door
Nederlands
Woordafbreking
- door
Woordherkomst en -opbouw
- In de betekenis van ‘voorzetsel’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901 [1]
|
|
Voorzetsel
door
- de handelende persoon bij een lijdende vorm
- Het afval wordt wekelijks door vuilnismannen opgehaald.
- Dit huis is door mijn vader gebouwd.
- de oorzaak
- In de herfst heeft de trein vaak vertraging door gladheid van het spoor.
- in
- Het is hier in het weekend veel drukker dan door de week.
- doorheen, binnenin van de ene kant naar de andere kant
- Het water stroomt door de leiding.
- doorheen, aan de ene kant naar binnen en aan de andere kant naar buiten
- Het valt niet mee de draad door het oog van de naald te steken.
- als achterzetsel: doorheen, van de ene kant naar de andere kant, aan de ene kant naar binnen en aan de andere kant naar buiten
- De gang door.
- Belangrijk: strikt gesproken moet zo'n achterzetsel grammaticaal worden opgevat als een bijwoord (1.)
- als achterzetsel: van het begin tot het einde, gedurende
- Jantje heeft de hele dag door zitten zeuren.
- door ... te + infinitief; de procedure die gevolgd wordt om het doel te bereiken
- Je kunt de bus laten stoppen door op de knop te drukken.
- de ene stof is door de andere gemengd
- Er zat teveel peper door het eten.
Hyponiemen
Afgeleide begrippen
Uitdrukkingen en gezegden
helemaal
- De kogel door de kerk laten gaan
De beslissing nemen
- De kogel is door de kerk
- Door de bomen het bos niet meer zien
Door een overvloed aan informatie het overzicht verliezen
- Door de mand vallen
Door bepaalde zaken die duidelijk worden en blijk geven de waarheid ander is dan gedacht
- Door de mazen van het net kruipen
op slimme manier proberen ergens onder uit te komen
- Door de neus boren
iemand anders iets de mogelijkheid ontnemen
- Door de wol geverfd
- Door de wol geverfd zijn
een deugniet zijn
- Door de wol geverfd zijn.
zeer ervaren zijn
- Door de zure appel heen bijten
beginnen met een lastig/vervelend karwei
- Door dik en dun
- Door dik en dun gaan
alles overhebben voor iemand
- Door een hennepen venster moeten kijken
opgehangen worden
- Door een ringetje halen (kunnen)
er goed verzorgd uit zien
- Door het oog van de naald kruipen
ternauwernood aan gevaar ontsnappen
- Door merg en been gaan
hartverscheurend zijn
- Door roeien en ruiten gaan
- Door schade en schande wordt men wijs.
een mens leert het beste van z'n fouten
- Door vragen wordt men wijs.
Door het stellen van vragen kun je veel te weten komen en veel kennis opdoen
- Een streep door de rekening halen
de schuld van iemand kwijtschelden en het er niet meer over hebben
- Een streep door de rekening zijn
alles door de war halen
- Er loopt een streep door
- Ergens een streepje door lopen
erg vreemd zijn, zich abnormaal gedragen
- Iemand door de mosterd halen
op duidelijke wijze te horen krijgen wat iemand fout gedaan heeft
- Iemand door de mangel halen
iemand lang en streng ondervragen
- Iemand iets door de neus boren
- Iemands naam door de slijk halen
lelijke dingen over iemand vertellen
- Iets door de vingers zien
doen alsof de fouten van een ander niet opgemerkt worden
- Kruip-door-sluip-door
- Met de hoed in de hand komt men door het ganse land.
iemand die vriendelijk is bereikt meer in het leven dan iemand die onaardig en onbeleefd is
- Niet door de beugel kunnen
iets is verkeerd om te doen
- Recht door zee gaan
altijd eerlijk zijn
- Schitteren door afwezigheid
iedereen valt het op dat iemand afwezig is
- Voor iemand door het vuur gaan
elkaar altijd helpen
- Men wordt eerder door een strontkar overreden dan door een koets
Vertalingen
1. bij lijdende vorm
2. oorzaak
6. als achterzetsel: doorheen
Bijwoord
| vnw. bijw. | ||
|---|---|---|
| voorzetselbijwoord | door | |
| persoonlijk | erdoor | |
| aanwijz. | nabij | hierdoor |
| veraf | daardoor | |
| vragend/betrekk. | waardoor | |
door
- bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord
- doorrennen: Hij rende de gang door, en belandde in de keuken.
- doornemen: Ik neem de informatie door.
- prepositioneel deel van een voornaamwoordelijk bijwoord
- Hij wordt er soms door in de war gebracht.
| enkelvoud | meervoud | |
|---|---|---|
| naamwoord | door | doren |
| verkleinwoord | doortje | doortjes |
Gangbaarheid
- Het woord door staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
- In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd 'door' herkend door:
| 100 % | van de Nederlanders; |
| 99 % | van de Vlamingen. |
This article is issued from
Wiktionary.
The text is licensed under Creative
Commons - Attribution - Sharealike.
Additional terms may apply for the media files.