Begijnhoven in Vlaanderen

Begijnen waren vrouwen die hun leven aan God wijdden, zonder zich uit het wereldse leven terug te trekken. In de 13e eeuw stichtten zij daartoe eigen woongebieden, genoemd begijnhoven. Deze vormden ommuurde gemeenschappen die aan hun spirituele en materiële behoeften tegemoetkwamen.

Vlaamse begijnhoven
Werelderfgoed cultuur
Land België
UNESCO-regioEuropa en Noord-Amerika
Criteriaii, iii, iv
Inschrijvingsverloop
UNESCO-volgnr.855
Inschrijving1998 (22e sessie)
UNESCO-werelderfgoedlijst

De Vlaamse begijnhoven zijn architectonische ensembles bestaande uit een centraal gelegen kerkgebouw met al of niet een infirmerie, conventen en aparte huisjes met voorhofje gesitueerd rond een plein of uitgevend op een regelmatig gevormd stratenpatroon. De bouwstijl weerspiegelt de stijl van de tijd maar was toch regionaal gekleurd door de aanwending van plaatselijk voorkomende bouwmaterialen.

De goed bewaarde en ondertussen gerestaureerde begijnhofsites houden de herinnering levend aan de traditie van de begijnen, zoals die zich in Noordwest-Europa in de middeleeuwen ontwikkelde. Door de contrareformatie en de daarmee gaande verdieping van het religieuze leven werden vele Vlaamse steden in de 17e eeuw voorzien van een nieuw begijnhof. In de 20e eeuw kregen de meeste begijnhoven na restauratie een andere bestemming zoals museum voor religieuze kunst (Sint-Truiden) of cultureel centrum (Hasselt). Sommige begijnhoven vormde men om tot studentenbehuizing (Leuven) of veranderden in bejaardenhuisvesting (Diest). Omdat de begijnen vaak hun inkomsten verdienden door de was te doen voor anderen, was de bleekweide een onmisbaar deel van het begijnhof.

Situering

Vlaamse begijnhoven erkend als Werelderfgoed

De 26 Vlaamse begijnhoven zijn hoogst uitzonderlijk en getuigen van universele waarde: ze werden dan ook in oktober 1998 voorgesteld om opgenomen te worden op de lijst van monumenten van het Werelderfgoed. De volgende lijst werd voorgesteld:

Van deze lijst werden uiteindelijk dertien Vlaamse begijnhoven opgenomen op 02/12/1998.[1]
Deze begijnhoven werden in het ICOMOS-comité van de UNESCO voorgesteld en ingeschreven op de Wereldlijst van het Cultureel Erfgoed omdat ze representatieve voorbeelden zijn van de groep begijnhoven: 5 van het stedelijk type (a), 4 van het pleintype (b) en 4 van het gemengde type (c).

Het oudste en het grootste Vlaamse begijnhof
Lier

Het Lierse begijnhof is volgens sommige geschiedkundigen het oudste van Vlaanderen. De datering is onduidelijk. Het is een typisch stratenbegijnhof, dat als een "dorp binnen de stad" ligt. Felix Timmermans noemde het "d'amandelboon van Lier".

Het begijnhof met de oudste historische documenten bevindt zich in Leuven en is door de Katholieke Universiteit Leuven prachtig gerestaureerd. Het andere begijnhof (Klein Begijnhof), waar nog maar een deel van overeind staat, is in 2004 door het OCMW gerestaureerd en aan individuen verkocht.

De grootste begijnhoven bevonden zich in Mechelen, Brussel en Gent, waar zelfs het Klein Begijnhof nog bijzonder uitgestrekt is. Het Begijnhof van Brussel is bijna helemaal verdwenen. Alleen de kerk staat nog overeind. Ooit woonden hier om en bij de 1000 mensen: begijnen maar ook kinderen en andere alleenstaande vrouwen. Iets minder groot waren de begijnhoven van Leuven en Diest, met ongeveer 500 inwoners, maar deze twee zijn wel goed bewaard gebleven. Enkel de kerk is niet bewaard gebleven.

Lijst van Vlaamse begijnhoven
Sint-Truiden
Turnhout
Brugge

Gedateerde) begijnhoven waren of zijn te vinden in

Onbekende datum

Het betreft alle begijnhoven waarvan de stichtingsdata (ongeveer) bekend zijn uit stichtings- of schenkingsakten.

Literatuur
  • Joris GIJSEN, Vlaamse begijnhoven ontdekken en beleven, Delta, 2000.
  • Dirk LAPORTE & Frans HORSTEN, Begijnhoven in Vlaanderen, Antwerpen, Openbaar kunstbezit, 2001.
  • Geneviève DE CANT e.a., Een onafhankelijke vrouwenwereld . Van de 12de eeuw tot heden. De Vlaamse begijnhoven, 2003.
  • Mieke FELIX, Stad van vrouwen. Over begijnen en begijnhoven, Leuven, Davidsfonds, 2016.
  • Mieke FELIX e.a. Begijnhoven, eeuwenoud, eigentijds, 2018.

Zie ook

Referenties
  1. http://www.unesco-vlaanderen.be/media/70159/ui81.pdf
  2. https://web.archive.org/web/20150202021303/http://www.museamaaseik.be/nl/wetenschappelijkewerking_onderzoek_kloosterbempden_historiek.php
Begijnhoven in Vlaanderen
Antwerpen:Antwerpen · Herentals · Hoogstraten · Lier · Mechelen (Groot Begijnhof - Klein Begijnhof) · Turnhout
Limburg:Borgloon · Hasselt · Sint-Truiden · Tongeren
Oost-Vlaanderen:Aalst · Dendermonde · Gent (Groot Begijnhof - Klein Begijnhof - Sint-Amandsberg) · Oudenaarde
Vlaams-Brabant:Aarschot · Diest · Leuven (Groot Begijnhof - Klein Begijnhof) · Overijse · Tienen
West-Vlaanderen:Brugge · Diksmuide · Kortrijk
Zie de categorie Beguinages in Belgium van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.