Scharnegoutum
Scharnegoutum (Fries: Skearnegoutum) is een dorp in de Nederlandse gemeente Súdwest-Fryslân, provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente |  | ||||
| Coördinaten | 53° 4′ NB, 5° 41′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 1.650[1] | ||||
| Overig | |||||
| Postcode | 8629 | ||||
| Woonplaatscode | 2419 | ||||
| Belangrijke verkeersaders | N354 | ||||
| |||||
Het ligt ten zuidwesten van Bozum en ten noorden van Sneek. De dorpskern ligt aan de Zwette (Sneekertrekvaart), met de meeste bewoning aan de noordelijke oever. Langs het dorp loopt N354.
De inwoners van Scharnegoutum hebben als bijnaam Sûkerfretters (suikervreters). In 2019 telde het dorp 1.650 inwoners. Onder het dorp vallen ook de buurtschappen De Polle (grotendeels) en Nijeklooster.
Geschiedenis
Scharnegoutum is ontstaan op een terp. Bij opgravingen zijn in deze terp voorwerpen uit de vierde eeuw gevonden. Het dorp lag aanvankelijk aan de Middelzee tot deze circa 1300 werd drooggelegd.
Met de dorpen Loënga, Goënga, Gauw en Offingawier, vormde Scharnegoutum in de Middeleeuwen een verbond, de Sneker Vijfga. Uit die tijd stamt een wapen met een vijfpuntige ster die de vijf dorpen symboliseert.
Ten noordoosten van het dorp was er een klooster gevestigd, opgericht in 1204 en afgebrand door de geuzen in 1578. Dit klooster was gelegen waar de buurtschap Nijeklooster ligt, dat ook vernoemd is naar het klooster.
De oudste vermelding van het dorp zelf is mogelijk uit 1200, in de 18e eeuw werd het in kopie van 1200 als Scharnum vermeld. Maar helemaal zeker is het niet. In 1347 werd de plaats in ieder geval vermeld als 1347 ook vermeld als Scharnum, in 1427 als Goltum en Goutumma tzerke, in 1505 als Gouthum, in 1543 als Scharnegholtum en 1579 als Goutum.
De plaatsnaam is wat lastig te duiden. Goutum duidt mogelijk net als bij de plaats Goutum op een woonplaats (heem/um) van of bewoond door de persoon Golda of Golde. Er wordt ook gedacht aan 'goud'. Mogelijk ironisch bedoeld omdat het eerste element mogelijk verwijz naar het woord scearn (modern Fries: skerne) wat mest duidt. Dus een woonplaats bij gouden mest, of kort weg woonplaats bij de mest.
In 1897 werd de Coöperatieve Zuivelfabriek Scharnegoutum opgericht. In 1972 werd de fabriek gesloten en werd het pand voor ander bedrijfsdoeleinden gebruikt.
Tot 2011 behoorde Scharnegoutum tot de voormalige gemeente Wymbritseradeel.
Kerk
De huidige kerk van het dorp, de Martenskerk werd in de 19e eeuw gebouwd. De zoon van de predikant legde op 3 juni 1861 de eerste steen. De kerk werd ontworpen door Meinse Molenaar en is een driezijdig gesloten zaalkerk met een half ingebouwde toren, die een ingesnoerde spits heeft.
.JPG)
Bij de kerk staat ook een oorlogsmonument, die een aantal slachtoffers herdenkt van de Tweede Wereldoorlog.
Spoorwegstation
Scharnegoutum had van 6 juni 1883 tot 15 mei 1938 een station aan de spoorlijn Leeuwarden - Stavoren. De stationscode van Station Scharnegoutum was Sgm. Op 1 juni 1940 werd het station heropend, maar op 24 november van dat jaar werd het weer gesloten.
Sport
Het dorp kent meerdere sportvereniging. Zoals de kaatsvereniging De Lytse Stuit, de voetbalvereniging, VV Scharnegoutum '70, volleybalvereniging Swette Switters, de tennisvereniging Skearnetikkers en diverse kleine sportverenigingen.
Cultuur
Het dorp heeft een eigen dorpshuis, het Swettehûs. Het dorp kent verder de muziekvereniging Excelsior en een eigen dorpskrant.
Geboren in Scharnegoutum
- Tjitte de Jong (1889-1972), jurist, rechter en wethouder
- Willem Santema (1902-1944), verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog, een straat in het dorp is naar hem vernoemd
- Fokje van der Velde, (1918-2008), kortebaanschaatster
- Jan Wagenaar (1976-), krachtsporter
Overleden in Scharnegoutum
- Maria van Everdingen (1913-1985), beeldhoudster
- Gaele van der Kooij (1906-1944), handelsreiziger en collaborateur ten tijde van de Tweede Wereldoorlog
Openbaar vervoer
- Lijn 35: Sneek - Scharnegoutum - Bozum - Wieuwerd - Britswerd - Oosterlittens - Baard - Winsum - Welsrijp - Tzum - Franeker v.v.
- Lijn 93: Sneek - Scharnegoutum - Deersum - Oosterwierum - Mantgum - Jorwerd - Weidum - Beers - Jellum - Boksum - Leeuwarden v.v.
- Lijn 94: Sneek - Scharnegoutum - Goënga - Gauw - Sijbrandaburen - Terzool - Poppingawier - Rauwerd - Roordahuizum v.v.
- Lijn 235: Sneek - (Offingawier) - Scharnegoutum - Lutkewierum - Rien - Itens - Oosterend - Wommels v.v. (belbus)
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Scharnegoutum van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |