
Interets Communaux-----25,176-25,46
UF------8,891-
Anderen(*)---0,68--0,51-
Totaal stemmen89019541948392759254981490139724
Opkomst %90,9289,7388,3491,487,0987,9
Blanco en ongeldig %2,112,914,653,824,354,565,07,8

(*)1994: VVP / 2012: VDB
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt

Onderwijs

Kleuter- en lager onderwijs
  • Nederlandstalige basisschool[11] (kleuter en basisonderwijs) J. Vanden Broeckstraat 29
  • Franstalig basisonderwijs (kleuterschool en lagere school) Prins Boudewijnlaan 15 en Winkel 56
  • Sint-Jozefschool[12] (kleuter en basisonderwijs) Kaasmarkt 38
  • Mater Dei[13] (basisschool) Zalighedenlaan 16
    • Lagere School voor Buitengewoon Onderwijs - De Eekhoorn[14] Is. Meyskensstraat 75

Secundair Onderwijs

GO! Campus Wemmel[15] omvattende: ASO, TSO (sport, toerisme en voeding) Zijp 14-16

Deeltijds Kunstonderwijs
  • Academie voor muziek, woord en dans (in de oude pastorij) Folletlaan

Bekende Wemmelaars

Partnerdorpen
  • Faymonville: In het najaar van 1944 werd het plaatsje Faymonville in de Oostkantons zwaar getroffen door oorlogsgeschut. Het front liep dwars door het dorp en meer dan tachtig procent van de huizen werd vernield. Toen de situatie onhoudbaar werd, besloot men om de dorpsbewoners te evacueren.

Wemmel, Brussegem, Hamme en Relegem stonden meteen klaar om kinderen op te vangen, sindsdien is tussen de bewoners van deze dorpen een hechte band ontstaan. Kort na de oorlog besloot Faymonville uit dankbaarheid om een straat en een plein naar Wemmel te noemen. Recent werden deze vriendschapsbanden nog nader aangehaald en de kortgeleden aangelegde rotonde nabij het begin van de Brusselsesteenweg werd “Faymonvillesquare” genoemd. De gemeente Faymonville schonk hierbij een aantal enorme rotsblokken afkomstig uit plaatselijke steengroeven die nu deze rotonde sieren. Deze veelvuldige vriendschapsbanden tussen beide gemeenten werd echter nog niet officieel bekrachtigd door een jumelage.

  • Villers-lès-Nancy: Sedert enkele jaren bestaan er vriendschapsbanden en gebeurden er diverse uitwisselingen tussen Wemmel en deze gemeente in Frankrijk ter voorbereiding van een jumelage.
Gemeenten in de provincie Vlaams-Brabant

Aarschot · Affligem · Asse · Beersel · Begijnendijk · Bekkevoort · Bertem · Bever · Bierbeek · Boortmeerbeek · Boutersem · Diest · Dilbeek · Drogenbos · Galmaarden · Geetbets · Glabbeek · Gooik · Grimbergen · Haacht · Halle · Herent · Herne · Hoegaarden · Hoeilaart · Holsbeek · Huldenberg · Kampenhout · Kapelle-op-den-Bos · Keerbergen · Kortenaken · Kortenberg · Kraainem · Landen · Lennik · Leuven · Liedekerke · Linkebeek · Linter · Londerzeel · Lubbeek · Machelen · Meise · Merchtem · Opwijk · Oud-Heverlee · Overijse · Pepingen · Roosdaal · Rotselaar · Scherpenheuvel-Zichem · Sint-Genesius-Rode · Sint-Pieters-Leeuw · Steenokkerzeel · Ternat · Tervuren · Tielt-Winge · Tienen · Tremelo · Vilvoorde · Wemmel · Wezembeek-Oppem · Zaventem · Zemst · Zoutleeuw
België: Provincies · Gemeenten

Zie de categorie Wemmel van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.