Europese Parlementsverkiezingen 2019 in België

Het koninklijk besluit van 15 juni 2018 legde de datum van de Europese Parlementsverkiezingen van 2019 in België vast, na een akkoord op Europees niveau.[1] In uitvoering van artikel 117 van de Grondwet, worden de regionale verkiezingen sinds 1999 automatisch op dezelfde dag gehouden. Dit geeft dus de Brusselse gewestverkiezingen 2019, Vlaamse verkiezingen 2019, Waalse verkiezingen 2019 en Duitstalige Gemeenschapsraadverkiezingen 2019. De herziening van artikel 118 van de Grondwet die deze parlementen de mogelijkheid kan geven een andere datum te kiezen (in het kader van constitutieve autonomie), is nog niet in werking getreden.

Krachtens artikel 65 van de Belgische Grondwet, na herziening van 6 januari 2014 ingevolgde de zesde staatshervorming, worden de federale Kamers sinds 2014 verkozen voor een periode van maximaal vijf jaar, tegenover vier jaar vroeger. Gezien de Kamers niet voortijdig werden ontbonden, zullen dus de Belgische federale verkiezingen in 2019 (net zoals, toen uitzonderlijk, in 2014) op dezelfde dag als de Europese en deelstaatverkiezingen gezamenlijk worden ingericht. De herziening van artikel 46 en 65 die steeds samenvallende federale en Europese verkiezingen vastlegt, is nog niet in werking getreden.

In België is er kiesplicht, dat wil zeggen dat iedereen vanaf 18 verplicht is om te gaan stemmen. In de praktijk wil dit zeggen dat iedereen zich dient te melden in het aangewezen kiesbureau, er is dus opkomstplicht. Nadien is de kiezer verplicht zich in het stemhokje te begeven en hier zijn stem uit te brengen. De kiezer kan desnoods blanco of ongeldig stemmen.

Belgen die in een andere EU-lidstaat wonen, hebben het recht om te stemmen op Belgische lijsten bij de verkiezingen voor het Europees Parlement. De wet van 17 november 2016 heeft dit recht uitgebreid tot Belgen die in een niet-EU-lidstaat wonen, wat al mogelijk was voor federale verkiezingen.

De Europese Raad besloot op 29 juni 2018 over te gaan tot een verlaging van het aantal zetels in het Europees Parlement en de herverdeling ervan naar aanleiding van de Brexit, het besluit van het Verenigd Koninkrijk om de Europese Unie op 29 maart 2019 te verlaten. In de nieuwe samenstelling telt het Europees Parlement nog maar 705 leden in plaats van 751.[2] Van de 73 door de uittreding vrijkomende Britse zetels werden er 46 niet meer verdeeld en 27 aan andere lidstaten toegewezen, zodat het beginsel van degressieve evenredigheid beter werd weerspiegeld. In deze herverdeling werden aan België geen bijkomende zetels toegekend.

De Europese Parlementsverkiezingen zijn in België sinds 2010 de enige waar een kandidaat stemmen kan ontvangen van kiezers van het volledige kiescollege. Sinds de afschaffing van de verkiezingen voor de Senaat, die een laatste maal plaatsvonden met de Belgische federale verkiezingen 2010 is de Europese lijst de enige die dezelfde is voor alle Nederlandstalige, of alle Franstalige kiezers. Voor de regionale en federale verkiezingen wordt gewerkt met provinciale kieskringen. Partijen overwegen daarom soms hun populaire politici te laten kandideren op de Europese lijst hoewel anderzijds overwegingen meespelen dat partijen en kandidaten niet overduidelijk kiesbedrog wensen te plegen door kandidaten naar voor te schuiven die overduidelijk niet effectief zouden gaan zetelen in het Europees Parlement. Dit probleem stelt zich minder voor partijen die federaal of in deelstaten regeringsverantwoordelijkheid kunnen en willen opnemen omdat het feit dat een parlementslid die zich laat vervangen voor het vervullen van een ambt als minister of staatssecretaris wel makkelijker aanvaard wordt. Anderzijds zijn diezelfde partijen minder geïnteresseerd in hun aantal volksvertegenwoordigers in het Europees Parlement dan in hun aantal in de Kamer van volksvertegenwoordigers omdat die aantallen een veel directere impact hebben op het gewicht van een partij en de mogelijkheden tot coalitievorming, wat dan weer pleit om populaire politici binnen een provinciale kieskring te laten kandideren voor de federale of deelstaatparlementen.

Marianne Thyssen, die in 2014 werd herkozen als parlementslid in het Europees Parlement en toenmalig lijsttrekker bij de Europese Parlementsverkiezingen van 2014 was voor de CD&V, en die vervolgens Europees commissaris in de Commissie-Juncker werd, kondigde in 2018 aan dat zij in 2019 de politiek zou verlaten.[3]

Lijsttrekkers

Hieronder staan de lijsttrekkers van de partijen:

Overzicht lijsttrekkers Europese verkiezingen 26 mei 2019

Europese fractie		Nederlands kiescollege			Frans kiescollege			Duitstalig kiescollege
		Partij		Lijsttrekker	Partij		Lijsttrekker	Partij		Lijsttrekker
	ALDE		Open Vld	Guy Verhofstadt		MR	Olivier Chastel		PFF-MR	Yves Derwahl
	ECH		N-VA	Geert Bourgeois[4]
	ENV		Vlaams Belang	Gerolf Annemans[5]
	EUL/NGL		PVDA	Line De Witte		PTB	Marc Botenga
	EVP		CD&V	Kris Peeters[6]		cdH	Benoît Lutgen		CSP	Pascal Arimont[7]
	Groenen/VEA		Groen	Petra De Sutter[8]		Ecolo	Philippe Lamberts[9]		Ecolo	Shqiprim Thaqi[10]
	S&D		sp.a	Kathleen Van Brempt[11]		PS	Paul Magnette[12]		SP	Matthias Zimmermann
	onbekend		Volt	Christophe Calis		DéFI	Benoît Cassart
						PP	Yasmine Dehaene
									ProDG	Lydia Klinkenberg
									Vivant	Alain Mertes