Cornwerd
Cornwerd (Fries: Koarnwert) is een dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente |  | ||||
| Coördinaten | 53° 5′ NB, 5° 23′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 85[1] | ||||
| Overig | |||||
| Postcode | 8754 | ||||
| Woonplaatscode | 2305 | ||||
| Belangrijke verkeersaders | A7 | ||||
Foto's | |||||
 | |||||
| Zicht op Cornwerd (2008) | |||||
| |||||
Het ligt ten noordwesten van Makkum, ten westen van Wons en ten zuidwesten van Zurich, iets ten zuiden van de plek waar de Afsluitdijk de Friese kust bereikt. De dorpskern ligt dicht bij het IJsselmeer en aan de Kornwerdervaart.
Op de Afsluitdijk ligt het dorp Kornwerderzand, dat ontstaan is op een werkeiland op de zandplaat die vernoemd was naar het dorp Cornwerd. In 2019 telde het dorp 85 inwoners. Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Hiddum, Houw en Sotterum.
Beschermd dorpsgezicht
Een deel van Cornwerd is een beschermd dorpsgezicht, een van de beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland. Verder zijn er in het dorp een paar rijksmonumenten.
Geschiedenis
Het dorp is op een terp ontstaan. Het is nauwelijks buiten die bewoning direct om en buiten de terp gegroeid. Op enkele boerderijen na ligt het ook in een open landschap.
De oudste vermelding van de plaats komt mogelijk uit de 9e eeuw. In de 12e eeuw werd het een kopie van een document uit de 9e eeuw vermeld als Quirnifurt en in een kopie van een document uit 944 als Quirniwrt.
In 1275 werd het vermeld in een kopie als Cornwerth. In 1315 werd het vermeld als Corneworth, in 1379 als Cornwerth, in 1400 als Cornwairt, in de 16e eeuw Coornwert, in de 17e eeuw in het Fries als Kornwirt en vanaf de 18e eeuw Cornwerd.
De plaatsnaam zou zijn afgeleid van het feit dat een bewoonde hoogte (werth) was met een (hand)molen erop, van het Duitse woord quirni, en de gereconstrueerde woord kwirnu.
Tot 2011 lag Cornwerd in de toenmalige gemeente Wonseradeel.
Kerk
De kerk van het dorp is de Bonifatiuskerk. Het betreft een romaanse kerk uit de 13e eeuw en was oorspronkelijk gewijd aan Bonifatius.
In 1898 werd de zadeldaktoren vervangen door een toren met neorenaissance-elementen, naar ontwerp van L. Reitsma. De nieuwere toren heeft drie geledingen met omloop en een spits. In de toren hangt een klok uit 1569 van Aelt Boister.
Molen
Ten zuidoosten van het dorp, en aan de rand van de buurtschap Sotterum, staat aan de Kornwerdervaart de Cornwerdermolen. Deze molen dateert uit 1907 en was geplaatst voor de bemaling van de polder van het toenmalige Waterschap Cornwerd.
Sport
Het dorp heeft sinds 1958 een eigen kaatsvereniging, KV Meiinoar Ien geheten.
Geboren in Cornwerd
- Obe Postma (1868-1963), dichter
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Cornwerd van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |