IJsbrechtum
IJsbrechtum (officieel, Fries: Ysbrechtum [isˈbrɛχtəm]?) is een dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland  | |||||
| |||||
  | |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  | ||||
| Gemeente |  | ||||
| Coördinaten | 53° 2′ NB, 5° 38′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Inwoners (BAG, 2019) | 680[1] | ||||
| Overig | |||||
| Postcode | 8633 | ||||
| Netnummer | 0515 | ||||
| Woonplaatscode | 3592 | ||||
Foto's | |||||
 | |||||
| |||||
Het ligt direct ten noordwesten van de stad Sneek en ten oosten van Tjalhuizum. Door het dorpsgebied stroomt de Franekervaart. In 2019 telde het dorp 680 inwoners.
Geschiedenis
Over het ontstaan van IJsbrechtum heerst onduidelijkheid. Mogelijk is het dorp gebouwd op een terp, oftewel een aangelegde heuvel, al wordt ook gesteld dat deze heuvel een natuurlijke verhoging betreft. Hierop is momenteel onder meer nog het kerkhof gelegen. Het dorp was in ieder geval omringd door een bosrijk gebied. Daarvan was de entree prominent gelegen.
Het ontwikkelde zich snel tot een komdorp. In de 13e eeuw werd het vermeld als Jsbrectum, in 1427 als to Ysbrechtem, in 1474 als to ysbrechtim, in 1492 als Isbrechtum en in 1505 als Ysbrechtum.
De plaatsnaam zou verwijzen naar het feit dat het een woonplaats (heem/um) was van depersoon IJsbrecht. Tussen 1882 en 1968 lag IJsbrechtum aan de tramlijn Sneek - Bolsward.
Tot de gemeentelijke herindeling in 1984 maakte IJsbrechtum deel uit van de oude gemeente Wymbritseradeel, waarna het aan de gemeente Sneek werd toegevoegd. Dit duurde tot 2011, toen de gemeente Sneek opging in de gemeente Súdwest-Fryslân.
Bij de toevoeging aan de gemeente Sneek werd de officiële naam Ysbrechtum, maar in de praktijk worden zowel IJsbrechtum als Ysbrechtum in de officiële documenten gebruikt. Het dorp heeft diens zuidelijke dorpsgebied verloren aan de stad Sneek.
Kerk
De Kerk van IJsbrechtum uit de 12e eeuw werd in 169 een eerste maal vervangen door een nieuwe kerk. In 1865 werd deze kerk opnieuw vervangen. Deze kerk werd in Sjuck van Welderen baron Rengers gebouwd waarbij de eerste steen op 23 juni werd gelegd. Het is een zogenaamde Waterstaatskerk.
Epema State
Het dorp is bekend om Epema State, een zeventiende-eeuws landhuis uit 1625 met Engelse tuin. Hier woonden gedurende generaties de grietmannen van Wymbritseradeel.
Molen
Even ten oosten van IJsbrechtum staat de Windmotor IJsbrechtum, uit de eerste helft van twintigste eeuw.
Sport
Het dorp kent sinds 1973 de kaatsvereniging Yn 'e Flecht. Verder kent het dorp de tennisvereniging YTC, de tafeltennisvereniging YOS en de dartvereniging Dart, Drink & Fun Club.
Cultuur
Het dorp heeft een eigen dorpslied. Verder kent het sinds 1955 de toneelvereniging t Is sa ‘t Falt, het koor It Brechtakkoard en de dansgroep Yduna.
Onderwijs
Het dorp heeft een eigen basisschool, de Epemaskoalle geheten.
Bevolkingsontwikkeling
| 1999 | 2002 | 2004 | 2018 | 2019 |
|---|---|---|---|---|
| 679 | 665 | 654 | 685 | 680 |
Geboren in IJsbrechtum
- Justinus Sjuck Gerrold Juckema van Burmania Rengers (1773-1832), politicus
- Bernard Walraad van Welderen Rengers (1777-1823), bestuurder
- Egbert Sjuck Gerrold Juckema van Burmania Rengers (1745-1806), politicus
- Hilbrand Boschma (1893-1976), zoöloog, hoogleraar en museumdirecteur
- Bartele Broer Bakker (1918-1988), 2de stuurman
- Feike Boschma (1921-2014), acteur en theatermaker
- Anne-Marie Lampe (1970-), Nederlands model
- Sandor van der Heide (1978-), profvoetballer en trainer
Overleden in IJsbrechtum
- Sjuck van Burmania Rengers (1713-1784), grietman, dijkgraaf, lid Raad van State
- Johan Edzart van Welderen Rengers (1877-1963), veefokker en politicus
- Jan de Rapper (1907-1988), voetballer en Nederlands verzetsstrijder
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Ysbrechtum van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |