Aat

Aat op de Ferrariskaart van 1775

De juiste oorsprong van de stad Aat in de moerassige samenloop van de Oostelijke en de Westelijke Dender is onbekend. Al in de vroege Middeleeuwen was het de hoofdplaats van de pagus Brachatensis. In 1076 werd er voor het eerst melding gemaakt van de heren van Aat. Deze waren afkomstig van het huis Trazegnies. In 1076 verkocht Gillis van Trazegnies, die op kruistocht vertrok, de heerlijkheid aan graaf Boudewijn IV van Henegouwen.[1] Deze liet er het Kasteel Burbant (castrum) bouwen, een vestingtoren die er nog steeds bestaat. Boudewijn verstrekte ook een aantal privileges met de bedoeling bewoners aan te trekken. Aan de voet van deze beschermende vesting groeide Aat weldra uit tot een belangrijk regionaal centrum waarvan de bloei en de uitstraling voortduurde tot het einde van de 16e eeuw.

Zijn zoon en opvolger Boudewijn V bouwde een grote stadsomwalling in het kader van zijn strijd tegen de graaf van Vlaanderen en de hertog van Brabant. Omstreeks 1320-1325 werden deze ringmuren verstevigd. Door de aantrekkingskracht van de stad kwamen er zich steeds meer inwoners vestigen en breidde de oorspronkelijke stadskern zich steeds verder uit (in zuidoostelijke richting). Op initiatief van Willem I van Avesnes werd er een lakenweverij gevestigd en kon de industrie zich verder ontwikkelen. Op 4 juni 1357 kwam de Vrede van Aat tot stand, waardoor een einde kwam aan de zgn. Brabantse Successieoorlog. Ook op cultureel gebied was de uitstraling van Aat zo groot geworden, dat in oktober 1416 het stadsbestuur aan priester Jacques Véron en zijn medewerkers de opdracht gaf een Latijnse School te stichten, waarvoor de leerlingen van overal toestroomden. Onder meer de humanist Justus Lipsius heeft in deze school zijn opleiding genoten.

Omstreeks 1370 had graaf Albrecht van Beieren een tweede omwalling laten graven voor de groeiende stad, waardoor de stedelijke verdedigingsgordel verdrievoudigd werd. In 1540 onder keizer Karel V werden de wallen nog verstevigd. Het onderhoud werd daarna echter verwaarloosd, en toen de troepen van Lodewijk XIV in 1667 de stad belegerden, kon deze slechts één dag aan de vijandelijke artillerie weerstand bieden. De stad bleef tot 1674 in Franse handen. Vauban verbeterde de versterkingen van Aat, als eerste Franse stad in de Spaanse Nederlanden. Hij liet acht vestingen bouwen die verbonden waren met courtines.[2]

Aat aan de Dender was in de late 17e eeuw en eerste helft van de 18e eeuw een van de vestingsteden die deel uitmaakten van de Nederlandse vestingsbarrière in de Zuidelijke Nederlanden.

Onder het Franse bewind kwam de stedelijke economie echter langzaam tot verval. Aat werd een tweede maal door de Fransen verwoest in 1745, en vervolgens onder koning Willem I opnieuw hersteld, zodat de stad in de 19e eeuw weer kon opbloeien, door de vestiging van nieuwe industrieën, onder meer meubelmakerijen en de ontginning van steengroeven in de buurt (Maffle). Twee wereldoorlogen maakten alweer een einde aan deze welvaart.
In de jaren 80 van 20e eeuw heeft de stad Aat onder meer als burgemeester de PS-zwaargewicht Guy Spitaels gehad, die grote infrastructuurwerken heeft laten uitvoeren. Het betreft onder meer de aanleg van een ringweg rond de stad, alsmede belangrijke spoorwegverbeteringen. Deze hebben de toegankelijkheid en de leefbaarheid van de stad in grote mate verhoogd. Budgettair hield dit echter gelijke pas met de (door tegenstanders als megalomaan bestempelde) opvattingen van de socialistische voorman.

In de deelgemeente Gellingen vond op 30 juli 2004 een zware gasexplosie plaats.

• 
  De Burbant-toren (12e eeuw) te Aat
• 
  Het laat-renaissance stadhuis van Aat
• 
  De Calvarie van de Sint-Maartenskerk
• 
  De Grote Markt

• 
  De toren van de Sint-Julianuskerk
• 
  Madame Victoire dansend in de straten
• 
  De toren van de Sint-Julianuskerk (XVde eeuw).
• 
  De Grote Markt

De gemeente telt 19 deelgemeenten. Naast Aat zelf zijn dit Lanquesaint, Irchonwelz, Ormeignies, Bouvignies, Ostiches, Rebaix, Maffle, Arbre, Houtaing (Houthem), Ligne, Mainvault, Moulbaix, Villers-Notre-Dame, Villers-Saint-Amand, Gellingen (Ghislenghien), Isières, Meslin-l'Evêque en Gibecq (Gibeek). In Ormeignies ligt nog het gehuchtje Autreppe dat zijn eigen parochie heeft.

• Bron:NIS - Opm:1806 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; vanaf 1977= inwoneraantal per 1 januari
• 1977: aanhechting van Arbre, Bouvignies, Gellingen, Gibecq, Houtaing, Irchonwelz, Isières, Lanquesaint, Ligne, Maffle, Mainvault, Meslin-l'Evêque, Moulbaix, Ormeignies, Ostiches, Rebaix, Villers-Notre-Dame en Villers-Saint-Amand

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

• op de Grote Markt (Grand-Place) bevindt zich het laat-renaissancistisch stadhuis (1614-1624, gerenoveerd in 1980), een ontwerp van Wenzel Cobergher
• niet ver van de Grote Markt, aan het eind van een zijstraatje de Burbant-toren (12e eeuw), omringd door gebouwen uit de 16e / 17e eeuw)
• van de oorspronkelijke Sint-Julianuskerk (église Saint-Julien), voltooid in 1414, bleven enkel de imposante toren en het koor overeind. De rest ging verloren tijdens een grote brand in 1817, en werd herbouwd in 1822 in neoclassicistische stijl
• het museum Het Reuzenhuis, gewijd aan de folkloristische reuzen.
• de gotische Sint-Maartenskerk (église Saint-Martin) uit 1585 bezit een merkwaardig kerkmeubilair; rechts van de hoofdingang een overdekte Calvarieberg-scène (± 1540)

• Petrus Gudelinus (1550-1619), advocaat en rector in Leuven
• Louis Hennepin (1640 – ca.1705), ontdekkingsreiziger op de Mississippi
• François-Joseph Taintenier (1729 - 1776), hervormer en econoom
• Louis Gilson (1798 - 1849), politicus
• Paul Cauchie (1875 - 1952), art-nouveau-architect, schilder en decorateur
• Ernest Cambier (1844 - 1909), koloniaal ontdekkingsreiziger
• Fanny Heldy (1888 - 1973), operazangeres
• Léon Trulin (1897 - 1915), spion tijdens de Eerste Wereldoorlog
• Alphonse Bonenfant (1908 - 1983), politicus
• Henri Vernes (1918), auteur van Bob Morane
• Marc Drumaux (1922 - 1972), politicus
• Guy Spitaels (1931 - 2012), politicus

• Lijst van beschermd erfgoed in Aat

• Ath.be
• Het Land van Aat (gearchiveerd)

Gemeenten in de provincie Henegouwen

Aat · Aiseau-Presles · Anderlues · Antoing · Beaumont · Belœil · Bergen · Bernissart · Binche · Boussu · Brugelette · Brunehaut · Celles · Chapelle-lez-Herlaimont · Charleroi · Châtelet · Chièvres · Chimay · Colfontaine · Courcelles · Doornik · Dour · Écaussinnes · Edingen · Elzele · Erquelinnes · Estinnes · Farciennes · Fleurus · Fontaine-l'Évêque · Frameries · Frasnes-lez-Anvaing · Froidchapelle · Gerpinnes · 's-Gravenbrakel · Ham-sur-Heure-Nalinnes · Hensies · Honnelles · Jurbeke · Komen-Waasten · La Louvière · Le Rœulx · Lens · Les Bons Villers · Lessen · Leuze-en-Hainaut · Lobbes · Manage · Merbes-le-Château · Moeskroen · Momignies · Mont-de-l'Enclus · Montigny-le-Tilleul · Morlanwelz · Opzullik · Pecq · Péruwelz · Pont-à-Celles · Quaregnon · Quévy · Quiévrain · Rumes · Saint-Ghislain · Seneffe · Sivry-Rance · Steenput · Thuin · Vloesberg · Zinnik België: Provincies · Gemeenten

Zie de categorie Ath van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.