Ronse

Vanaf het Paleolithicum werden reeds verschillende heuvels in de Vlaamse Ardennen door de mens bewoond. Ook in en rond het Muziekbos zijn sporen van menselijke activiteit gevonden. Maar pas tijdens het Neolithicum is er in Ronse sprake van een permanente nederzetting, die vooral gebaseerd was op landbouw en veeteelt. In 1836 en 1875 werden van een 17-tal grafheuvels of tumuli uit de vroege en midden Bronstijd (ca. 2.100-1.200 v. Chr.) blootgelegd, waaronder twee met urnen met crematieresten in een grafkamer van lokale zandsteen.

Ook in de Romeinse tijd bevond zich op het grondgebied van Ronse een nederzetting. Dit wordt bevestigd door fragmenten van een Romeins bouwwerk die als recuperatiemateriaal herbruikt werden in de romaanse gewelven van de Sint-Hermescrypte. Ook zijn er Romeinse munten gevonden op de Muziekberg en in het Bois Joly daterend uit de 2de en 4de eeuw na Christus. Eind de 5de eeuw werden de Romeinen verjaagd door Childerik. Daar waar de Romeinse cultuur de Germaanse bezetting overleefde ontstond de taalgrens.

Amandus, stichter van Ronse

Nadat tijdens de ‘donkere’ middeleeuwen de Romeinse infrastructuur volledig in verval is geraakt, stichtte Sint-Amandus, met de steun van de Merovingische vorst Dagobert I, voor de evangelisatie van de Lage Landen in de 7de eeuw een klooster gewijd aan de heiligen Petrus en Paulus.[4] Deze patrocinia als Sint-Pieter, Sint-Paulus en Sint-Martinus zoals in Ronse duiden op de vroegste kersteningsperiode van deze streken in de 7de eeuw[5][6].

Karel de Grote, die als Karolingische vorst het beschikkingsrecht had over Ronse, schonk het klooster als financiële en materiële ondersteuning aan Heridag, de eerste bisschop van het bisdom Hamburg. Na zijn overlijden schonk zijn zoon en opvolger Lodewijk de Vrome, tussen 831 en 834 het kloosterdomein, als onderdeel van het "Tenement van Inde", aan de abdij van Inde te Kornelimünster bij Aken[7]. Deze eerste bloeiperiode kwam in 860 met de komst van de relieken van Sint-Hermes van Salzburg naar Ronse op vraag van keizer Lotharius. In 880 vluchtten de monniken echter met hun kostbaarheden uit vrees voor de oprukkende Noormannen, die de Schelde gebruikten als toegangspoort tot de Lage Landen. In 940 keerden de relieken van Sint-Hermes terug door bemiddeling van de bisschop van Kamerijk, Fulbert en werden ze in 1089 ondergebracht in de crypte onder de Sint-Hermesbasiliek. De relieken stimuleerden de plaatselijke economie door de komst van vele geesteszieken, die bij Sint-Hermes soelaas kwamen zoeken.

Graafschap Vlaanderen (eind 14e eeuw) met de grens van het Heilige Roomse Rijk in het rood met ten westen Kroon-Vlaanderen en ten oosten Rijks-Vlaanderen

Met het verdrag van Verdun in 843 en het uiteenvallen van het Frankische Rijk van Karel de Grote, vormde de Schelde vanaf 925 de grens tussen het Franse en het Duitse Rijk: Het gebied ten oosten van de Schelde kwam onder het gezag van de Duitse keizer, Lotharius I, terwijl het andere viel onder de soevereiniteit van de Franse koning, Karel de Kale. Om de westgrenzen van zijn rijk te beschermen, richtte de Duitse keizer Otto II (973-983) drie belangrijke versterkingen op langs de rechteroever van de Schelde. Samen met Antwerpen en Valenciennes, werd Ename in 974 gesticht als hoofdplaats van de Mark Ename.

Uit de verbrokkeling van het West-Frankische rijk ontstond het graafschap Vlaanderen. Gesteund door een aantal aanzienlijke families uit de Scheldevallei, de huizen van Petegem, Oudenaarde en Eine, wist de Boudewijn IV van Vlaanderen in 1033 Ename aan de overzijde van de Schelde te veroveren, maar de Duitse keizer wilde hem de mark evenwel niet toekennen. Toen Boudewijn V van Vlaanderen zich aansloot bij de opstand van Godfried II van Lotharingen, werd hem de mark Valencijn ontnomen, waarop hij in 1047 Ename opnieuw bezette. Kort na 1056 werd Rijks-Vlaanderen, het noordwestelijke deel tussen Schelde en Dender, door de Duitse keizer toegewezen aan de graven van Vlaanderen. Rijks-Vlaanderen is evenwel niet te verwarren met Kroon-Vlaanderen, dat ten westen van de Schelde lag en in leen werd gehouden van de Franse koningen.

De heer van Oudenaarde-Pamele verwierf, vermoedelijk als beloning voor steun aan de graaf, verschillende heerlijkheden gelegen tussen de waterlopen Maarke en Ronne op de rechter Schelde-oever, het zogenaamde Land tussen Marke en Ronne. Later hielden zij het in leen van de heren van Heinsberg en Gulik.[8]

Dezelfde heren van Pamele werden door de abt van de verafgelegen abdij van Inde aangesteld als voogd van het "Tenement van Inde", waaronder het klooster van Ronse, terwijl Gerard de Wattripont, leenman van de heer van Oudenaarde, in 1126 werd aangesteld als ondervoogd. Het was Gerard de Wattripont die de nederzetting in 1240 een stadskeure verleende, het gebied in 1264 afkocht van de abdij en zodoende de eerste heer van Ronse werd. In 1280 verkocht de abdij de overblijvende bezittingen van het Tenement, waaronder Ronse aan Gwijde van Dampierre, graaf van Vlaanderen. In 1293 verwierf hij ook de stad. Ronse, werd vanaf toen "stad en de heerlijkheid Ronse" genoemd. De vrije heerlijkheid en baronie van Ronse vormde een onafhankelijke enclave in het land van Aalst. Gwijde gaf het gebied in 1289 in leen aan zijn zoon Gwijde van Namen[9].

Land Van Aalst door Jacques Horenbault in 1619

Het Tenement, dat aanvankelijk bestond uit een twintigtal dorpen, zowel ten noorden als ten zuiden van de huidige taalgrens, werd door het Sint-Hermeskapittel bestuurd vanuit "De Vrijheid" voor rekening van de abdij van Inde. [10].

Gaandeweg kalfde dit patrimonium echter af, tot abt van Kornelismünster omstreeks 1280 de overblijvende bezittingen van het Tenement, waaronder Ronse, verkocht aan de graaf van Vlaanderen,Gwijde van Dampierre. Daarnaast verkoopt Gilles de Wattripont in 1293 de ondervoogdij en al zijn rechten en verwierf Gwijde van Dampierre ook de stad. Ronse werd vanaf toen "stad en de heerlijkheid Ronse" genoemd. De vrije heerlijkheid - vanaf 1549 de baronie van Ronse - vormde een onafhankelijke enclave in het land van Aalst. Gwijde gaf het gebied in 1289 in leen aan zijn zoon Gwijde van Namen.

Ronse werd in het noorden militair en strategisch afgebakend door een gordel van moten langs de Molenbeek (waaronder de Hoge Mote), terwijl de verdediging in het zuiden gevormd werd door vesten (waaronder de Oude Vesten)[11]. Voor de rest bleef de stad onversterkt en was aldus verschillende decennia betwist gebied tussen de graven van Vlaanderen en Henegouwen. Zo wordt Ronse in 1298 geplunderd en platgebrand bij de machtsstrijd tussen de Dampierres en de Avesnes omtrent het Debattenland. Pas na de Vrede van Parijs in 1323 behoorde Ronse definitief toe aan de graaf van Vlaanderen onder de kasselrij van Aalst en beschikte tot aan de Franse Revolutie over een volledige juridische en fiscale onafhankelijkheid en een eigen rechtssysteem. Op kerkelijk gebied ressorteerde Ronse tot 1559 onder het bisdom Kamerijk, nadien onder het bisdom Mechelen en sinds 1801 onder het bisdom Gent.

Een tweede heerlijkheid op het grondgebied van Ronse was de vrijheerlijkheid of "De Vrijheid". Dit was het ca. 5 ha omheind gebied met het St.-Pieters-en-Hermesklooster als centrum, met de kapittelproost als wereldlijke heer en een eigen rechtsmacht.

Een derde kleine heerlijkheid, de "heerlijkheid en vrijheid van Landenbourg", tot de 17de eeuw "Audenbroeck" genoemd, vormde als leen van de heerlijkheid van Frasnes, een Henegouwse enclave in Vlaanderen.

Ronse rond 1641-1644

Ronse rond 1777 op de Ferrariskaart

In 1513 en 1553 werd Ronse getroffen door hevige stadsbranden maar de brand van 21 juli 1559 ruïneerde de stad volledig. Hierop krijgt Ronse gedurende twintig jaar een belastingvrijstelling van koning Filips II. Tijdens de Beeldenstorm vluchtten de geestelijken en werd de Sint-Hermeskerk gesloten. In de periode tussen 1550 en 1580 was Ronse een belangrijk centrum van calvinisme in de Spaanse Nederlanden. Maar na de nederlaag van de protestanten tegen de hertog van Alva in de Zuidelijke Nederlanden vertrokken veel protestantse wevers naar Holland. Ook vertrok een groot deel van de sociale bovenklasse naar gelijkgezinde buurlanden, zoals Duitsland, Engeland en de Noordelijke Nederlanden.

Aan het begin van de 17de eeuw haalde Ronse voordeel uit de relatieve vreedzame periode onder Ferdinand en Isabella. Tijdens deze periode werd een van de grootste kastelen van de Nederlanden gebouwd voor Jan VIII van Nassau-Siegen, die sinds 1629 baron van Ronse was. Van 1680 tot 1700 werd Ronse een tijdlang aan Frankrijk gehecht, ondanks de tegenstand van de Spaanse koning.

Na deze eerste Franse aanhechting keerde de stad terug naar het graafschap Vlaanderen onder Oostenrijks bewind om na de slag bij Fleurus weer door Frankrijk bezet te worden. Met de annexatie bij Frankrijk in 1795 kwam een einde aan de bestuurlijke en gerechtelijke verscheidenheid in Ronse tussen Vrijheid, stad, baronie en heerlijkheid van Landenbourg en werd Ronse één gemeente in het Scheldedepartement. Ronse werd in deze periode geconfronteerd met belangrijke onteigeningen en de stad bevond zich snel in financiële moeilijkheden. In 1796, werd de oude stadsadministratie ontbonden om plaats te maken voor de Franse wetgeving tot de val van het napoleontische rijk in 1815 waarbij Ronse deel ging uitmaken van de Nederlandse provincie Oost-Vlaanderen. Onder Frans bewind werd de baronie opgeheven en het kasteel van Ronse verkocht. Vanaf dan begon het kasteel zeer snel tot een ruïne te vervallen totdat het in 1823 werd afgebroken.

De maatschappelijke elite van de stad was sedert de 19e eeuw verfranst geraakt. De flamingante burgemeester Leo Vindevogel (1941-1944) heeft veel gedaan om de positie van het Nederlands te versterken, maar maakte hierdoor veel vijanden. Dit kan hebben bijgedragen tot een aanklacht, op grond waarvan hij in september 1945 ter dood veroordeeld en geëxecuteerd werd.[12]

De gemeente Ronse ligt in het kieskanton Ronse in het provinciedistrict Oudenaarde, het kiesarrondissement Aalst-Oudenaarde en de kieskring Oost-Vlaanderen.

Ronse		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		Oost-Vlaanderen	Oudenaarde			Ronse
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Oost-Vlaanderen					Aalst-Oudenaarde	Oudenaarde	Ronse	Ronse
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

In 2012 kwam er op politiek vlak heel wat verandering in Ronse. De Open Vld en de GB-IC herenigden zich opnieuw en namen samen deel aan de gemeenteraadsverkiezingen onder de naam Liberale Unie. Verder kwam er een breuk in het kartel sp.a-Groen. De groenen kozen ervoor om samen met de CD&V naar de kiezer te stappen. Ook de N-VA kreeg nieuw leven in 2012. De partij nam met een volledige lijst deel aan de verkiezingen. Het Vlaams Belang kende in 2012 dezelfde trend als elders in Vlaanderen, een groot verlies. Een opvallend fenomeen in Ronse was de verjonging van de politiek. Nog nooit namen zoveel jongeren deel aan de gemeenteraadsverkiezingen.

Ondanks een mondeling akkoord tussen CD&V-Groen en sp.a op 14 oktober 2012, de dag van de verkiezingen, kwam toch een andere coalitie aan de macht. CD&V-Groen ging in zee met N-VA en de Liberale Unie.[14] Voor het eerst sinds 83 jaar is er een bestuur zonder socialisten in Ronse. Burgemeester blijft Luc Dupont (CD&V/Groen). Hij leidt een coalitie bestaande uit CD&V-Groen, N-VA en Liberale Unie. Samen vormen ze de meerderheid met 17 op 29 zetels. In februari 2016 besliste Groen om uit de meerderheid te stappen. Sindsdien zetelt schepen Wouter Stockman als onafhankelijke. Hij is geen lid meer van Groen.

In onderstaande tabel zijn de politieke verschuivingen vanaf 1976 in Ronse duidelijk te merken. In 1976 behaalde de lijst RN 13,7 %, maar de lijst verdween bij de volgende verkiezingen. De lijst LDR-EDB (Liberale Democraten Ronse-Eenheid der Belgen) kwam op in 2000 en ging daarna op in VLD. De partij GB-IC (Gemeentebelangen-Intérêts Communaux) is een lokale afscheuring van de VLD en kwam met een afzonderlijke lijst in 2006.

De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.

• Jean-Baptiste Guisset (?)
• Emmanuel François Vanhove (1830-1840)
• Edouard Joly (lib.) (1840)
• Yves Magherman (Katholieke Partij) (1841-1848)
• Emmanuel Mouroit (lib.) (1848-1861)
• Joseph Desclée (lib.) (1861-1869)
• Jean-Baptiste De Keyser (lib.) (1869-1872)
• Ephrem De Malander (kath.) (1872-1895)
• Oswald Ponette (kath.) (1895-1910)
• Oscar Delghust (1911-1926)
• Cyr Cambier (1917) (waarnemend burgemeester)
• Oscar Thomaes (1918) (waarnemend burgemeester)
• Eugène Soudan (BWP) (1926-1958)
• Leo Vindevogel (Katholieke Vlaamse Volkspartij) (1941-1944) (oorlogsburgemeester)
• Jacques Piessevaux[19] (CVP) (1959-1964)
• Marcel Vanderhaegen (BSP) (1965-1977)
• Robert Van Wingene (BSP-SP) (1977-1982)
• Orphale Crucke (SP) (1983-1994)
• Walter Kerckhove (SP) (1995-2000)
• Luc Dupont (CD&V) (2001-)