te

Niet te verwarren met: Te, -te

Nederlands
Uitspraak
  • Geluid:  te    (hulp, bestand)
  • IPA: / tə /
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘voorzetsel’ voor het eerst aangetroffen in 901 [1]
  • In "des te meer" etc. gaat "te" terug op Oudnederlands thiu, een oude instrumentalis van het aanwijzend voornaamwoord that [2] [3] [4]

Voorzetsel

te

  1. bij plaatsaanduidingen: in.
    • Ik ben geboren te Amerongen. 
  2. met gebruikmaking van, per, middels.
    • Komt u te voet, te paard, met de auto of op de fiets? 
    • Ik zal ze te vuur en te zwaard bestrijden. 
  2. komt regelmatig voor in combinatie met een infinitief.
    • Ik beveel je te zitten. 
    • Ik vraag je iets te doen. 
    • Het is duidelijk te zien. 
Vanouds met datief. In veel staande uitdrukkingen is dit bewaard gebleven, vaak in samentrekkingen met het lidwoord:
ten = te + den (m, o)
ter = te + der (v)
Afgeleide begrippen
   
Uitdrukkingen en gezegden
   
  • de kruik gaat zo lang te water tot hij barst
  • een appeltje met iemand te schillen hebben
  • geen cent te makken
  • gewogen en te licht bevonden
  • het te gortig maken
  • iemand te grazen nemen
  • in een goed blaadje proberen te komen
  • niet voor één gat te vangen zijn
  • om van te watertanden
  • te allen tijde
  • te baat
  • te berde brengen
  • te boven gaan
  • te dezer zake
  • te dien aanzien
Vertalingen
    1. plaats   
De broek is te groot.

Bijwoord

te

  1. in grotere mate of hoeveelheid dan wenselijk is
    • Als je het '''te''' snel doet, lukt het niet. 
Afgeleide begrippen
Vertalingen
    met infinitief   
    te veel   

Gangbaarheid
  • Het woord te staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
100 %van de Nederlanders;
99 %van de Vlamingen.

Meer informatie

Verwijzingen
  1. "te" in: Sijs, N. van der Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen. 2e druk (2002) Veen, Amsterdam / Antwerpen; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
  2. te op website: Etymologiebank.nl
  3. te op website: Etymologiebank.nl
  4. te op website: Etymologiebank.nl


Asturisch

Zelfstandig naamwoord

te

  1. thee (drank)


Catalaans

Zelfstandig naamwoord

te m

  1. thee (drank)


Frans

Voornaamwoord
nominatief genitief datief accusatief benadrukt
tu ton / ta /
tes		 toi te toi

te

  1. jou, je (gebruikt voor het lijdend voorwerp).
  2. reflexief voornaamwoord van de tweede persoon (je).


Fins

Voornaamwoord

te

  1. jullie, u; tweede persoon meervoud of beleefdheidsvorm tweede persoon enkelvoud.


Hongaars
persoon enkelvoud meervoud
eerste énmi
tweede teti
tweede
formeel		 önönök
derde őők

Persoonlijk voornaamwoord

te

  1. jij


Iers

(mv: teo, comp.: teo)

Uitspraak
  • IPA: /tʲe/

Bijvoeglijk naamwoord

te

  1. warm
  2. heet


Kiribatisch

Lidwoord

te

  1. de, het; bepaald lidwoord.
  2. (altijd gevolgd door een numeraal suffix of een zeker zelfstandig naamwoord waaraan aldtijd het expletieve na is toegevoegd) - een; onbepaald lidwoord
  3. (ietwat als lidwoord gebruikt) - één; de kleinste niet-ledige verzameling


Latijn
Uitspraak
  • IPA: /teː/
enkelvoud meervoud
nominatief tūvōs
accusatief tē
genitief tuivestri
datief tibivōbis
ablatief tē

Persoonlijk voornaamwoord

tē

  1. jou, je (accusatief van de tweede persoon enkelvoud)
  2. door jou (ablatief van de tweede persoon enkelvoud)


Lets

Bijwoord

te

  1. hier


Limburgs
Uitspraak
  • IPA: /tɐ/ (Etsbergs)

Persoonlijk voornaamwoord

te

  1. gemuteerde onbeklemtoonde accusatief van doe.
enkelvoud meervoud
bepaald geheel te g- tör
gemut. de g- dör
onbepaald geheel te te, tör
gemut. de de, dör)

Voorzetsel

te + datief/accusatief/locatief

  1. onbeklemtoonde vorm van tö.


Lingala

Zelfstandig naamwoord

te

  1. nee, niet


Nedersaksisch

Voorzetsel

te

  1. te; komt regelmatig voor in combinatie met een infinitief


Papiamento

Zelfstandig naamwoord

te

  1. thee (drank)


Quechua

Zelfstandig naamwoord

te

  1. thee (drank)


Spaans
  enkelvoud meervoud
onderwerp meewerkend
voorwerp		 lijdend
voorwerp		 onderwerp meewerkend
voorwerp		 lijdend
voorwerp
1e persoon yomemenosotros m
nosotras v		nosnos
2e persoon
 tútetevosotros m
vosotras v		osos
3e persoon
 él m
ella v		lo/le m
la v		le (se)ellos m
ellas v		los/les m
las v		les (se)
3e persoon
(formeel)		 ustedustedes

Voornaamwoord

te

  1. jij; 2e persoon enkelvoud.


Tuvaluaans

Lidwoord

te

  1. bepaald lidwoord, de.


Veluws

Voorzetsel

te

  1. te; komt regelmatig voor in combinatie met een infinitief


Zweeds
Uitspraak
  • Geluid:  te    (hulp, bestand)
Woordafbreking
  • te

Zelfstandig naamwoord

te o

  1. thee
Schrijfwijzen
Verbuiging
  enkelvoud meervoud
onbepaald bepaald onbepaald bepaald
nominatief   te     teet     teer     teerna  
genitief   tes     teets     teers     teernas  
Afgeleide begrippen
  • teblad, teblask, tebuske, tefat, teglas, tehuv, tehätta, tekaka, tekanna, tekokare, tekopp, tekula, temugg, teplanta, tepåse, teservis, tesil, tesked, tevagn, tevatten
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.