Revolutie
Een revolutie is een plotselinge opstand van het volk of verandering. Het is daarmee de tegenhanger van evolutie, wat een geleidelijke verandering is. Of een opstand een revolutie is, is aan discussie onderhevig. Zo worden bijvoorbeeld de gebeurtenissen in Rusland in 1917, waarbij de tsaar werd afgezet, aangeduid als revolutie. Die in 1905 worden door de meeste historici niet als revolutie gezien, maar als voorbode daarvan. Ook worden de termen revolutie en revolte soms door elkaar gebruikt.
In de politiek is een revolutie vaak het afzetten van een autoriteit en een plotselinge verandering van politieke verhoudingen en politiek systeem. Het speelt met name een rol in de retoriek en propaganda van communisme, fascisme en nationaal-socialisme. Een fluwelen revolutie is een geweldloze revolutie. Bij een paleisrevolutie wijzigt de heerser wel, maar het systeem niet.
Theda Skocpol maakt in States and Social Revolutions uit 1979 het onderscheid tussen een sociale revolutie waarbij de sociale structuur van een samenleving verandert, een politieke revolutie waarbij de staatsstructuur verandert en een opstand of rebellie waarbij de bestaande sociaal-politieke structuur intact blijft.
Begripsontwikkeling
Wetenschap
Copernicus schreef in 1543 zijn wetenschappelijke verhandeling De revolutionibus orbium coelestium wat omwenteling van hemellichamen betekent. Deze publicatie rekende af met het pre-wetenschappelijk geocentrisch wereldbeeld. De wetenschapsfilosoof Thomas Kuhn kwam in 1962 met een theorie over het verloop van dergelijke ontwikkelingen in de geschiedenis van de wetenschap, uiteengezet in zijn werk De structuur van wetenschappelijke revoluties, waarin het begrip paradigmaverschuiving een belangrijke rol speelt.
Politiek, economie en cultuur
Revolutie in de betekenis van plotselinge ommekeer kwam volgens de Oxford English Dictionary in de vroege 15e eeuw al voor, maar raakte pas eind 17e eeuw breder bekend in Engeland met de Glorious Revolution van 1688. Daarbij werd koning Jacobus II van Engeland ten val werd gebracht door enkele Engelse parlementsleden en Willem III van Oranje die met de hulp van een uit hoofdzaak Nederlandse vloot de militaire confrontatie aanging. Nog later werd het begrip revolutie gebruikt voor een plotselinge of snelle verandering in de sociale of politieke instellingen – bekende voorbeelden werden de Amerikaanse revolutie en de Franse revolutie, maar ook voor een grote culturele of economische omslag, zoals de industriële revolutie en de seksuele revolutie.
Soms wordt ook een geslaagde coup of staatsgreep als een "revolutie" betiteld om daarmee aan te geven dat de nieuwe machthebbers een ingrijpende breuk met het verleden beogen, zoals de communistische coup van 27 april 1978 in Afghanistan, die de Grote Saur-revolutie werd genoemd (naar de maand Saur of Sowr volgens de Afghaanse kalender waarin deze staatsgreep plaatsvond).
Nederland
In Nederland was in 1918 vergeefs opgeroepen tot een politieke revolutie door de socialistische voorman Pieter Jelles Troelstra. Deze gebeurtenis werd bekend als de Vergissing van Troelstra. In 1957-1971 werd een geweldloze revolutie gepropageerd in het beginselprogramma van de Pacifistisch Socialistische Partij.[1]
Etymologie
Etymologisch komt het woord van het Latijnse revolutio, wat terugkeer (in de tijd) betekent. De term zelf komt oorspronkelijk uit de astronomie.
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Revolutions van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |