Oudenaarde

Oudenaarde is gesticht aan de linkeroever van de Schelde, die lange tijd de grens vormde tussen Frankrijk en het Heilige Roomse Rijk. In het jaar 1030 gelastte graaf Boudewijn IV van Vlaanderen er een burcht te bouwen. De toren van Oudenaarde (turris Aldenardensis) moest dienstdoen als tegenhanger van de vestiging die de Duitse keizer aan de overzijde van de rivier in Ename had laten bouwen. In de dertiende eeuw werd de donjon vervangen door een groter kasteel.

Graaf Filips van de Elzas gaf de stad in 1150 een stadskeure. Langzaamaan ontstonden twee stedelijke vestingen; Oudenaarde op de linker- en Pamele op de rechteroever van de Schelde. Pas in 1558 versmolten beide stadskernen. Oudenaarde verloor zijn versterkingen na de Slag bij Bouvines in 1214 en werd ingenomen door Gent in 1383.

De stad is ook de geschiedenis ingegaan als geboorteplaats van Margaretha van Parma. Keizer Karel V verwekte in Oudenaarde een kind bij weversdochter Johanna van der Gheynst. Hun kind zou van 1559 tot 1567 als landvoogdes over de Nederlanden regeren.

In 1555 trad keizer Karel af als heer der Nederlanden. Hij werd opgevolgd door zijn zoon Filips II. Onder diens terreurregime viel de Oudenaardse wandtapijtenindustrie nagenoeg stil. Dat was in die tijd de belangrijkste bron van inkomsten voor Oudenaarde en bijgevolg waren er in 1556 meer dan achtduizend werklozen in de stad. Met de komst van Alva emigreerden talloze stedelingen naar de Noordelijke Nederlanden. Die toestand duurde voort totdat Alexander Farnese de stad Oudenaarde op 6 juli 1582[2] innam. Inmiddels was de Oudenaardse bevolking echter gehalveerd.

In 1658 en in 1667 vielen de Fransen Oudenaarde binnen. Daarop werd in 1668 de vrede van Aken gesloten. De stad werd daarbij aan Frankrijk toegewezen. In het najaar van 1674 werd Oudenaarde drie dagen lang vanaf de Kerselareberg onder vuur genomen door het Franse leger. In het voorjaar van 1683 organiseerden de Fransen opnieuw terreurbombardementen op Oudenaarde. Drie vierde van de stad werd toen in puin gelegd en Oudenaarde zou jaren nodig hebben om deze klap te boven te komen.

Oudenaarde in de eerste helft van de 17e eeuw (afbeelding uit Flandria Illustrata - 1641)

Op 11 juli 1708 waren Oudenaarde en omgeving het toneel van een belangrijke veldslag in de Spaanse Successieoorlog. Tijdens de slag bij Oudenaarde versloegen de Engelsen en de Nederlanders het Franse leger. De Engelsen stonden bij deze veldslag onder leiding van de hertog van Marlborough, die tevens de troepen van prins Eugenius van Savoye en maarschalk Hendrik van Nassau-Ouwerkerk aanvoerde. De Fransen werden geleid door Lodewijk, hertog van Bourgondië.

Op 11 mei 1745 vielen de Fransen Oudenaarde opnieuw binnen tijdens de slag bij Fontenoy. De Oostenrijkers, Engelsen en Nederlanders leden toen een nederlaag tegen de Fransen, die door Maurits van Saksen werden aangevoerd.

In de Eerste Wereldoorlog werd tijdens de slag aan de Schelde van 1 november 1918 onder meer de Sint-Walburgakerk zwaar beschadigd. Daarnaast werden ook de kerken van Bevere, Eine en Heurne bij deze slag vernield. Nadat de geallieerden zich in november 1918 hadden gehergroepeerd werd Oudenaarde door de Duitsers aangevallen met gifgassen. Ze maakten daarbij veel burgerslachtoffers.

Opgravingen aan De Ham

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Oudenaarde opnieuw beschoten. De beschadigingen waren toen beperkt. Niettemin duurde het tot het jaar 1949 voordat ook die schade volledig hersteld was.

Tot in de negentiende eeuw werd de stad door stadswallen omringd. In de twintigste eeuw werd de binnenstad opengebroken. Op het stadsplein werden enkele oude gevelhuisjes gesloopt. Daardoor ontstond de brede doorgang naar de markt. Pas in 2006 werd het „gat in de markt” opnieuw gedicht.

Vroeger kronkelde nog een zijtak van de Schelde door het centrum van de stad. In de jaren vijftig werd die echter goeddeels gedempt. Tot vandaag zijn er nog resten van te zien achter de stadsbibliotheek en in het stadspark.

• Het Centrum Ronde van Vlaanderen
• Mou Museum aan het stadhuis met wandtapijten en zilvercollectie
• De expositieruimte voor lokale kunstenaars in het oude spoorwegstation
• Het provinciaal archeologisch museum in Ename
• Ruïnes van de Sint-Salvatorabdij van Ename
• Het stadsarchief in de Abdij van Maagdendale
• Huis de Lalaing

In de deelgemeente Ename hebben archeologen de grondvesten ontdekt van een elfde-eeuwse burcht, een handelsnederzetting en een benedictijnenabdij. De Schelde was in de middeleeuwen de grens tussen Frankrijk en het Heilige Roomse Rijk en keizer Otto III had te Ename een vestiging aangelegd als bastion tegen het Franse Rijk. In 1504 werd de vestiging vernietigd en bij Vlaanderen ingelijfd. Op de oude stad Ename werd toen een klooster gebouwd. Ook bij de restauratie van de nabijgelegen Sint-Laurentiuskerk zijn reeds opzienbarende vondsten gedaan, zoals een persoonlijke loge van de Duitse keizer.

In Oudenaarde zijn er meer dan honderd beschermde monumenten. Een daarvan staat op de werelderfgoedlijst van de UNESCO, namelijk het stadhuis als een van de belforten in België en Frankrijk. Het Begijnhof is niet in de lijst opgenomen als een van de Vlaamse begijnhoven.

In de Oudenaardse deelgemeente Edelare ligt het bedevaartsoord Kerselare ter ere van Onze-Lieve-Vrouw. Van oudsher beheert de parochie Pamele dit bedevaartsoord. Sinds 1953 wordt er jaarlijks op Hemelvaartsdag een autowijding gehouden en is er een kermis waar gedroogde wijting en de plaatselijke snoep (lekkies) worden verkocht.

Oudenaarde telt vijf natuurgebieden die beheerd worden door Natuurpunt.

• Het bos t'Ename is de grootste van de vier. Het ligt op grondgebied van de deelgemeentes Ename, Mater en Volkegem. Je vindt er twee bewegwijzerde wandelpaden. het Mariette Tielemanspad (5,5 km) en het Aardgas Natuurpad (6,2 km).
• Op de grens van de Oudenaardse deelgemeentes Heurne met Eine vinden we de Heurnemeersen. Dit gebied is goed te overzien van langs het jaagpad. Ook lopen er enkele wandelpaden langs de binnenkant van enkele meanders.
• Op de grens met Wortegem-Petegem vinden we de Langemeersen terug. Dit gebied is enkel toegankelijk met gids, maar het kan wel overschouwd worden van op de dijk langsheen de Schelde, het fietspad langs de industriezone De Coupure en van op de Meersstraat in Petegem-aan-de-Schelde.
• De Rooigemsebeekvallei strekt zich uit langs de vallei van de Rooigem(se)beek op het grondgebied van de Oudenaardse deelgemeente Mullem. Door het gebied heen loopt de bewegwijzerde wandelroute 'Rooigemsebeek' (5,5 of 12,3 km). Ze start op het dorpsplein van Mullem.
• Het Volkegembos in Volkegem
• De Maarkebeekvallei ligt ook deels in Oudenaarde.

Verder liggen in Oudenaarde ook nog:

• Het Koppenbergbos (beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos).
• De Reytmeersen (beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos).

Oudenaarde is bekend om zijn bruine bieren. Plaatselijke bieren en/of brouwerijen zijn onder meer Cnudde, Ename, Felix, Liefmans en Roman. Hoewel de meeste Oudenaardse brouwerijen tegenwoordig door grotere concerns zijn overgenomen, wordt het bier nog steeds in Oudenaarde gebrouwen.

• Adriaen Brouwerbierfeesten (laatste weekeinde van juni)
• De Aloud vermaarde koddige Fietel in Eine (4e zondag van september)
• Feeste t’Ename (10 augustus)
• Provinciale Fokveedag (laatste vrijdag van februari)
• Sint-Amelbergafeest in Mater (10 juli)
• Valiezekoers in Mullem (15 augustus)

De stad Oudenaarde ligt in het kieskanton Oudenaarde in het provinciedistrict Oudenaarde, het kiesarrondissement Aalst-Oudenaarde en de kieskring Oost-Vlaanderen.

Oudenaarde		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		Oost-Vlaanderen	Oudenaarde			Oudenaarde
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Oost-Vlaanderen					Aalst-Oudenaarde	Oudenaarde	Oudenaarde	Oudenaarde
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

Zuid-Oost-Vlaanderen is een streek waar de Open VLD traditioneel een grote aanhang heeft. Ook in Oudenaarde levert die partij tegenwoordig de burgemeester. Op dit ogenblik is dat Marnic De Meulemeester. Toch was de CVP er lange tijd de grootste partij. Zo haalde de partij er bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1976 nog 41,7 procent van de stemmen. De liberale PVV haalde bij die verkiezingen 37,4 procent. Zoals op veel plaatsen in Vlaanderen daalde het stemmenaantal van de christendemocraten geleidelijk aan, maar pas in 2000 toen de liberalen ook elders in Vlaanderen een grote doorbraak meemaakten, werd de VLD de grootste partij van Oudenaarde. Bij die verkiezingen haalde de VLD 37,4 procent, terwijl de CVP toen zakte naar 27 procent. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 bleef de VLD de grootste partij met 36,5 procent van de stemmen. Hoewel de christendemocraten elders in Vlaanderen bij die verkiezing veel vooruitgang boekten, zakte het stemmenaantal van de CD&V in Oudenaarde verder weg naar 25 procent. De socialistische partij doet het in Oudenaarde doorgaans minder goed. Bij de verkiezingen van 1976 scoorde de SP er slechts 16,5 procent van de stemmen. Onder de naam Samen steeg het stemmenaantal van de socialisten naar 24,5 procent bij de verkiezingen van 2000, maar in 2006 zakte de partij terug naar 20 procent. De partij Vlaams Blok haalde in 2000 nog 5,7 procent van de stemmen, terwijl haar opvolger Vlaams Belang naar 8,8 procent opklom in 2006. Het stemmenaantal van de Vlaamse groenen steeg van 5,4 procent in 2000 naar 7,6 procent in 2006.

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*)1994: AOV 2006: W.I.N.

Oudenaarde is de hoofdplaats van een gerechtelijk arrondissement Oudenaarde en heeft een eigen gerechtsgebouw en gevangenis. De huidige procureur van het parket van Oudenaarde is Geert Merchiers.