Grafheuvel

In het neolithicum bedekten de heuvels meest gemeenschappelijke grafkamers die gebruikt werden voor de bijlegging van botten, zoals bij hunebedden het geval was.

Verschillende typen bronstijd-grafheuvels uit "Stonehenge Today and Yesterday"

In de koper- en vroege bronstijd van Rusland zien we de ontwikkeling van de koergan. Deze ontwikkeling begon in de Samaracultuur met individuele graven of kleine groepen, soms met steen afgedekt. In de Chvalynskcultuur vinden we groepsgraven. Op en rond de koergans zijn vele koergansteles aangetroffen.

De touwbekercultuur was sterk beïnvloed door de steppeculturen van Zuid-Rusland zoals de kuilgrafcultuur. Deze brachten een nieuwe levenswijze met meer nadruk op persoonlijke status en individuele graven, die in ieder geval bij aangeziene personen bedekt werd door een grafheuvel. Volgens de koerganhypothese, genoemd naar de Oost-Slavische benaming voor grafheuvels, brachten zij ook de Indo-Europese talen naar Midden- en West-Europa. Een kopertijd-cultuur met voor die periode opvallend rijke graven is de klokbekercultuur.

Men werd vaak begraven in een kuil, waaroverheen de heuvel werd opgeworpen. De heuvels hadden vaak één of meer kransen van palen door de voet van de heuvel.[1]

De grafheuvels uit de midden- en late bronstijd zijn anders opgebouwd en worden ringwalheuvels genoemd. Dit type grafheuvel kenmerkt zich door een heuvel in het midden, met daaromheen een greppel, omgeven door een wal van aarde. In grafheuvels die in de vroege bronstijd zijn opgeworpen bevinden zich soms keien.

Vanaf de vroege tot late bronstijd vindt men crematie-urnen met asresten in de heuvel. In de midden-bronstijd wordt de dode soms in een uitgeholde boom (boomkist) begraven.

In Midden-Europa vindt men de zogenaamde grafheuvelcultuur.

In de ijzertijd werd het lijk verbrand, en de heuvel over deze plek opgeworpen.

De Hallstatt-cultuur kenmerkt zich door enorme grafheuvels, waarvan sommige een stenen kern hebben. De graven zijn voorzien van vele bijgiften, zoals wapens, gebruiksvoorwerpen en in enkele gevallen grote bronzen emmers (z.g. situlae), waarvan het doel niet helemaal duidelijk is. Uit enkele grafheuvels zijn prachtige houten wagens bekend, net als in de grote grafheuvels van het Hallstatt-kerngebied in Zuid-Duitsland/Oost-Frankrijk.

Van de Scythische volkeren zijn in Oost-Europa en Centraal-Azië vele, vaak zeer grote grafheuvels bekend. In de Altaj werd in een koergan uit de tijd van de Scythische Pazyrykcultuur het graf van de Oekokprinses gevonden.

Ingang van het Thracisch graf van Sveshtari

Grafheuvels (Могила) ontstonden in Bulgarije tijdens de bronstijd, ze zijn kenmerkend voor de Thracische cultuur en werden opgeworpen tot de klassieke oudheid. De grafheuvels zijn tegenwoordig enkele tientallen centimeters hoog, maar er bestaan ook grafheuvels van 20 meter hoogte. Ze liggen solitair of verzameld in een necropolis. Er zijn meer dan 3.000 grafheuvels bekend in het land.

Het graf werd in de grond gegraven of boven de grond aangelegd, ze waren van hout of steen. Daarna werd de heuvel opgeworpen. Enkele grafheuvels worden omringd door stenen blokken (krepis) om aardverschuivingen te voorkomen.

De grafheuvels werden gebruikt voor secundaire en tertiaire begravingen. Er zijn ook lege grafheuvels aangetroffen, aangenomen wordt dat zij dienden als cenotaaf. Er zijn ook theorieën, o.a. door Diana Gergova, dat het om de uitbeelding van sterrenbeelden zou gaan.

In Bulgarije is het Thracisch graf van Sveshtari op de Werelderfgoedlijst geplaatst, dit geldt ook voor het Thracisch graf van Kazanlak. In een andere grafheuvel werd in 1949 de schat van Panagyurishte aangetroffen, deze bevatte in totaal 6,164 kilo 24-karaats goud. In 1985 werd per toeval de schat van Rogozen ontdekt, deze bevat meer dan 20 kilo zilver. In 2012 werd een goudschat aangetroffen in een grafheuvel uit de vierde eeuw v. Chr.[2][3] Ook bij Aleksandrovo werd een grafheuvel opgegraven, deze werd in 2000 ontdekt. Deze staat bekend om de goed bewaarde fresco's, o.a. Zalmoxis wordt afgebeeld met een dubbele bijl.

In Karanovo werden in 2008 grafrovers betrapt, archeologen vonden later een wagengraf en een jaar later werd de grafkamer aangetroffen. Deze grafkamer werd gebouwd in een bestaande grafheuvel, wat ongebruikelijk was voor dit type. Aan de hand van de grafgiften kan men afleiden dat het om een man van aanzien ging en hier werd normaal gesproken een nieuwe grafheuvel voor opgeworpen. De al bestaande grafheuvel was zo'n 14 meter hoog en moet een dubbele grafkamer bevatten, deze is nog niet opgegraven. Men neemt aan dat de begraven paarden de wagen naar de plek in de grafheuvel hebben getrokken.[4]

• 
  De grafheuvel bij Aleksandrovo
• 
  Een van de fresco's in de grafheuvel bij Aleksandrovo
• 
  Replica van de grafheuvel bij Aleksandrovo

Men vindt een boomkist in het midden van de opgegraven Borum Eshøj, Julius Magnus Petersen, 17 september 1875, Nationalmuseet

Grafheuvel bij Jægerspris, Søren L. Lange, 1799

̼Landschap met jongetje zittend voor een grafheuvel, Georg Emil Libert, 1885

In Denemarken zijn sporen van zo'n 85.000 grafheuvels (gravhøj) aangetroffen, er zijn meer dan 22.000 beschermde grafheuvels in het land. De grafheuvels zijn opgericht in het neolithicum tot het eind van de Vikingtijd, toen het christendom zijn intrede deed.

Veel grafheuvels zijn verdwenen, bijvoorbeeld bij het ploegen of door (illegale) opgravingen. De stenen werden wel gebruikt voor de bouw van wegen, kerken en kastelen. In 1937 werd een wet in werking gesteld om de grafheuvels te beschermen, maar veel landeigenaren hebben in de korte tijd daarvoor nog grafheuvels verwijderd uit het landschap voor het te laat was om dit te kunnen doen.

• 
  Kirkehøj, J.F. Topp, 1860, Nationalmuseet
• 
  Omgeploegd land bij Kirkehøj (gezien vanaf de voet van Drengehøj), J.F. Topp, 1860, Nationalmuseet
• 
  Een man ploegt het land bij Lundhøj, Magnus Petersen, 1875, Nationalmuseet
• 
  Thoradysse, A.P. Madsen, 1890, Nationalmuseet

De meeste grafheuvels uit het vroege neolithicum zijn rond (rundhøj), maar er komen ook langwerpige grafheuvels voor. De grafkamers waren eerst van hout. In het eind van het vroege neolithicum werden meerdere stenen gebruikt om de kamer af te dekken en het ganggraf (jættestue) ontstond. Er werden meerdere personen in begraven, die eerst ontvleesd werden (excarnatie). Hierna was het gebruikelijk dat er één persoon begraven, waarna de grafheuvel werd opgeworpen. De heuvel kon weer worden gebruikt voor een latere begrafenis en werd dan hoger. Er werd ook wel een hek rond de grafheuvel aangelegd. Aan het eind van het neolithicum werden personen in een hellekiste begraven, hellekisten komen voor in Seeland, Jutland (en Skåne). Sommige grafheuvels zijn leeg en kunnen gebouwd zijn als gedenkteken.

Hagbølle; hunebed op een grafheuvel in Langeland

In de eerste helft van de bronstijd werden eiken boomkisten gebruikt en hierop werd een heuvel van turf aangelegd. Rond de heuvel werd soms een lage muur van stenen aangelegd. Een voorbeeld is Storhøj waar het Egtvedmeisje in aangetroffen werd. Ook de grootste grafheuvel van Denemarken, Hohøj, behoort tot dit tijdperk. Deze grafheuvel is 72 meter in doorsnede en 12 meter hoog en is bekend door de openbare bijeenkomsten. Volgens een legende is koning Ho met een pantser en een zwaard van puur goud in de grafheuvel begraven. Grafheuvels waren in de bronstijd belangrijke plaatsen in het landschap. In de late bronstijd werden urnen begraven in bestaande grafheuvels.

In de vroege ijzertijd werden nog altijd urnen gebruikt, maar deze werden nu geplaatst in lage grafheuvels (nauwelijks een meter hoog). Deze grafheuvels werden omringd door een gracht. Dit type grafheuvel (tuegrav) is grotendeels verdwenen door landbouw. Aan het begin van de ijzertijd, bekend als de pre-Romeinse ijzertijd, en in de Vikingtijd werden weer grote heuvels opgeworpen.

Bekend zijn de koninklijke graven bij Jelling. De grafheuvels van Jelling (van Tyra Danebot en Gorm de Oude) staan, samen met de runenstenen van Jelling en de kerk van Jelling, vermeld op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. De zuidelijke grafheuvel is waarschijnlijk de jongste grafheuvel in Denemarken, hij werd afgerond in ca. 975. Denemarken ging toen over tot het christendom en er werden geen grafheuvels meer opgeworpen.

De grootste historische begraafplaats in Denemarken is de Lindholm Høje, deze heuvel is 42 meter hoog. Er zijn 682 graven aangetroffen. De graven zijn goed bewaard, doordat de heuvel met een laag zand werd bedekt in de middeleeuwen.

Een bekend Vorstengraf (scheepsgraf) is Ladbyhøj. De heuvel was oorspronkelijk hoger, maar is door ploegen genivelleerd.

Grafheuvels hadden (en hebben soms nog altijd) een rituele betekenis. Er werden (en worden) dansen opgevoerd en vergaderingen, zoals een ting (ding), gehouden. Het is door de sagas overgeleverd dat koningen op de heuvels zaten en hier hun macht uitoefenden. Er werd ook wel recht gesproken. Een voorbeeld van een grafheuvel waarop een ting werd gehouden is Anundshög.

Een dansehøj (dansheuvel) heeft een platte top en is ca. 1,5 tot 3,0 meter hoog en heeft een doorsnede van 35 tot 67 meter, de Bredhøj is de meest bekende dansehøj. Op deze grafheuvels met een platte top werden in latere tijden soms klokkenstoelen gebouwd. In sommige gevallen werden grafheuvels echter pas in de middeleeuwen vlak gemaakt om deze klokkenstoel te plaatsen. In sommige gevallen werd er op een grafheuvel met platte top een galg gebouwd, zoals bij de Galgebakken (onderdeel van de Hashøjene-heuvelgroep). Er werden ook dieroffers gebracht op grafheuvels met een platte top.

Hyrdehøj

Aquarel door Julius Magnus Petersen, 1880, Nationalmuseet

Een bautasten op een treudd, Sveriges hednatid , 1877

Ook werden grafheuvels gebruikt als baken (baune), er werden 's nachts vuren ontstoken. Dit was bijvoorbeeld het geval op Hyrdehøj.

Een sneglehøj (slangenheuvel) heeft een pad naar de top. Een gravrøser is gemaakt van stenen. Een treudd is een stervormige cairn met drie armen.

Byhøj is de Deense benaming voor een kunstmatige heuvel, vergelijkbaar met een tell, terp of wierde.

Er werd soms een steen geplaatst op de grafheuvel, deze soort menhir staat bekend als bautasten. De bekendste bautasten is de Hellig Kvinde'op Bornholm. Volgens volksverhalen is dit een heilige vrouw en de kleinere stenen rondom zijn haar kinderen.

In de grafheuvel tussen Haderslev en Kolding werd een compleet huis met drie kamers aangetroffen, ter grootte van de grafheuvel.

Er zijn namen van mythische koningen verbonden aan enkele grafheuvels, zoals de Kong Asger Høj (Møn), de Kong Grøns Høj en de Kong Svends Høj (Lolland), de Kong Humbles Grav en de Kong Renes Høj (Langeland), de Kong Knaps Dige (Jütland) en de Kong Rans Høj (Randbøl). Op Seeland liggen de Kong Skjolds Høj, de Kong Øres Grav en de Kong Suders Høj.

• 
  Een van de Grafheuvels van Jelling
• 
  Een klokkenstoel op een prehistorische grafheuvel naast een middeleeuwse kerk in Frederikshavn Kommune, Noord-Jutland
• 
  Klekkende høj (Møn) met twee ingangen, 2006
• 
  Tinghøj (tussen Hammershøj en Kvorning), 2012

Het Vorstengraf (Hochdorf) uit de ijzertijd, Duitsland

De Magdalenberg bij Villingen-Schwenningen

In Duitsland zijn veel grafheuvels (Grabhügel of Hügelgrab) met rijke grafgiften aangetroffen. Deze grafheuvels staan bekend als Fürstengrab of Fürstinnengrab, zie Vorstengraf. De grootste grafheuvel van Midden-Europa (een Vorstengraf uit de ijzertijd) is de Magdalenenberg bij Villingen-Schwenningen. Deze grafheuvel heeft een doorsnede van 100 meter en een hoogte van 10 meter. Naast het centrale heuvelgraf trof men hier 126 andere graven aan met de overblijfselen van 136 personen.

Er zijn talloze grafheuvels geregistreerd, alleen al in Mecklenburg-Voor-Pommeren zijn 4978 Einzelhügelgräber en 81 Hügelgräberfelder met ca. 1274 grafheuvels gevonden. De oude grafheuvels waren honderden jaren een belangrijk onderdeel van het landschap. De grafheuvels werden in de loop der tijd steeds hoger opgeworpen, tot het gebruik ervan stopte en de betekenis ervan vergeten werd. De grafheuvels werden kleiner door weersinvloeden of door menselijk handelen, de akkerbouw heeft veel grafheuvels vernietigd. Toch zijn er nog veel grafheuvels en grafvelden overgebleven en deze worden tegenwoordig door archeologen onderzocht.

In volksverhalen worden de grafheuvels soms in de herinnering gehouden. Sommige grafheuvels staan bekend onder benamingen zoals Mansenberge en Männige Berge, volgens de volksverhalen leven hier mannetjes en/of kabouters.

Ook in de vroege middeleeuwen werden nog grafheuvels opgeworpen. In Mecklenburg-Vorpommern zijn 132 grafheuvels en 5 grafheuvelvelden uit de Slawenzeit (600-1200) bekend.

Dobberworth

Dwarsdoorsnede van de gereconstrueerde grafheuvel bij Heckholzhausen

Grafheuvel op de Bretziner Heide

Het Gräberfeld von Pestrup is de grootste necropolis uit de brons- en ijzertijd van Midden-Europa. Een van de grootste grafheuvels van Noord-Duitsland is de Dobberworth met een geschat volume van 22.000 m³. Deze grafheuvel heeft een doorsnede van 40 meter, de heuvel is 15 meter hoog en is waarschijnlijk in de bronstijd opgeworpen. Volgens volksverhalen is deze grafheuvel door een reus gebouwd.

De grafheuvels met daarin een urn, aangetroffen in Oost-Nedersaksen, staan bekend als Buckelgrab. Bekende Buckelgrabevelde werden aangetroffen bij Lüneburg (bij Oedeme, op de Uhlenberg bij Boltersen en op de Lüneburger Heide bij Bad Bevensen). In Noordwest-Duitsland komen grafheuvels met sleutelgat-vorm voor (Schlüssellochgraben).

Rondom de begrafenis werden rituelen uitgevoerd, waarschijnlijk werd het altaar van Kosbach ook bij rituelen gebruikt.

In enkele gevallen zijn beelden aangetroffen die op of rond de grafheuvel waren opgesteld. Er waren vier beelden rond het Vorstengraf (Glauberg) opgesteld en op de grafheuvel van Ditzingen stond (waarschijnlijk) één beeld; de krijger van Hirschlanden.

De Opstalboom in Oost-Friesland is op een grafheuvel gelegen, later is hier een piramide gebouwd.

• 
  Schlüssellochgraben
• 
  Tekeningen van het Vorstengraf (Leubingen), 1877
• 
  Grafheuvel bij Evessen
• 
  Gerichtsberg bij Kagenow
• 
  De krijger van Hirschlanden

Een van de grafheuvels van de tumulus de Bougon

Tekening van de grafheuvel van Saint-Michel bij Carnac door archeoloog Zacharie Rouzic (1864-1939)

De dubbele ingang in de grafheuvel van Dissignac, Saint-Nazaire

De tumulus de Bougon is een necropolis uit het neolithicum, er zijn meerdere grafheuvels. Ook de tumulus de champ Châlons bij Courçon is een necropolis, hier zijn vijf grafheuvels aangetroffen..

De tumulus de Bussy-le-Château bevat vijf verschillende grafheuvels langs de rivier de Noblette. De grootste werd gebouwd door de Bourgondiërs en er werd later een windmolen op gebouwd.

De grafheuvel van Saint-Michel in Carnac is de grootste grafheuvel van continentaal Europa. De grafheuvel is 125 meter lang, 60 meter breed en is 12 meter hoog, de grafheuvel werd gebouwd tussen 5000 en 3400 v. Chr. Het was een graf voor leden van de elite. In 1663 werd een kapel op de grafheuvel gebouwd.

Er zijn meerdere grafheuvels aangetroffen bij Locmariaquer.

De tumulus de Dissignac heeft een diameter van 28 meter, een omtrek van 12 meter en een hoogte van 3,2 meter. De grafheuvel heeft twee grafkamers, twee parallelle gangen van 11 meter leiden naar deze grafkamers.

• 
  De grootste van de tumulus de Bussy-le-Château met de windmolen
• 
  Een van de grafheuvels bij Locmariaquer
• 
  Inrichting van het graf in het Vorstengraf (Vix)
• 
  De tertre funéraire in Arnay-sous-Vitteaux

De ingang van de Anta da Igreja, Portugal

Ook op het Iberisch schiereiland worden grafheuvels aangetroffen:

• In het noorden van Portugal en Spaans Galicië liggen zo'n 5000 grafheuvels die daar Mámoa, Medoña, Medorra, Mota of Meda worden genoemd. Ze zijn 10 tot 30 meter in doorsnede. Bijna alle Mámoa's zijn in slechte staat en ze zijn allen door grafrovers bezocht.
• De Túmulo Los Tiesos werd in 1997 ontdekt en onderzocht in 2011. Een jaar later werd de heuvel gerestaureerd. De grafheuvel is in het verleden door schatzoekers geplunderd. Datering op basis van achtergebleven grafgiften is het neolithicum en/of de bronstijd.
• Een uniek soort grafheuvel is de naveta op de Balearen, ze zijn gebouwd in de vorm van een omgekeerd schip.

• 
  Anta de Pendilhe, Portugal
• 
  Túmulo Los Tiesos, Spanje
• 
  Model van de grafheuvel La Guancha op Gran Canaria
• 
  Grafheuvel naast een romeinse weg, Guarda, Portugal
• 
  Naveta de Biniac Oriental, Minorca
• 
  Naveta d'Es Tudons, Minorca

Necropoli Della Banditaccia

In Italië is de Necropoli Della Banditaccia (samen met die van Tarquinia) op de Werelderfgoedlijst gezet. Er zijn ook necropolissen aangetroffen bij Vulci, Vetulonia, Populonia, Cortona, Tarquinia.

Er werden bovengrondse grafkamers gebouwd en hierover werd een tumulus'opgeworpen, zie Etruskisch kamergraf. Vanaf ca. 650 v.Chr. worden kamergraven volledig onder de grond gemaakt. Een beroemd voorbeeld is het Regolini-Galassi-graf.

• 
  Etruskische grafheuvel in Populonia
• 
  Plan van een Etruskische grafheuvel in de buurt van Chiusi
• 
  De Tomba dei Rilievi in de Necropoli Della Banditaccia

In Kroatië worden grafheuvels in het noorden aangeduid met humcima, meer zuidelijk worden de grafheuvels gomile of gromile genoemd. De grafheuvels zijn rond of ellipsvormig en worden soms omringd door een krans van platte stenen of een stapelmuur. Er zijn grafheuvels aangetroffen met een diameter va 60 meter.

De meeste grafheuvels worden aan de Illyriërs toegeschreven. Ze werden echter na het verdwijnen van de Illyriers nog zeker duizend jaar gebruikt voor het begraven van overledenen.

Maklavun is bijzonder door aanwezigheid van een hal (dromos) en grafkamer (tholos). Er zijn sterke aanwijzingen dat het gaat om een zonne-observatorium gaat, de ingang van de dromos is gericht op het punt de winterzonnewende. De grafheuvel is gebouwd in de bronstijd. Er vindt archeologisch onderzoek plaats. De grafheuvel wordt bedreigd door afgravingen in de nabije steengroeve.

Op de hellingen van de Papuk werd een groep van tenmisnte 20 grafheuvels aangetroffen, waaronder een vorstengraf. Zij zijn gebouwd tussen 800 en 400 v.Chr. In de bergen van Žumberak werden 140 grafheuvels gevonden.

De grafheuvel bij Krč Bosiljevski heeft een diameter van 50 tot 60 meter en is 6 tot 7 meter hoog. Er werd aardewerk van de Laninjska cultuur aangetroffen.

• 
  Grafheuvels bij Zakotorac

Bij Marathon ligt een grafheuvel waar de soldaten die omkwamen tijdens de Slag bij Marathon begraven zijn. In een geul naast de grafheuvel liggen de overblijfselen van de verslagen soldaten uit het Perzisch leger.

• 
  Grafheuvel bij Marathon

Opgraving van het Osebergschip in de Oseberghaugen, 1904

In Noorwegen zijn grafheuvels (gravhaug) met een ronde vorm (rundhaug) en met een ovale vorm (langhauger). Ze voornamelijk gebouwd in Scandinavische ijzertijd tot in de Vikingtijd. Gravrøyser kwamen voor in de bronstijd. In de ijzertijd werden ook treudds gebouwd, maar zij zijn in Noorwegen zeldzaam. Ook de hellekiste komt in Noorwegen niet vaak voor, er zijn enkele gevonden in Østfold.

De grafheuvels lijken zich te concentreren op bepaalde plaatsen in een woongebied en lijken verbonden te zijn aan het hoger gestelde deel van de boeren in voorchristelijke tijden.

Er zijn meerdere koningsgraven (Kongs Hauger), ze hebben een diameter van ongeveer 40 tot 50 meter en zijn ca. 10,5 meter hoog. Voorbeelden zijn de Borrehaugene (hier zijn nu nog 7 grafheuvels en 1 cairn zichtbaar), de Oseberghaugen (met het Osebergschip), de Gokstadhaugen (met het Gokstadschip), de Karnilshaugen en de enorme Jellhaugen (ovaal; 85 bij 70 meter) en Raknehaugen (met een doorsnede van 100 meter en een hoogte van 15 meter, de grootste grafheuvel in Scandinavië). De Grønhaug bevat ook een scheepsgraf.

Op het Hunnfeltene bij Fredrikstad zijn honderden grafheuvels ontdekt. Er loopt op het terrein ook een holle weg.

• 
  Grafheuvel met het Gokstadschip
• 
  Raknehaugen
• 
  Grafheuvel in Oppland

In de Kemi-Obacultuur werden de doden onder grafheuvels begraven, vaak van een vrij complexe structuur, waarbij veelvuldig gebruik werd gemaakt van steen en hout. Rond de centrale structuur werd, soms op enige afstand, een steencirkel geconstrueerd en het geheel bedekt met aarde. Soms werd op de heuvel een antropomorfe stele of verticale langwerpige steen (menhir) geplaatst, mogelijk ter ere van belangrijke persoonlijkheden.

Grafheuvel van Kościuszko

In Krakau liggen vier grafheuvels, dit zijn:

• Grafheuvel van Krakus
• Grafheuvel van Kościuszko
• Grafheuvel van Piłsudski
• Grafheuvel van Wanda

Dr. Agnieszka Matuszewska van de universiteit in Szczecin onderzocht nabij Dolice meerdere grafheuvels, ze worden toegeschreven aan Trechterbekercultuur. Er werden 18 grafheuvels van het Kujawy-type gevonden. Er werd gebruik gemaakt van DTM en Lidar. De grafheuvels zijn 3 meter hoog, 150 meter lang en 6 tot 15 meter breed en worden omringd door stenen. Ook werden bij Ploszkowo, Sarnow en Wietrzychowice soortgelijke bouwwerken aangetroffen.

• 
  Grafheuvel van Piłsudski
• 
  Grafheuvel van Krakus; opgravingen in 1932
• 
  Grafheuvel van Wanda
• 
  Grafheuvel uit de Przeworskcultuur in Polen
• 
  Grafheuvels uit de Wielbarkcultuur bij Węsiory

grafheuvels van de Varjagen aan de Volchov

de Russische benaming voor een grafheuvel is koergan. De verspreiding van deze grafheuvels begon bij de Samaracultuur in Rusland. Meerdere culturen en volkeren bouwden ze, waaronder de Sroebnacultuur, de Jamnacultuur, de Scythen, de Sarmaten en de Koemanen.

Op en rond een koergan worden vaak koergansteles aangetroffen.

Een van de grafheuvels op de Baba bij Ševětín

Een bekende grafheuvel (mohyla) in Tsjechië is de Mohyla v Chotouni in Okres Kolín. Er zijn ook vorstengraven aangetroffen, zoals het Vorstengraf (Blučina) en het Vorstengraf (Mušov).

• 
  De Mohyla v Chotouni
• 
  Vondsten uit het Vorstengraf (Blučina)
• 
  Ketel uit het Vorstengraf (Mušov)
• 
  Grafheuvel op de Bílá Hora bij Praag

Grafheuvels van Knowth, onderdeel van het Brú na Bóinne-complex, Ierland

In het Verenigd Koninkrijk en Ierland worden grafheuvels aangetroffen:

• Silbury Hill, vermeld op de Werelderfgoedlijst, is net zo groot als de kleinere piramides van de Piramiden van Gizeh.
• Newgrange in Ierland is een van de graftombes van het Brú na Bóinne-complex in het landsdeel County Meath en staat ook vermeld op de Werelderfgoedlijst.
• De passage van de Maes Howe is zodanig gericht dat het licht van de opkomende zon drie weken voor en drie weken na de kortste dag van het jaar (21 december) door de passage naar binnen schijnt en de achterkant van de centrale kamer verlicht. Maes Howe staat ook vermeld op de Werelderfgoedlijst.
• Bij Ballymeanoch is een grafheuvel aangetroffen, ook in de henge zijn grafheuvels aangebracht.

• 
  Nympsfield Long Barrow, Gloucestershire

De grafheuvels bij Gamla Uppsala, Arthus Bertrand, 1852

In Zweden zijn grafheuvels (gravkulle, gravhög, högen) gebouwd in het neolithicum tot in de Vikingtijd. Een storhög is een ongewoon grote grafheuvel, ten minste 20 meter in diameter. In de vroege bronstijd werden ze in halfronde vorm gebouwd in Skåne en Småland. In de vroege ijzertijd werden ze gebouwd in Götaland, Svealand en Norrland. Deze hadden rechte zijkanten en een afgeplatte top. In Götaland, Svealand en Norrland werden in de vroege bronstijd stenen heuvels gebouwd, deze werden niet met aarde bedekt.

Kaart met grafheuvels bij Kungsgården, ca. 1860

Opgraving van de westelijke grafheuvel bij Gamla Uppsala, 1874

De grootste grafheuvel van Zweden is de Anundshög, met een doorsnede van 60 meter en een hoogte van 10 meter. Deze grafheuvel wordt in verband gebracht met "Bröt-Anund" uit de Ynnlingensaga.

De grootste grafheuvel van Södermanland is de Uppsa kulle. Deze grafheuvel is nog niet onderzocht. Aangenomen wordt dat de grafkamer is ingestort, omdat er een kuil in de top van de grafheuvel zit. Volgens de verhalen is het de grafheuvel van Ingjald Illråde, zoon van Bröt-Anund.

De Skalunda hög is de grootste grafheuvel in Västergötland en een van de grootste grafheuvels in Scandinavië. De diameter van de grafheuvel is 65 meter en de heuvel is 7 meter hoog. De namen Lagmansgården en Lagmanstorp wijzen erop dat de wetsprekers van de Gauten in Skalunda verbleven. Beowulf zou in deze grafheuvel begraven liggen, maar de grafheuvel is nog niet onderzocht.

Gamla Uppsala staat vermeld op de Werelderfgoedlijst. Dit was de plek waar het ting van heel Zweden (allra Svía þing of Þing allra Svía) gehouden werd, dit viel samen met de jaarlijkse dísablót en disting (markt).

Het agrarisch landschap van Zuid-Öland staat ook op de Werelderfgoedlijst en omvat grafheuvels uit de bronstijd.

Het grafveld (gravfält) van Högom bevatte ten minste 17 grafheuvels, waarvan er nog 10 zichtbaar zijn. Vier grafheuvels hebben een diameter van 40 meter en zijn tussen de 4 en 5 meter hoog.

• 
  Inglinge hög (met blotsten) bij Småland
• 
  De Anundshög
• 
  De kuil op de top van de Uppsa kulle
• 
  Skalunda hög
• 
  Ottarshögen, 1725

• 
  Onderzoek van een grafheuvel in Slovenië, 1910
• 
  Grafheuvels van de Glasinac cultuur
• 
  Myceense grafheuvel (zie Myceense grafarchitectuur) bij Mazarakata, Griekenland