Oosterlittens
Oosterlittens (officieel, Fries: Easterlittens) is een dorp in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente |  | ||||
| Coördinaten | 53° 8′ NB, 5° 39′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 410[1] | ||||
| Overig | |||||
| Woonplaatscode | 2014 | ||||
| Belangrijke verkeersaders | N384 | ||||
Foto's | |||||
 | |||||
| Dorpsbeeld van Oosterlittens | |||||
 | |||||
| |||||
Het ligt ten zuidwesten van de stad Leeuwarden en ten noorden van Sneek, tussen Winsum en Baard. Bij het dorp komen de Franekervaart en de Bolswardertrekvaart samen, dat ook wel Het Kruiswater wordt genoemd en waaraan een camping is gelegen. De dorpskern ligt even ten westen van de N384.
In 2019 telde het dorp 410 inwoners. Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Schrins, Wammerd en Wieuwens. Ook het enige overgebleven huis van de voormalige buurtschap Langwerd valt onder Oosterlittens.
Geschiedenis
Oosterlittens is ontstaan op de grootste van de vijf terpen die bij elkaar lagen, die vier andere waren die van Schrins, Wammerd, Wieuwens en Langwerd, gelegen in de Greidhoek. De grootste terp zou rond 800 zijn opgehoogd omdat het bedreigd werd met overstromingsgevaar. Het gebied werd daarna ook langzaam bedijkt.
In de 12e eeuw werd er een kerk gebouwd op de grootste terp en zo was het dorp Oosterlittens geboren. In 1402 werd het vermeld als Aesterletzenze, in 1484 als to oesterletens, in de 16e eeuw als Oosterletens en Aesterleten en vanaf de 17e eeuw Oosterlittens.
In de tweede helft van de 13e eeuw is er sprake Lechinke, dat gelezen dient te worden als Lethinge voor de uitspraak, en in 1370 van Lettinghe. Het is onduidelijk of daarmee de plaats werd bedoeld. Er wordt ook wel gesteld dat het water is dat bedoeld werd, wat later de Franekervaart is geworden.
Daarmee zou de plaatsnaam verwijzen naar het feit dat aan de oostkant lag van dit water of dat het direct vernoemd is naar het water. Mogelijk wijst het eerste element (ooster) naar het feit dat het oostelijk lag van een bijna gelijknamige plaats ten westen van Wommels, dat later de buurtschap Westerlittens werd. Er wordt ook gedacht dat is afgeleid van de persoonsnaam Lêta, feitelijk zou de plaats dan bij de lieden van Lêta duiden. Echter wordt dit niet de meest waarschijnlijke meer geacht.
Oosterlittens maakte deel uit van de grietenij Baarderadeel, die bij de gemeentewet van 1851 werd omgezet in de gemeente Baarderadeel. Per 1 januari 1984 ging deze gemeente op in de nieuwe gemeente Littenseradeel. Per 1 januari 2018 maakt Oosterlittens deel uit van de gemeente Leeuwarden.[2]
Kerk
De kerk van Oosterlittens is de Margarethakerk. De eenbeukige kerk uit de 12e eeuw was oorspronkelijk gewijd aan Margaretha van Antiochië.
Molens
Ten zuidoosten van Oosterlittens staat de spinnenkopmolen Alde Swarte. In het dorp is ook De Sulveren Roas te vinden, een Amerikaanse windmotor.
Paaltje van Oosterlittens
In het dorp staat het Paaltje van Oosterlittens, een 'replica' van het paaltje uit een beroemde Friese sage. Het kunstwerk is gemaakt door Jacob Groenhof. Het volksverhaal wil dat een klompenmaker uit Oosterlittens reumatiek kreeg en noodgedwongen schoenmaker moest worden. Maar in Oosterlittens droeg vrijwel niemand schoenen. Het gezin van de man had het erg arm. Op een nacht kreeg de schoenmaker een droom. Hij moest naar de Papenbrug in Amsterdam gaan, waar hij het geluk zou vinden.
In Amsterdam zag hij de brug uit zijn droom. Hij vond er echter niets. Net toen hij wilde vertrekken kwam hij een monnik tegen. De schoenmaker vertelde hem over zijn droom. Hierop vertelde de monnik dat ook hij een droom had gehad, maar over Oosterlittens. Achter het huis van de schoenmaker, bij een paaltje in Oosterlittens (of een lindeboom), lag een ketel met geld begraven. De schoenmaker ging snel naar huis. Bij het paaltje in Oosterlittens vond hij daadwerkelijk de schat.
Sport
Sinds 1898 kent de kaatsvereniging Onder Ons. Het is bekend dat de sport al in 1792 werd gespeeld in het dorp. Er bestaat ook een straatkaatsvereniging, Troch de Hage geheten. Sinds 1935 kent het de voetbalvereniging VV Oosterlittens en kent het verder de binnensportvereniging Longa en de ijsclub Eendracht.
Cultuur
Sinds 2015 is het dorpshuis van het dorp verbouwd tot het multifunctioneel centrum De Jister. Het dorp kent verder een toneelvereniging genaamd Nut en Genoegen.
Onderwijs
Het dorp heeft een eigen basisschool, De Earnewjuk geheten.
Televisie-opnames
In 2010 werd in Oosterlittens de NTR/NCRV-dramaserie De geheimen van Barslet opgenomen.
Bekende (ex-)inwoners
Een bekende inwoner van het dorp was dominee Balthasar Bekker (1634-1698), in de tweede helft van de zeventiende eeuw een bestrijder van bijgeloof.
Geboren in Oosterlittens
- Tjeerd Epema (1906-2013), oudste inwoner van Nederland
- Adam van der Woude (1927-2000), theoloog, Bijbelwetenschapper en predikant.
- Martha Wieringa (1935-2008), schaatser
- Ale S. van Zandbergen (1956-), schrijver
Openbaar vervoer
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Easterlittens van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |