Hartwerd
Hartwerd (Fries: Hartwert) is een dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente |  | ||||
| Coördinaten | 53° 4′ NB, 5° 34′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 120[1] | ||||
| Overig | |||||
| Woonplaatscode | 2310 | ||||
Foto's | |||||
 | |||||
| Dorpsbeeld | |||||
| |||||
Het ligt ten noordwesten van Nijland en ten oosten van Bolsward. Door het dorp stroomt de Hartwerdervaart en door het dorpsgebied stroomt ook de Oude Kloostervaart. In 2019 telde het dorp 120 inwoners. Onder het dorp valt ook de buurtschap Bloemkamp.
Geschiedenis
Het dorp is ontstaan op een terp. De plaats werd al vrij vroeg bewoond maar erg groot werd het niet. Toch had het aanzien gezien in 1322 de landdagen van Westergo gehouden. Het werd toen Hartwert genoemd.
In de 13e eeuw werd het vermeld als Hertwarth, in 1327 als Hertwart, in 1400 als Hertwert, in 1482 als Haartwert en in 1505 als Hardtwardt. De plaatsnaam zou verwijzen naar het feit dat het een bewoonde hoogte/terp was van of bewoond door de persoon Harte.
Tot 2011 lag Hartwerd in de voormalige gemeente Wonseradeel.
Klokhuis
Het dorp kende een eigen kerk maar in 1771 werd deze buiten de toren om afgebroken omdat deze in verval was geraakt. De kerktoren werd in 1801 afgebroken.
Delen van de kerktoren werden later gebruikt bij de bouw van een klokkenstoel. Deze mini-toren wordt een klokhuis genoemd en dateert uit het tweede kwart van de negentiende eeuw.
Klooster
Van 1191 tot 1579 lag bij Hartwerd Klooster Bloemkamp, het op een na grootste klooster van Friesland. Dit klooster werd in 1535 bezet door een groep anabaptisten die de wederkomst van Christus verwachtten. Het leger veroverde het klooster, waarbij ongeveer 100 doden vielen aan beide zijden. Nadien werden in maart 1535 100 anabaptisten opgehangen, onthoofd of verdronken in opdracht van de stadhouder van Friesland. Dit wordt door sommigen de 'grootste moord op protestanten van Friesland' genoemd.[2]
Aan de andere kant van Hartwerd werd een uithofklooster opgericht, het Ugoklooster of Oegeklooster. Na het sluiten bleef er de buurtschap Ugoklooster, dat tot 1949 wel nog zelfstandige plaats was. Nadat eerst onder Burgwerd was gaan vallen is het later bij Bolsward toegevoegd en wordt het niet meer als een eigen plaats gezien. Dit in tegenstelling tot de buurtschap Bloemkamp dat op en rond de plek ligt van het gelijknamige klooster. Dat klooster stond ook bekend als Oldeklooster en het geheel werd ook wel als een eigen dorp gezien.
Molen
.jpg)
Enkele honderden meters ten zuidwesten van het dorp staat de Oegekloostermolen, een spinnenkopmolen die vóór 1830 werd gebouwd. De molen is een rijksmonument. In de buurtschap Bloemkamp staat ook nog Amerikaanse windmotor.
Sport
Het dorp kent een eigen kaatsvereniging, Spui yn 'e want geheten. Verder heeft het onder meer een damclub en een biljartvereniging.
Cultuur
Het dorp heeft een eigen dorpshuis, It Terphûs. Verder kent het een eigen toneelvereniging.
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Hartwerd van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |