Zottegem

In de gemeente (Velzeke, Spelaan Leeuwergem) werden Romeinse en Gallo-Romeinse vondsten gedaan. De vicus Velzeke lag aan de Heirbaan Boulogne-Keulen en de heirbaan tussen Bavay en het noorden (Romeinse weg Bavay-Velzeke). Zottegem ontstond later als een kleine Germaanse nederzetting op de linkeroever van de Bettelhovebeek.[3]. De oudste teruggevonden vermelding van de plaats Sotengem dateert uit 1083. Het was een kleine nederzetting ('Ten Dorpe') vlak bij de versterking van Rothardus (het Egmontkasteel), die evolueerde van een versterkt mottekasteel tot een stenen burcht. In de dertiende eeuw stimuleerden de Zottegemse kasteelheren het ontstaan van een nieuwe kleinstedelijke woonkern met bijbehorende parochiekerk (iets meer naar het zuiden, rond de huidige Markt en Heldenlaan). Het kleine centrum kwam vanaf de veertiende eeuw tot bloei en kreeg bepaalde fiscale, sociale en economische rechten (lakenhuis, eigen bestuur, rechtspraak en vanaf 1524 marktrecht (wekelijkse markt en twee jaarmarkten).[3][4][5]. De baronie van Zottegem behoorde tot het Land van Aalst, kasselrij van het graafschap Vlaanderen.[6]. Het Egmontkasteel van de heren van Zottegem werd achtereenvolgens het bezit van de adellijke geslachten Edingen (dertiende eeuw), Melun (veertiende eeuw) en Luxemburg-Fiennes (vijftiende eeuw). In de zestiende eeuw kwamen de heerlijkheid Zottegem en het Egmontkasteel in handen van het huis Egmont en Lamoraal van Egmont.

Zottegem in de eerste helft van de 17e eeuw (afbeelding uit Flandria Illustrata - 1641)

De woelige tweede helft van de zestiende eeuw werd gekenmerkt door het opkomende protestantisme en (na de Beeldenstorm) de opstand tegen de Spanjaarden. Na zijn terechtstelling door Alva op 5 juni 1568 werd Lamoraal van Egmont begraven in de Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk. Zottegem had in de daaropvolgende eeuwen regelmatig af te rekenen met krijgsgeweld van vooral Franse troepen (1658, 1671, 1742-1748). Vanaf 1707 tot de Franse Tijd in België kwam het Egmontkasteel in handen van de adellijke familie Pignatelli. Zottegem had zich ondertussen ontwikkeld tot een klein handels- en ambachtscentrum van regionaal belang. Vanaf 1867 werd het station Zottegem in gebruik genomen, en verschoof de stadskern meer richting station.

Zottegem in 1853

De bevolking nam daardoor snel toe; Zottegem werd een handels- en nijverheidscentrum [7] met een tiental brouwerijen (Brouwerij De Klok, Brouwerij Crombé, Brouwerij De Meyer) [8], kachelmakerijen [9], schoenen- [10], breigoed- en textielfabrieken (Sanitary, Cantaert, Schockaert-Smeets, Cousy, Moreels)[11]. Vanaf de jaren 50 breidde de stad gestaag verder uit met nieuwe woonwijken. De fusiegemeente Zottegem, die ontstond na fusies in 1971 en 1977, draagt sinds 1985 de titel 'stad'. Tegenwoordig is Zottegem vooral een regionaal handels- en dienstencentrum (met winkels, scholen en ziekenhuis AZ Sint-Elisabeth Zottegem) met een relatief groot aantal pendelaars.[3]

Zottegem ligt in het vrij heuvelachtige Vlaamse Ardennen-landschap dat varieert van 20 meter tot 102 meter hoogte met hellingen als De Vlamme, Langendries, Grotenberge, Kloosterbosstraat en Elverenberg-Vossenhol. De glooiende noordelijke helft van het grondgebied is iets vlakker dan het sterker heuvelende zuidelijke deel met Erwetegem, Sint-Goriks-Oudenhove, Sint-Maria-Oudenhove.

Door Zottegem stromen verscheidene waterlopen waaronder de Bettelhovebeek (Deinsbeek), de Molenbeek (monding in de Zwalm), Molenbeek-Ter Erpenbeek, de Molenbeek (monding nabij Wichelen) en de Munkbosbeek (Stampkotbeek). In het westen wordt Zottegem begrensd door de Zwalm in de Zwalmvallei. Zottegem grenst aan de gemeentes Gavere, Oosterzele, Sint-Lievens-Houtem, Herzele, Lierde, Brakel en Zwalm.

Naast Zottegem zelf bestaat de fusiegemeente uit de onderstaande deelgemeenten.

In 1971 fuseerde Zottegem met de toenmalige gemeenten Velzeke-Ruddershove, Elene, Strijpen, Erwetegem, Grotenberge, Leeuwergem, Godveerdegem en Sint-Goriks-Oudenhove. In 1977 vervoegden ook delen van Oombergen en delen van Sint-Maria-Oudenhove de fusiegemeente 'Zottegem' (andere delen van Oombergen werden bij Sint-Lievens-Houtem gevoegd; andere delen van Sint-Maria-Oudenhove bij Brakel).

Velzeke-Ruddershove bestaat uit Velzeke en Ruddershove, die tot 1825 zelfstandige gemeenten waren. De wijk Bijloke ligt op de grens van Grotenberge, Leeuwergem en Strijpen, en sluit aan op de stadskern van Zottegem, net als de wijk Bevegem.

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Nabij het stadscentrum bevindt zich het station van Zottegem, op de kruising van spoorlijn 89 en 122. Langs spoorlijn 122 wordt Fietssnelweg F417 aangelegd tussen Zottegem en Gent.

Van noord naar zuid loopt door de gemeente de N42, de gewestweg Wetteren-Geraardsbergen-Lessen. In oost-westrichting loopt de N46, de gewestweg Aalst-Oudenaarde. Verder lopen ook de N454 (Ronse-Zottegem) en de N462 (Wetteren-Brakel) door Zottegem.

Stedelijk sportcentrum 'Bevegemse Vijvers'

Voetbalclub KSV Sottegem speelde in zijn bestaan verscheidene seizoenen in de nationale reeksen en speelde tot 2018 in het stedelijk sportstadion Jules Matthijs. In de deelgemeenten zijn nog andere clubs aangesloten bij de Belgische Voetbalbond en actief in de provinciale reeksen, namelijk Eendracht Elene-Grotenberge, WK Sint-Goriks, EC Oudenhove, Racing Strijpen en FC Velzeke.

In de stad zijn ook nog andere sportclubs actief, waaronder basketbalclub BBC Helios Zottegem, tennisclub TC Zottegem, honkbalclub Bebops, zwemclub FIRST, volleybalclub MEZO, turnclub EWB, judoschool Zottegem, karateclub Shotokan, tafeltennisclub TTC Egmont, squashclub Future Sports en atletiekvereniging Zottegem Atletiek. Het stedelijk sportcentrum de 'Bevegemse Vijvers' met zwembad en sportzalen bevindt zich in de wijk Bevegem. Met financiële steun van de provincie Oost-Vlaanderen werd er in 2006 een nieuw complex gebouwd met sportzalen, een feestzaal en een fuifzaal. Het zwembad werd gerenoveerd in 2009 en 2010.[16] Er liggen ook nog enkele voetbalterreinen, een Finse piste, een honkbalterrein en een fit-o-meter.

De plaats wordt aangedaan door verschillende wielerwedstrijden waaronder de Driedaagse van De Panne, E3 Harelbeke, de Egmont Cycling Race, de Ronde van België en de Ronde van Vlaanderen.

Door de gemeente Zottegem lopen onder meer de fietsroutes 'Egmontroute', 'Kleine Flandrienroute', de 'Ronde van Vlaanderenroute'[17], de 'Zoetegem'-menroute, mountainbikeroutes, looproutes door Domein Breivelde[18] en de autoroutes 'Vlaamse Ardennenroute' en 'Romeinse weg Velzeke-Bavay'. Het fietsroutenetwerk 'Vlaamse Ardennen', de Streek-GR Vlaamse Ardennen en de wandelroutenetwerken 'Vlaamse Ardennen - Zwalmvallei' en 'Vlaamse Ardennen - Bronbossen' lopen deels door Zottegem. Andere wandelpaden zijn het Mijnwerkerspad en het Jan de Lichtepad.

In Zottegem liggen verschillende natuurgebieden; de meeste daarvan zijn Europees beschermd als Natura 2000-habitatrichtlijngebied (Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuid-Vlaamse bossen) en worden beheerd door de stad Zottegem, Natuurpunt of het Agentschap voor Natuur en Bos. Het gaat om Wachtspaarbekken Bettelhovebeek, Middenloop Zwalm, Kloosterbos, Vijfstratenbos, Steenbergse bossen, Parkbos-Uilenbroek, Oombergse bossen en Cotthembos, Bertelbos, Munkbosbeekvallei.

Openbare bibliotheek Zottegem.

Reus 'Miele'.

Zottegem heeft enkele stadsreuzen (Cambrinus, Cambrina, Sotto, Johanna, Leo en Trees),[19] die samen met de acht 'wippelpaardjes'[20] een optocht vormen op de kermis op Pinksteren. Sinds 10 maart 2018 is volkszanger Emiel 'Miele' De Meyer ook vereeuwigd als reus.[21]

Tussen Sinterklaas en Driekoningen wordt bij lokale bakkers de 'koekelaring' gemaakt, een rechthoekig kruimig broodje met kaneel.[22]

• Officiële website

	Plaatsen in de gemeente Zottegem
Deelgemeenten: Elene · Erwetegem · Godveerdegem · Grotenberge · Leeuwergem · Oombergen · Sint-Goriks-Oudenhove · Sint-Maria-Oudenhove · Strijpen · Velzeke-Ruddershove · Zottegem Plaatsen, gehuchten en wijken: Bevegem · Ruddershove · Velzeke Belgische gemeenten · Arrondissement Aalst · Oost-Vlaanderen · Vlaanderen

	Gemeenten in de provincie Oost-Vlaanderen
Aalst · Aalter · Assenede · Berlare · Beveren · Brakel · Buggenhout · De Pinte · Deinze · Denderleeuw · Dendermonde · Destelbergen · Eeklo · Erpe-Mere · Evergem · Gavere · Gent · Geraardsbergen · Haaltert · Hamme · Herzele · Horebeke · Kaprijke · Kluisbergen · Kruibeke · Kruisem · Laarne · Lebbeke · Lede · Lierde · Lievegem · Lochristi · Lokeren· Maarkedal · Maldegem · Melle · Merelbeke · Moerbeke · Nazareth · Ninove · Oosterzele · Oudenaarde · Ronse · Sint-Gillis-Waas · Sint-Laureins · Sint-Lievens-Houtem · Sint-Martens-Latem · Sint-Niklaas · Stekene · Temse · Waasmunster · Wachtebeke · Wetteren · Wichelen · Wortegem-Petegem · Zele · Zelzate · Zottegem · Zulte · Zwalm België: Provincies · Gemeenten

Zie de categorie Zottegem van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.