Partij van de Arbeid van België
De Partij van de Arbeid van België (PVDA), in het Frans Parti du Travail de Belgique (PTB), is een marxistische politieke partij in België die ijvert voor een socialistische maatschappij.[18] De partij telt anno 2020 meer dan 20.000 leden over het hele land, tegenover 1400 leden in 1991. Sinds 2008 is Peter Mertens de voorzitter. De Partij van de Arbeid is een nationale partij, die zowel opkomt voor het federaal parlement als voor de parlementen van diverse deelstaten.
Sinds de lokale verkiezingen van 2018 en de federale, regionale en Europese verkiezingen van 2019 is de partij vertegenwoordigd in het Europees Parlement, de Kamer van volksvertegenwoordigers, de Senaat, het Waals Parlement, het Parlement van de Federatie Wallonië-Brussel, het Brussels Parlement, het Vlaams Parlement, 35 gemeenteraden en acht Antwerpse districtsraden. In Borgerhout en Zelzate bestuurt de partij mee. De PVDA heeft echter nog nooit deelgenomen aan een regering.
Geschiedenis
Voorgeschiedenis
Een nieuwe koers
Het einde van de Vietnamoorlog in 1975, de dood van Mao Zedong in 1976 en de economische hervormingspolitiek in China onder leiding van Deng Xiaoping leidde tot een herpositionering van de partij en een nieuwe partijnaam, de Partij van de Arbeid van België (PVDA). In deze periode was het voor de partij nog steeds geen hoofddoel om actief deel te nemen aan de parlementaire democratie, die als burgerlijk werd beschouwd. Het doel was de voorbereiding van een proletarische revolutie (zoals Sendero luminoso in Peru)[19], verkiezingen waren daaraan ondergeschikt. Aan deze houding kwam langzaam verandering in de loop van de jaren negentig. Toenmalig partijvoorzitter Ludo Martens verbleef sinds 1997 voornamelijk in Congo en de partijleiding werd in deze periode waargenomen door algemeen secretaris Nadine Rosa-Rosso.
Tijdens de Belgische gemeente-, districts- en provincieraadsverkiezingen in 2000 werden twee zetels gewonnen in Zelzate (Oost-Vlaanderen) en twee in Herstal (Luik). In Hoboken, waar de partij ooit haar eerste gemeenteraadszetels veroverde, kwam huisarts Mie Branders in de districtsraad zetelen. Voor de federale verkiezingen van 2003 diende de PVDA in Vlaanderen een gezamenlijke kieslijst in met de Arabisch-Europese Liga (AEL) van Dyab Abou Jahjah en enkele onafhankelijken (waaronder Koen Calliauw) onder de naam Resist.[20][21] Kopvrouw voor de PVDA was advocate Zohra Othman. In Wallonië was kinderarts Colette Moulaert lijsttrekster. Het kartel werd echter niet gesmaakt door het kiespubliek en de lijst scoorde bijgevolg ondermaats. In vergelijking met de federale verkiezingen van 1999 (stemming Senaat) daalde het stemmenaantal in Vlaanderen van 24150 (PVDA) naar 17604 (Resist). Een vergelijkbare tendens deed zich voor bij de verkiezingen van de Kamer. Ten gevolge van dit debacle kreeg algemeen secretaris Nadine Rosa-Rosso intern veel kritiek en werd de samenwerking met de AEL stopgezet.[22][23] Rosa-Rosso werd ontslagen en als algemeen secretaris opgevolgd door Boudewijn Deckers. Tijdens de Europese en Vlaamse verkiezingen van 2004 haalde de PVDA opnieuw gemiddeld ongeveer 1% van de stemmen, met enkele lokale uitschieters. De nummer één op de Europese lijst van de PVDA+ (zo genoemd omdat ook niet-leden van de PVDA op de lijst mochten staan) was dr. Kris Merckx. Andere bekenden op de lijst waren acteur Dirk Tuypens en mediafiguur Jonas Geirnaert (bekend van Neveneffecten).
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 groeide de PVDA in Zelzate tot 21,67% (+8,9%). De partij veroverde daarmee 6 van de 23 zetels, maar kwam niet in de meerderheid. Ook in de stad Antwerpen ging de PVDA vooruit. In de districtsraad van Hoboken won de partij er één zetel bij (8,27% van de stemmen), waardoor ze op de wip zat voor een brede coalitie die het Vlaams Belang uit het districtsbestuur kon houden. Ook in het district Deurne haalde de PVDA met 4,43% een zetel. In de Limburgse gemeente Lommel haalde Staf Hendrickx - arts bij Geneeskunde voor het Volk - zijn zetel op een eenheidslijst. Tevens in Genk keerde de partij na enkele legislaturen terug in de gemeenteraad. Over heel het land behaalde de PVDA/PTB 16 zetels: een verdrievoudiging van het resultaat uit 2000. Bij de federale verkiezingen van 2007, voor de federale Kamer en Senaat, haalde de PVDA in Vlaanderen voor de Kamer 0,9% en voor de Senaat 0,8%. In 2008 werd Peter Mertens op het achtste partijcongres tot nieuwe voorzitter gekozen. Vrijwel onmiddellijk startte hij de verruiming binnen de partij om zo een groter publiek aan te spreken. Hierbij werd gekeken naar de SP in Nederland. Ze is echter wel kritisch tegenover haar, en Peter Mertens heeft herhaaldelijk gezegd "Leren, niet emuleren".[24] De partij noemt zich in de congresstukken van 2008 een "Eigentijdse communistische partij" en benadrukt "dat ze deel uitmaakt van de internationale communistische beweging".[25] Maar dat laatste werd geschrapt in 2015.[26]
In 2009 riep de Antwerpse afdeling van de KP (ondertussen omgevormd tot een denktank) op om voor Peter Mertens te stemmen met het argument de linkse progressieve stemmen niet te verdelen. Dit standpunt - dat zowel op de website als in Agora (het tijdschrift van de partij) - werd ingenomen betekende een breuk met het verleden waarin beide partijen een verkrampte houding ten overstaan van elkaar hadden.[27] Dat jaar behaalde de PVDA zowel bij de Vlaamse regionale verkiezingen als bij de Europese verkiezingen (in het Nederlandstalig Kiescollege) 1% van de stemmen, wat ongeveer evenveel was als de SLP van Geert Lambert. Daarbij werden de hoogste scores opgetekend in de steden Antwerpen (2,5%), Gent (1,8%) en Genk (3%). In het Oost-Vlaamse kanton Assenede, waar de gemeente Zelzate deel van uitmaakt, werd 6,7% behaald. In West-Vlaanderen presteerde de partij het zwakst (0,7%). De PVDA slaagde erin om het aantal stemmen met 40% te vermeerderen in vergelijking met de regionale verkiezingen van 2004. In het Franstalige landsgedeelte waren er hoge scores in de kantons Herstal (7,8%), Seraing (4,2%), Luik (2,6%) en La Louvière (3,9%).
Ook bij de federale verkiezingen van 2010 boekte de PVDA een kleine winst en groeide in Vlaanderen naar 1,3% (+0,4) van de stemmen voor de Kamer en naar 1,4% (+0,5) voor de Senaat. Vooral in de grote steden werd vooruitgang geboekt met onder meer hoge scores in de kantons Antwerpen (4,1%) en Luik (4,2%). De hoogste scores werden behaald in de kantons Herstal (9,8%), Assenede (7,5%) en Seraing (7,3%), plaatsen waar de PVDA traditioneel sterk staat.
Electoraal succes
Bij de gemeente-, districts- en provincieraadsverkiezingen van 14 oktober 2012 kwam de PVDA op in 42 districten en gemeenten. Ten aanzien van de lokale verkiezingen van 2006 waren dit vijftien lijsten meer. Ook kwam ze op in alle Belgische provincies. Voorzitter Peter Mertens hoopte om de bestaande zetels te behouden en door te breken in drie grote steden: Antwerpen,[28] Luik[29] en Molenbeek.[30] De PVDA slaagde uiteindelijk ook in haar opzet: in Antwerpen behaalde de lijst PVDA+ uiteindelijk vier zetels, in Luik twee zetels en in Molenbeek één zetel. Ook elders werd winst geboekt en de partij steeg uiteindelijk van vijftien verkozenen in 2006 naar 52 verkozenen in 2012 (31 gemeenteraadsleden, vier provincieraadsleden en zeventien districtsraadsleden). Door een bestuursakkoord tussen het plaatselijk sp.a-Groen-kartel, een onafhankelijke en de PVDA in het district Borgerhout kreeg de PVDA haar eerste schepen ooit: daar werd Zohra Othman schepen van Jeugd, Diversiteit en Samenlevingsopbouw.[31] Op 27 februari 2013 werd Antwerps gemeenteraadslid Frank Hosteaux dan weer geschrapt uit de gemeenteraadsfractie van de PVDA. Hij zou uit de partij zijn gezet na een aanslepend conflict met de partijtop, die hem verweet dat hij te ver afweek van de partijlijn.[32] Hosteaux, die in januari 2011 de overstap maakte van de sp.a naar de PVDA,[33] zou tot het einde van zijn mandaat zetelen als onafhankelijk gemeenteraadslid.[32] Op 22 september 2014 nam Hosteaux evenwel ontslag uit de Antwerpse gemeenteraad. Dirk Van Duppen, opnieuw een dokter en tot dan OCMW-raadslid, nam zijn plaats in.[34]
In de aanloop naar de verkiezingen van 25 mei 2014 flirtte de partij in verschillende kieskringen met de kiesdrempel tijdens de peilingen. In de aanloop naar de verkiezingen spraken tal van bekende Vlamingen en vakbondsmensen hun steun uit voor de partij onder de slogan 'Ik versterk links!', waaronder Ben Rottiers, An Nelissen, Warre Borgmans, Rachida Lamrabet, Eric Baranyanka, Bülent Öztürk, Rachida Ahali, Robbe De Hert, Kris De Smet, Nigel Williams, Deborah Ostrega, Jan Blommaert, Dirk Tuypens en Mong Rosseel.[35][36][37] Eveneens opvallend was de ongewilde steun van voormalig Geneeskunde voor het Volk-huisarts, sp.a-boegbeeld en gemeenteraadslid Farid Bennasser in Mechelen[38] en de kandidatuur van oud-Agalev-senaatsfractievoorzitter Frans Lozie als verruimingskandidaat in kieskring West-Vlaanderen.[39] Zowel de Vlaamse vleugel van de LSP,[40] de SAP als Rood![41] besloten geen eigen lijsten in te dienen voor de verkiezingen van 2014 en steunden (in meer of mindere mate) de lijst van de PVDA. Zo stonden er onder andere kandidaten van SAP en PC[42] op de PVDA-PTB-lijsten.[43] Voor de Brusselse verkiezingen ging de partij een lijstverbinding aan met de Piratenpartij, BUB en Pro Bruxsel,[44] maar niet met andere linkse partijen zoals VEGA of Gauches Communes.[45]
Hoewel de partij op diverse plaatsen goed scoorde, behaalde ze voor de federale verkiezingen van 2014 enkel de kiesdrempel in de kieskringen Luik en Henegouwen. Bij de Waalse verkiezingen in de kieskringen Hoei-Borgworm, Namen, Charleroi, Bergen, Zinnik, Thuin, en Luik. Voor het Waalse Parlement haalde de PVDA zo een score van 5,76% voor heel Wallonië. In tegenstelling tot de peilingen behaalde de partij in de kieskring Antwerpen de kiesdrempel met 3,88% (Vlaams) en 4,52% (federaal) niet. Voor de Kamer van volksvertegenwoordigers werden Marco Van Hees en Raoul Hedebouw verkozen en voor het Waals Parlement Frédéric Gillot en Ruddy Warnier. In het Brussels Hoofdstedelijk Parlement zetelen sinds 2014 Michaël Verbauwhede, Youssef Handichi, Mathilde El Bakri en Claire Geraets. Over de provinciegrenzen heen kreeg de partij in Wallonië 117.882 (5,76%) stemmen in de Waalse verkiezingen, 106.114 (2,53%) in de Vlaamse verkiezingen en 15.777 (3,86%) in de Brusselse verkiezingen. Voor de federale verkiezingen stemden 251.276 (3,7%) Belgen voor de partij.
Medio juni 2014 diende de PVDA een verzoekschrift in bij de Raad van State tegen de berekeningswijze van de senaat waardoor ze geen recht heeft op een deelstaatsenator. De partij meende - op basis van het principe van de evenredige vertegenwoordiging - recht te hebben op de zevende senaatszetel aangezien ze in Wallonië en Brussel samen 133.659 stemmen (5,44%) behaalde, wat 40.000 stemmen meer is dan de 91.513 waarmee deze zetel werd toegewezen aan de MR. Tevens ging ze in beroep bij het Parlement van de Franse Gemeenschap om een van de negentien Brusselse zetels te krijgen waar de PVDA recht op meende te hebben.[46][47]
In mei 2016 diende de partij, samen met de consumentenorganisatie Test Aankoop,[48] een verzoekschrift in bij Grondwettelijk Hof om de afschaffing van de Vlaamse Heffing Elektriciteitsafname, de zogenaamde Turteltaks, te eisen op basis van het principe ‘non bis in idem’ (je kan hetzelfde object niet tweemaal belasten).[49] Op 22 juni 2017 werden de eisers in het gelijk gesteld: de Turteltaks was onwettig.[50]
De partij haalde bij de lokale verkiezingen van 2018 achttien verkozenen in Vlaanderen, 75 in Wallonië en 36 in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In de districtsraden in Antwerpen haalden ze zeventien zetels binnen. In Zelzate vormt de PVDA sinds januari 2019 een coalitie met sp.a. Het is een primeur voor België dat de PVDA op gemeentelijk vlak meebestuurt.[51]
Structuur
Bestuur
De huidige voorzitter is Peter Mertens. Hij werd tijdens het negende congres, dat doorging van eind 2014 tot juni 2015, herkozen als voorzitter. David Pestieau is de huidige ondervoorzitter en Lydie Neufcourt nationaal secretaris. Raoul Hedebouw is nationaal woordvoerder van de partij. Het hoofdkantoor is gevestigd in de Maurice Lemonnierlaan 171 te Brussel.
|
|
Partijstructuur
Het Nationaal Congres van de PVDA heeft ten minste om de vijf jaar plaats. Op het Congres wordt de Nationale Raad verkozen, die belast is met de leiding van de partij tussen twee congressen in. De Nationale Raad komt minstens vier maal per jaar samen. Zij verkiest op haar beurt het Partijbureau, dat de partij leidt tussen de zittingen van de Nationale Raad. Het Partijbureau komt minstens twee maal per maand samen en wordt voorbereid door het Dagelijks Bestuur. De interne werking van de PVDA verloop volgens het principe van het democratisch centralisme.[52]
De partij telt, naar eigen zeggen, meer dan 20.000 leden en is actief in 120 bedrijven en kantoren. Daarnaast heeft ze militantenkernen in meer dan honderd steden en gemeenten.
Voor kinderen tot 16 jaar zijn er De Pioniers, voor jongeren van 14 tot 18 jaar is er RedFox en voor jongeren tot 30 jaar is er Comac. De vrouwenbeweging van de partij is actief onder de naam Marianne.
Partijblad
Solidair is het digitaal dagblad van de Partij van de Arbeid van België. Tweemaandelijks verschijnt ook een gedrukte editie. Huidig hoofdredacteur is Michaël Verbauwhede, die Han Soete opvolgde.
Verkiezingsresultaten
Europese verkiezingen
Jaar | Stemmen | Percentage | Zetels | |
---|---|---|---|---|
1984 | 0 / 24 |
|||
1989 | 0 / 24 |
|||
1994 | 0 / 25 |
|||
1999 | 0 / 25 |
|||
2004 | 0 / 24 |
|||
2009 | 0 / 22 |
|||
2014 | 0 / 21 |
|||
2019 | 1 / 21 |
Federale verkiezingen
Kamer | Senaat | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Jaar | Stemmen | Percentage | Zetels | Jaar | Stemmen | Percentage | Zetels | ||
1981 | 0 / 150 |
1981 | 0 / 184 |
||||||
1985 | 0 / 150 |
1985 | 0 / 184 |
||||||
1987 | 0 / 150 |
1987 | 0 / 184 |
||||||
1991 | 0 / 150 |
1991 | 0 / 184 |
||||||
1995 | 0 / 150 |
1995 | 0 / 73 |
||||||
1999 | 0 / 150 |
1999 | 0 / 74 |
||||||
2003 | 0 / 150 |
2003 | 0 / 74 |
||||||
2007 | 0 / 150 |
2007 | 0 / 74 |
||||||
2010 | 0 / 150 |
2010 | 0 / 74 |
||||||
2014 | 2 / 150 |
||||||||
2019 | 12 / 150 |
Vlaamse verkiezingen
Jaar | Stemmen | Percentage | Zetels | |
---|---|---|---|---|
1995 | 0 / 124 |
|||
1999 | 0 / 124 |
|||
2004 | 0 / 124 |
|||
2009 | 0 / 124 |
|||
2014 | 0 / 124 |
|||
2019 | 4 / 124 |
Politieke mandaten
Europees Parlement
- Marc Botenga (Franse kieskring)
Kamer van volksvertegenwoordigers
|
Senaat
|
|
Vlaams Parlement
|
Waals Parlement
|
|
Brussels Hoofdstedelijk Parlement
|
Parlement van de Federatie Wallonië-Brussel
|
|
Provincieraden
|
|
Gemeente- en districtsraden
Sinds de Belgische lokale verkiezingen 2018 zetelen er PVDA-verkozenen in onderstaande gemeente- en districtsraden:
|
|
Programma
Voornaamste programmapunten van de PVDA bij de verkiezingen zijn:[53][54] opschorten van de ontslagen bij winstgevende bedrijven; btw op energie van 21% naar 6%; invoeren van een miljonairstaks; oprichten van een openbare bank; geneesmiddelen door openbare aanbesteding 50 tot 90% goedkoper (kiwimodel); extra banen in zorg, onderwijs en openbare diensten; betere verstandhouding tussen de gemeenschappen; betaalbaar wonen; recht op brugpensioen en werk voor jongeren; maximumprijzen voor voeding; en minimumpensioen van 1500 euro per maand. Ook is de PVDA tegen het verbod op dragen van religieuze symbolen.[55] Volgens politicoloog Pascal Delwit blijft het uiteindelijke doel van de PVDA echter het installeren van de dictatuur van het proletariaat.[52][56] De partij ontkent echter de conclusies die Delwit maakt.[56]
Controverses
Stalinisme
Tegenstanders noemen de partij soms stalinistisch. De huidige voorzitter, Peter Mertens, probeert komaf te maken met dit beeld.[57]
"Partij Van De Auto"
Sommige politici van andere partijen hebben de PVDA de "Partij Van De Auto" genoemd, meer bepaald in Gent en Antwerpen.[58][59] Op 17 februari 2020 stemde de PVDA samen met N-VA en Vlaams Belang, tegen de uitbreiding van de lage-emissiezone van Gent.[60][61] In Luik verzet de PVDA zich tegen het bestraffen van foutparkeerders (twee wielen op de stoep) en in Schaarbeek tegen betalend parkeren.[62]
De PVDA gaat tegen de kritieken in door te benadrukken dat haar beleid zich vooral op openbaar vervoer wil richten, maar dat ingrepen zoals het betalend parkeren en de kilometertaks in de praktijk alleen de werkende bevolking treffen, terwijl een doeltreffend klimaatbeleid zich op structurele maatregelen zou moeten richten. De partij wijst er ook op dat deze maatregelen zinloos zijn zolang er geen sterke alternatieven bestaan voor autogebruik.[63][64]
Antisemitisme?
Herhaaldelijk duikt de beschuldiging op dat de PVDA antisemitisch zou zijn. Enkele voorbeelden:
- Hervé Hasquin, toenmalig rector van de ULB, in een artikel in de krant La Libre Belgique van 2014: "De PVDA en haar 'antisemitisme onder het mom van antizionisme'".[65]
- De PVDA nodigde de van antisemitisme beschuldigde rapper Médine uit op haar Manifiestafestival in 2015.[66]
- In 2018 beschuldigden PVDA-militanten Gaétan Carlier en Stéphanie Koplowicz de partij DéFI en haar parlementslid Marc Loewenstein van "zionisme". Loewenstein stelde vervolgens dat dit een codewoord is dat vaak door antisemieten wordt gebruikt.[67][68]
- Yves Malisse, ook een militant van de PVDA, plaatste tijdens de kiescampagne van 2019 een fotomontage op Facebook waarin politiek tegenstander Charles Michel als karikaturale Jood wordt afgebeeld. Malisse ontkende echter dat de grap antisemitisch bedoeld was.[69]
- Begin 2020 stelde federaal N-VA-parlementslid Michael Freilich, zelf een Jood, in een interview met het weekblad Knack dat Comac, de jongerenorganisatie van de PVDA, beweert dat "de banken en de media in Joodse handen zijn". Freilich zegt hiervan bewijzen te hebben in de vorm van screenprints.[70] De partij ontkende dit met klem en wees erop dat ze net een traditie heeft in antifascisme. Ze diende op haar beurt ook klacht in tegen Freilich wegens laster en eerroof, aldus De Standaard.[71]
Wapenexport
De afdeling Herstal, waar zich de belangrijke wapenfabriek Fabrique Nationale de Herstal bevindt, verdedigt wapenuitvoer naar Saudi-Arabië, zolang Europa niet alle banden doorsnijdt met Saudi-Arabië.[72][73] De Antwerpse afdeling van voorzitter Peter Mertens kant zich daar echter tegen.[74][75]
Bekende (ex-)leden
|
|
|
|
|
|
|
Externe links
Literatuur
- (fr) Pascal Delwit, PTB. Nouvelle gauche, vieille recette, 2014, ISBN 9782875420954
- Jelle Versieren, "PVDA: Black Box Revelation", Samenleving & Politiek, 2019.
Bronnen, noten en/of referenties
|
Partij van de Arbeid (PVDA) | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Politieke partijen in België | ||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|