Aalst (Oost-Vlaanderen)

Aalst is de op één na grootste stad in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen. De stad telt ruim 86.000 inwoners (2018), die Aalstenaars[1] worden genoemd. Aalst staat vooral bekend om zijn carnaval. Sint-Maarten is de patroonheilige van de stad. Aalst is gelegen aan de rivier de Dender.

Aalst
Stad in België
Sint-Martinuskerk
(Details) (Details)

Geografie
Gewest Vlaanderen
Provincie Oost-Vlaanderen
ArrondissementAalst
Oppervlakte
 Onbebouwd
 Woongebied
 Andere
78.12 km² (2017)
60,11%
20,83%
19,05%
Coördinaten50° 56' NB, 4° 2' OL
Bevolking (bron: AD Statistiek)
Inwoners
 Mannen
 Vrouwen
 Bevolkingsdichtheid
86.445 (01/01/2019)
49,08%
50,92%
1106,63 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder
(01/01/2019)
19,63%
60,66%
19,71%
Buitenlanders8,47% (01/01/2019)
Politiek en bestuur
BurgemeesterChristoph D'Haese (N-VA)
BestuurN-VA, CD&V en Open Vld
Zetels
N-VA
Vlaams Belang
CD&V
Open Vld
Groen
sp.a
SD&P
43
16
8
6
4
4
3
2
Economie
Gemiddeld inkomen19.182 euro/inw. (2016)
Werkloosheidsgraad7,26% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
9300
9308
9308
9310
9310
9310
9310
9320
9320
Deelgemeente
Aalst
Gijzegem
Hofstade
Baardegem
Herdersem
Meldert
Moorsel
Erembodegem
Nieuwerkerken
Zonenummer053
NIS-code41002
PolitiezoneAalst
HulpverleningszoneZuid-Oost
Websitewww.aalst.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Aalst
in de provincie Oost-Vlaanderen
Foto's
Borse van Amsterdam
Portaal    België
De zetmeelfabriek Tereos Syral aan de Dender in het hart van Aalst.

Kenmerken

Aalst is het meest bekend om zijn jaarlijks carnaval en zijn carnavaleske vete met de stad Dendermonde over de rechten op het Ros Beiaard en ook wel om zijn 'Zwarte Man', het standbeeld van Dirk Martens in het midden van de Grote Markt. Dirk Martens drukte het eerste boek met losse letters in de Nederlanden; hij was bevriend met Erasmus.

Een al even beroemde telg is de romanschrijver Louis Paul Boon. Aalst maakte in het begin van de 20e eeuw ook een stukje van de Belgische politieke geschiedenis met als centrale figuur priester Adolf Daens (broer van Pieter Daens), over wie Louis Paul Boon overigens zijn beroemdste boek "Pieter Daens of hoe in de 19e eeuw de arbeiders van Aalst vochten tegen armoede en onrecht" (1971) schreef. Het belichaamt de sociale geschiedenis van een stad, streek, volk en tijdperk.

Aalst dankte vroeger zijn welvaart onder andere aan de hopteelt. Typische Aalsterse hopsoorten zijn Groene Belle, Coigneau, Witte Rank en Loeren. De kathedraal van Amiens was het voorbeeld voor de Aalsterse Sint-Martinuskerk, die onvoltooid bleef. Het oorspronkelijk belfort van Aalst stamt uit de 13e eeuw. Het huidige belfort is grotendeels uit de 15e eeuw.

Geschiedenis

Aalst in 1651 door J. Blaeu

De oudste kern van Aalst is waarschijnlijk op de plaats waar tegenwoordig nog het Oud-Hospitaal staat. Daar werd tussen 750 en 800 het Zelhof gesticht. Het Zelhof is een Karolingisch bedrijfstype. Wel is zeker dat Aalst ontstaan is op het eiland "Chipka", een eiland in de Dender. De ligging aan de Dender en de ligging aan de handelsweg Brugge-Keulen maar ook de bescherming van de Burcht, zorgden er later voor dat er een omwalde nederzetting gevormd kon worden.

Vanaf de Frankische tijd lag het graafschap Aalst in de Brabantgouw. Nadat het deel van deze gouw tussen Schelde en Dender in de 11e eeuw veroverd werd door de (Franse) graven van Vlaanderen kon het Land van Aalst toch nog een eeuw van een zekere zelfstandigheid binnen Rijks-Vlaanderen genieten. De hertogen van Brabant-Lotharingen probeerden nog twee eeuwen de fictie van hun opperleenrecht over Aalst te doen gelden. De graaf van Vlaanderen koos ervoor Aalst tot hoofdplaats van zijn nieuwe gebied te maken door de nabijheid van de Schelde. Dendermonde lag op de rechteroever van de Dender. Vanuit Aalst liep noordwaarts de brede handelsweg door Hofstade en Wichelen naar de Aalsterse aanlegplaatsen aan de Schelde. Boudewijn van Gent (1030-1084) werd de eerste graaf van Aalst en peer van de graaf van Vlaanderen. Midden deze handelsweg lag het Hof ten Bos, kasteel en neerhof. De wapenkleuren van de stad Aalst bevatten nog altijd die van Lotharingen: wit en rood.

Aalst werd in de periode 1380-1385 belegerd en verwoest door de Gentenaars. Ook tijdens de Nederlandse Opstand, ook wel de Tachtigjarige Oorlog genoemd, kreeg Aalst het hard te verduren.

Kerkelijk ressorteerde de stad Aalst eerst nog onder het aartsdiakonaat Brabant, en later onder het aartsdiakonaat Brussel van het bisdom Kamerijk. Na de herindeling van de bisdommen in de 16e eeuw hoorde het dan bij het (aarts)bisdom Mechelen.

Aalst lag strategisch op de handelsweg Brugge-Keulen, ter hoogte van de Brabants-Vlaamse grens. De Bourgondische eenmaking maakte een einde aan de militaire grenssituatie.

Baardegem en Meldert lagen tot 1795 in de Vrijheid van Asse, in het Hertogdom Brabant.

Het wapenschild van Aalst is een ontwerp van de zilversmid Nicolaas Colijn. Hij ontwierp het in 1394 als stadszegel voor poorterszaken voor de stad. Het wapenschild toont in het midden een zwaard; het symboliseert de autonome rechtsmacht en militaire weerstand van de stad. Als symbool voor de horigheid aan de Duitse keizer en de Graaf van Vlaanderen staan respectievelijk de Duitse adelaar en de Vlaamse Leeuw ook afgebeeld. In de jaren voor Wereldoorlog II had het rechts-radicale Vlaams Nationaal Verbond een aanzienlijke aanhang in Aalst. De stad vormde samen met Brussel en Antwerpen een bolwerk van deze partij. Aalst werd tijdens beide wereldoorlogen door het Duitse leger bezet.

Tweede wereldoorlog

De gemeente werd rond 21 mei 1940 bezet door het Duitse leger en bevrijd op 3 september 1944. Minstens 2 weerstanders werden naar het Auffanglager van Breendonk getransporteerd.[2] In de speciale Nacht und Nebel concentratiekampen werden 7 weerstanders uit de gemeente ter dood gebracht door onthoofding.[3] De site bel-memorial.org meldt ook herdenkingen van 6 verzetslieden uit de gemeente.[4] Er is verder een gedenkteken der oud-pupillen gesneuveld voor het vaderland.[5]

Tijdens WO II vonden zeker 40 Joden gedurende een kortere of langere periode een veilig onderduikadres in Aalst. Maar waarschijnlijk ligt dit getal nog hoger. [6]

Oorsprong van de benaming 'Ajuin'

De spotnaam "ajuin" (in het Aalsters dialect: ajoin) is zowat uitgegroeid tot een aanduiding voor een inwoner van Aalst. Dit bleek bijvoorbeeld reeds uit een optocht in 1890, waarin ze de stad als een ajuin afbeeldden. Nu nog steeds wordt op de Grote Markt de ajuinworp gehouden, waarin men tracht het gouden ajuintje te winnen.

De spotnaam ajuin ligt in de 19e eeuw, toen in Aalst en omstreken de uienteelt enorm floreerde. Naast de grote hopmarkt bestond er vroeger te Aalst ook een vermaarde uienmarkt. Een vroegere interpretatie zou teruggaan op een eigenaardigheid van het Aalsters dialect. Ajuin zou afkomstig zijn van het bevestigend antwoord "ha, ja hij", wat hetzelfde klinkt als de dialectische uitspraak van het zelfstandig naamwoord ajuin [uitspraak: a’join]. Deze verklaring wordt heden ten dage echter niet meer als correct beschouwd.

De oorsprong van de spotnaam "ajuinen" Enkele varianten van de spotnaam die men vooral vroeger gebruikte zijn: ajuinpelders, ajuinboeren, ajuinfretters,…. In een volksliedje uit Dendermonde van 1843 duikt de naam ajuinpelders voor het eerst op. Hiervan luidt de zesde strofe:

Ik kwam lestmael langs de Lombaertstraat gegaen
En ik vond daer eenen Aelstenaer staen,
Pelt ajuinen, pelt ajuinen, zei de Aalstenaer.

Geografie

Aalst is gelegen in de Denderstreek. Het centrum van Aalst ligt grotendeels in het dal van de Dender, op een hoogte van ongeveer 10 tot 20 meter boven zeeniveau. Het hoogste punt van de stad Aalst zelf ligt halverwege tussen Aalst-centrum en de deelgemeente Herdersem, op 30 meter boven zeeniveau (Bosveld). Het hoogste punt van het hele grondgebied Aalst is te vinden in het Kravaalbos in de deelgemeente Meldert. Deze top komt 73m boven zeeniveau uit. Ten oosten, zuidoosten, zuiden en zuidwesten van de stad Aalst bevindt men zich al snel tussen de heuvels. Ten (zuid)oosten van Aalst is dit het Pajottenland, met toppen die 74-92 meter hoogte halen. Ten zuidwesten zijn dit de 'voorheuvels' van de Vlaamse Ardennen, dit met toppen tussen 67 en 85 meter hoogte. Geografisch gezien ligt Aalst in het centrum van België, ongeveer halverwege tussen Gent en Brussel.

Kernen

Naast Aalst zelf bestaat de fusiegemeente nog uit de deelgemeenten Baardegem, Erembodegem, Gijzegem, Herdersem, Hofstade, Meldert, Moorsel en Nieuwerkerken. Het gehucht Edixvelde bevindt zich op de grens van Nieuwerkerken met Erpe en Mere, beide deelgemeenten van Erpe-Mere.

#NaamOppervlakte
(km²)
Inwoners
01/01/2014
Bevolkingsdichtheid
(inw./km²)
IAalst18,9645.2482.365
IIBaardegem6,201.848299
IIIErembodegem10,8111.9161.069
IVGijzegem4,663.316711
VHerdersem5,332.560485
VIHofstade6,596.000914
VIIMeldert8,822.949336
VIIIMoorsel9,435.029533
IXNieuwerkerken7,286.050832
TotaalGroot-Aalst78,1185.0101.088
Bron:

Centrumstad

Aalst is door de Vlaamse Regering erkend als centrumstad, wat betekent dat het qua uitrustingsniveau bij de dertien grootste steden van Vlaanderen gerekend mag worden als 'regionale stad'. Uit onderzoek bleek wel dat Aalst geen belangrijke stedelijke invloed uitoefent op de gemeenten in de omgeving. De reden hiervoor is dat Aalst deel uitmaakt van het Brusselse stadsgewest en de omgeving van Aalst dus eerder op Brussel is afgestemd dan op Aalst: "Aalst ligt in de schaduw van Brussel, zonder zichtbare suburbanisatie".[7][8]

Natuur

Stadspark
Stadspark (spiegelvijver)
  • het Stadspark dat in het zuiden overgaat in natuurgebied het Osbroek.
  • het natuurgebied Kluizenbos
  • het natuurgebied Honegem
  • het Kravaalbos in Meldert en Baardegem
  • de gebieden langs de Dender (die te volgen is met een fietspad)
  • Op het grondgebied van de deelgemeenten Herdersem, Hofstade en Gijzegem bevindt zich het erkend natuurreservaat 'Hogedonk'. Dit gebied wordt beheerd door Natuurpunt Aalst. Het gebied wordt gekenmerkt door tal van kleine landschapselementen, grachten, sloten en oude Dendermeanders. Het maakt deel uit van het natuurgebied Beneden-Dender waaronder ook de Wiestermeersch, Hannaerden en Denderbellebroek behoren, allen ook gelegen in de beneden Dendervallei.

Demografie

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Politiek

Structuur

De stad Aalst ligt in het kieskanton Aalst (dewelke identiek is aan het provinciedistrict Aalst) en ligt in het kiesarrondissement Aalst-Oudenaarde en de kieskring Oost-Vlaanderen.

AalstSupranationaalNationaalGemeenschapGewestProvincieArrondissementProvinciedistrictKantonGemeente
AdministratiefNiveau  Europese Unie België Vlaanderen Oost-VlaanderenAalstAalst
Bestuur Europese CommissieBelgische regeringVlaamse regeringDeputatieGemeentebestuur
Raad Europees ParlementKamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams ParlementProvincieraadGemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands KiescollegeKieskring Oost-VlaanderenAalst-OudenaardeAalstAalstAalst
Verkiezing EuropeseFederaleVlaamseProvincieraads-Gemeenteraads-

(Voormalige) Burgemeesters

TijdspanneBurgemeester
1743 - ?Jean Jacques Philippe Vilain XIIII
? - ?Anthon de Waepenaert
1794-1808Egide Boterdael[9]
1808 - 1813Romain François Terlinden[10][11]
1814 - 1815Jean-Baptiste Lefebvre[12]
1816 - 1817Guillaume De Clercq
1817 - 1818Charles de Ruddere[13]
1818 - 1824Karel de Waepenaert (regeringsgezind)
1824 - 1830François Xavier de Vilander
1830 - 1833Jozef De Wolf (katholiek)
1833 - 1848Frederik Van Der Noot (katholiek)
1848 - 1867Guillaume De Gheest (LP)
1867 - 1871Alexander Van Langenhove (LP)
1871 - 1896Victor Van Wambeke (Kath. Partij)
1896 - 1914Leo Gheeraerdts (Kath. Partij)
1914 - 1918Jaak Van den Bergh (Kath. Partij, waarnemend)
1919Leo Gheeraerdts (Kath. Partij)
1919 - 1925Felix De Hert (Kath. Partij / Kath. Verb.)

* De daensistische Christene Volkspartij

TijdspanneBurgemeester
1925Eugeen Bosteels (Kath. Verb.)
1925Karel Leopold Van Opdenbosch (CVP*, waarnemend)
1925 - 1932Romain Moyersoen (Kath. Verb.)
1933 - 1940Alfred Nichels (BWP)
1940Eugène Deprez (BWP, waarnemend)
1940 - 1944Victor Bocque (VNV, oorlogsburgemeester)
1944 - 1947Alfred Nichels (BWP)
1947 - 1952Jozef Borreman CVP)
1952 - 1956Oscar Debunne (BSP)
1956 - 1971Frans Blanckaert (BSP)
1971 - 1976Marcel De Bisschop (CVP)
1977 - 1982Louis D'Haeseleer (PVV)
1982 - 1983Eddie Monsieur (SP, waarnemend)
1983 - 1987Raymond Uyttersprot (CVP)
1987 - 1988Maurice De Kerpel (CVP)
1989 - 2006Annie De Maght (PVV / VLD)
2007 - 2012Ilse Uyttersprot (CD&V)
2013 - hedenChristoph D'Haese (N-VA)

Geschiedenis

Legislatuur 1989 - 1994

De SP werd nipt de grootste partij met 23,93 %, gevolgd door de PVV (23,85%) en de CVP(23,71%). Alle drie de traditionele partijen kregen 11 zetels. Zowel de CVP (−6,59%) als de Volksunie (−6,09%) moesten een verlies incasseren, in mindere mate zagen ook de SP (−0,33%) en de KP (−0,64%) hun stemmenaantal licht achteruitgaan. Winst was er voor de Vrije Democraten (VD), die bij hun eerste (en enige) verkiezingsdeelname onmiddellijk 8,7% van de kiezers konden overtuigen, goed voor 3 zetels. Agalev deed deze legislatuur zijn intrede in de gemeenteraad met een verkozene, ze behaalden 5,38% (+ 1,92%) en ook de PVV (+3,45% ) ging er op vooruit. Het Vlaams Blok ten slotte behaalde 1,71%, een lichte vooruitgang (+0,36%) ten overstaan van de gemeenteraadsverkiezingen van 1982.

Burgemeester werd Annie De Maght (PVV), ze bestuurde een coalitie met de SP van onder andere Edgard Hooghuys en de VD van André-Emiel Bogaert. In 1992 maakte Bogaert de overstap naar de VLD.

Legislatuur 2013 - 2018

Burgemeester was Christoph D'Haese (N-VA). Hij leidde een coalitie bestaande uit N-VA, CD&V en sp.a. Samen vormden ze de meerderheid met 30 op 43 zetels. Na de breuk in de Aalsterse afdeling van de sp.a van januari 2014 werd dit een coalitie van N-VA, CD&V en SD&P met een meerderheid van 28 op 43 zetels.[14]

Schepenen waren Ilse Uyttersprot (CD&V), Karim Van Overmeire (N-VA), Ann Van de Steen (SD&P), Mia De Brouwer (N-VA), Iwein De Koninck (CD&V), Dylan Casaer (SD&P), Caroline Verdoodt (N-VA), Paul Stockman (CD&V) en Sarah Smeyers (N-VA).

Legislatuur 2019 - 2024

Voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 vormde SD&P zich om tot Lijst A. Bij de verkiezingen werd de N-VA van burgemeester Christoph D'Haese opnieuw de grootste met een derde van de stemmen. Het Vlaams Belang groeide sterk en werd de tweede partij terwijl de drie traditionele partijen achteruitgingen. Een kleine twee maanden later vormde Christoph D'Haese een nieuwe coalitie met Open Vld en CD&V. Burgemeester D'Haese volgde zichzelf op, terwijl vijf schepenmandaten naar de N-VA gingen. Er gingen twee en een schepenmandaten naar respectievelijk CD&V en Open Vld.[15]

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij / Kartel10-10-1976[16]10-10-19829-10-19889-10-19948-10-20008-10-2006[17]14-10-2012[18]14-10-2018[19]
Stemmen / Zetels%43%41%41%41%41%41%43%43
CVP1 / CD&V-N-VA2 / CD&V334,5611630,311423,7111123,1711020,981921,302917,303813,4036
PVV1 / VLD2 / VLD-VIVANT3 / Open Vld424,1411120,41923,8511131,2421430,6821418,543817,304710,4444
SP1 / sp.a-spirit2 / sp.a321,041924,2611123,9311124,2711120,921919,252816,39377,5633
AGALEV1 / Groen!2 / Groen3-3,46105,38115,01116,67124,70215,88329,3734
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2-1,35101,71108,31313,871522,8121010,802417,3328
PVDA1 / PVDA+2-0,210-0,2810-0,74201,19201,8110
N-VA------31,141533,1616
Lijst A - - - - - - - 6,93 2
BLAUW-----11,635--
PLUS-----1,030--
VU1 / VU&ID216,771717,61711,51146,5126,8822---
WOW---10----
SD---0,230----
KPB1 / KP22,72101,86101,2220-----
VD--8,73-----
PEEL-0,570------
PMO-C0,770-------
Totaal stemmen58.47957.14757.53956.59657.01358.26556.96658.148
Opkomst %94,9693,2792,8794,2389,8790,76
Blanco en ongeldig %2,654,144,114,434,123,852,413,09

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Onderstaande grafiek toont de evolutie van de zetelaantallen binnen de Aalsterse gemeenteraad.

Gezondheidszorg

Het Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis campus Aalst

In Aalst vindt men twee ziekenhuizen, namelijk het Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis (OLV Ziekenhuis) en het Algemeen Stedelijk Ziekenhuis (ASZ). Met name het OLV Ziekenhuis is bekend voor zijn diensten cardiologie, cardiochirurgie en urologie.

Cultuur

Erfgoed

Het belfort
De Begijnhofkerk

Aalst kent vele kerken: in het stadscentrum bevinden zich de Sint-Martinuskerk en de Sint-Jozefskerk. Buiten het centrum zijn er in Aalst zelf (deelgemeenten buiten beschouwing gelaten) onder andere nog de Heilig-Hartkerk (1928) en de Onze-Lieve-Vrouw-van-Bijstandkerk; kerk van Mijlbeek (1902).

Andere bezienswaardigheden zijn:

Musea

  • 't Gasthuys, Stedelijk Museum Aalst in het Oud-Hospitaal (bevat onder andere een carnavalsmuseum, de geschiedenis van Aalst)
  • Brandweermuseum in Erembodegem
  • Jukeboxplezier, museum met jukeboxen in Gijzegem

Hedendaagse cultuur

Sport en recreatie

Aalst heeft verschillende sportploegen die op het toneel van de eerste klasse acteren of acteerden: basketbalclub Okapi Aalstar (anno 2020 in eerste klasse) en voetbalclub Eendracht Aalst (anno 2020 in tweede klasse amateurs). Okapi Aalstar speelt in het Crelan Forum, terwijl Eendracht Aalst zijn wedstrijden in het Pierre Cornelisstadion afwerkt. Verschillende handbalclubs speelden in de hoogste klasse. Sparta Aalst HC won in 1969 de Beker van België, Eendracht Vrij Aalst en Aalst Sportief waren pioniers in het dameshandbal en werden verschillende malen landskampioen. Krachtbalclub Osiris Aalst speelde verschillende seizoenen in de hoogste krachtbalklasse en won in 1997 de beker.

Doorheen de stad loopt onder meer de fietsroute Denderende Steden.

Evenementen

  • Carnavalsstoet: zondag voor Aswoensdag;
  • Carnaval: zondag tot dinsdag voor Aswoensdag;
  • Winterfoor: opening het weekend voor carnaval, startend op vrijdag en eindigend de zondag na carnaval;
  • Jaarmarkt: 11 november (gedenkdag van Sint-Maarten);
  • Parkconcerten: elke maandagavond in juli en augustus;
  • Criterium: op de maandag na het einde van de Tour de France;
  • Kerstmarkt: van begin december tot en met begin januari op de Grote Markt;
  • Cirk: derde weekend van augustus; gratis hedendaagse circusacts op verscheidene plaatsen;
  • De Pikkeling: Folkloristisch oogstfeest met verschillende activiteiten in de 'Faluintjes' (vier deelgemeenten van Groot-Aalst: Baardegem, Herdersem, Meldert en Moorsel).

Criminaliteit

In 1985 vond in Aalst een bloedige overval plaats op de winkel van Delhaize door de Bende van Nijvel.

Bekende personen

Partnersteden

Zie ook

Zie de categorie Aalst, Belgium van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.