Vlaamse Heffing Elektriciteitsafname

De heffing is vanaf 2015 ingevoerd onder de regering-Bourgeois.[2] Aanvankelijk bedroeg ze 15 eurocent per afnamepunt per maand, maar het jaar daarop werd ze gevoelig verhoogd.[3]

De heffing is verschuldigd door elke afnemer die op enig moment van het jaar aangesloten was op een gewestelijk elektriciteitsnet (afnamepunten gelegen in het Vlaams gewest op een distributienet, plaatselijk vervoersnet of gesloten distributienetwerk). Het innen van de belasting gebeurt via de elektriciteitsfactuur. De heffingsvoet varieert naargelang het verbruik in het jaar voorafgaand aan de factuur. Afnemers met een beschermd statuut, actieve budgetmeter of actieve stroombegrenzer, betalen een lager tarief.

De opbrengst van de heffing is bestemd voor het Energiefonds, dat mee het Vlaamse energiebeleid bekostigt.[4] In de praktijk zal ze dienen voor de financiering van de VREG, van projecten inzake groene warmte en van de schuldafbouw inzake groenestroomcertificaten.[5] Dit laatste aspect is uitvoerig aan bod geweest in de pers. Bij wijze van subsidie aan hernieuwbare energie (vooral biomassa en zonnepanelen) zijn de distributienetbeheerders verplicht geweest om groenestroomcertificaten op te kopen zonder dit volledig aan de netgebruikers te kunnen doorrekenen. Met de opbrengst van de heffing wil de Vlaamse overheid hun tekort van 9,2 miljard euro compenseren zonder het nettarief in de hoogte te jagen.[6] Sinds 1 juli 2015 was ook al het zogenaamde prosumententarief ingevoerd onder verwijzing naar de "historische schuld".[7] Het leeuwendeel blijkt voorzien te zijn voor de op stapel staande biomassacentrales van Bee Power in Gent en German Pellets in Langerlo (4 miljard euro, vanaf resp. 2017 en 2019).[8]

In weerwil van eerdere berichten is er geen einddatum opgenomen in het decreet.

In februari 2016 vocht een particulier de heffing aan bij het Grondwettelijk Hof.[9] Eerder had de Raad van State zich kritisch uitgelaten over het ontwerpdecreet omwille van dubbel gebruik met een federale belasting. Aangezien de heffing bepaald wordt door de hoogte van het verbruik op het afnamepunt, meent de Raad dat ze dezelfde belastbare materie treft als de federale bijdrage.[10] Voor de gewesten geldt een verbod om belastingen te heffen op materies die reeds het voorwerp uitmaken van een belasting door de staat.[11] De regering en het parlement beriepen zich op jurisprudentie van het Grondwettelijk Hof om te stellen dat het toch om een andere materie ging (afnamepunten), en besloten het advies van de Raad van State te negeren.[12]

Op 22 juni 2017 vernietigde het Hof de heffing wegens schending van de bevoegdheidsregels.[13] Het hof oordeelde dat de belastbare materie, namelijk de afgenomen hoeveelheid elektriciteit, dezelfde was als voor de federale bijdrage. Omwille van de rechtszekerheid werden de gevolgen van de vernietigde bepalingen evenwel gehandhaafd voor de heffingsjaren 2016 en 2017.