Lommel

In 1990 vierde Lommel zijn 1000-jarig bestaan. In de vroegste periode maakte Lommel deel uit van de zogenaamde Eninge van de Kempen, een bepaald territorium in de Kempen waar hetzelfde recht gold. Het geheel ressorteerde onder een vaag Utrechts hoogheidsgezag en werd in leen gehouden door Brabant. In 1203 kwam de Eninge onder de suprematie van de hertogen van Brabant.

Met de Brabantse expansie naar het noorden werd Lommel onderdeel van de Meierij van 's-Hertogenbosch en bleef het ressorteren onder het kwartier Kempenland. In 1332 kreeg Lommel stadsrechten van Hertog Jan III van Brabant. Lommel was een vrijheid. Eind 16e eeuw ging het slecht met de Meierij. Tijdens de Gelderse Oorlogen plunderde en brandschatte de Gelderse hoofdman Maarten van Rossum de Meierij. Ook tijdens de Tachtigjarige Oorlog had de Meierij te lijden onder oorlogsgeweld.

Sinds 1648 was Lommel onderdeel van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, aangezien de Meierij van 's-Hertogenbosch en al haar toebehoren werd toegewezen aan de Staten. De vroeger door Noord-Brabantse katholieken geschapen mythe, dat de stagnatie van de ontwikkelingen in Staats-Brabant te maken hadden met de 'Hollanders', die het gewest als kolonie leegzogen, is mogelijk overdreven. De oorlogssituatie was de grootste boosdoener. Lommel werd vanwege de nieuwe staatsgrens een afgelegen stukje aan de rand van de Republiek en raakte, net als overig Staats-Brabant, ineens niet meer zuidwaarts, maar noordwaarts georiënteerd. Het had echter onder de Staats-Brabantse functie als militaire buffer voor het gewest Holland weinig tot geen mogelijkheden om tot economische groei te komen. Het werd een tijd van weinig vooruitgang. In de jaren 1798-1799 ondernam de Hollandse dominee Stephanus Hanewinkel een tocht door de gehele Meierij van 's-Hertogenbosch en deed in 1799 ook Lommel aan. Hij beschreef de stad als "het uiterste Dorp der Majorij, aan de grenzen van Luikerland, liggende rondom in zeer groote en wijduitgestrekte heïen ...".[2]

Pas in 1795, toen de Fransen binnenvielen, kreeg Lommel zijn vrijheden terug en toen de Fransen vertrokken waren werd het een volwaardig onderdeel van het koninkrijk der Nederlanden. Lommel bleef tot de Meierij behoren, tot het op 19 november 1817 officieel bij Koninklijk Besluit overging van Noord-Brabant naar Limburg als ruil tegen Luyksgestel dat in 1819 van de provincie Antwerpen op Noord-Brabant overging. Luyksgestel, dat als een geïsoleerde enclave in de Meierij lag en tot het Prinsbisdom Luik behoorde, maakte Lommel voorheen tot een Meierijse exclave.

Na veel getouwtrek tijdens de Belgische Opstand bleef Lommel onder Belgisch bewind. Hoewel Nederland dit stukje Meierij als voormalig deel van Staats-Brabant terugeiste, had het stadsbestuur van Lommel zijn trouw al aan de Belgische regering gezworen. Op 19 april 1839 werden dan uiteindelijk de definitieve vredesverdragen ondertekend door België en Nederland. Datzelfde jaar werd Maaseik als een nieuw administratief arrondissement in het leven geroepen en werd Lommel hieraan toegevoegd. Daarmee komt er een radicale wending in de geschiedenis van Lommel: de van oudsher Brabantse plaats wordt nu als Limburgse plaats aangeduid en is het enige stukje Meierij, dat in België ligt. Hoewel men Lommel juridisch tot Limburg rekent, blijft de rest van Limburg in de ogen van de echte Lommelsen nog altijd: het Luikse of "Luiksland". De Meierijse geschiedenis van Lommel blijft in ieder geval voortleven in de talrijke beschrijvingen.

Op het marktplein staat een standbeeldje van een teut, een typisch historisch fenomeen uit de streek. Teuten waren rondreizende handelaars en ambachtslui die vanaf de 16e tot 20e eeuw met hun koopwaar (koperwaren, textiel, aardewerk ...) op de rug naar Nederland, Duitsland, Frankrijk en Luxemburg trokken.

Lommel, vooral de wijk Barrier was tijdens de Tweede Wereldoorlog een spil in Operatie Market Garden. Door de verovering van Joe's Bridge, brug nr. 9 over het Kempisch Kanaal, door de Irish Guards op 10 september 1944, beschikten de Britse troepen over een bruggenhoofd richting Nederland. Op 17 september 1944 staken ze de Nederlandse grens over.

Operatie Market was de codenaam van het luchtlandingsplan. In Groot-Brittannië was op 2 augustus het Eerste Geallieerde Luchtlandingsleger gevormd, onder bevel van de Amerikaanse luitenant-generaal Lewis Brereton. Drie geallieerde luchtlandingsdivisies zouden worden afgeworpen boven de Nederlandse steden Eindhoven, Arnhem en Nijmegen en de weg vrijmaken voor het 30e Legerkorps, dat opgesteld was nabij Leopoldsburg en via Joe's Bridge te Lommel oprukte richting Nederland. Op de eerste dag zou dit korps Eindhoven moeten hebben bereikt, op de tweede dag Nijmegen en op de derde dag Arnhem.

• Centrum
• Balendijk
• Barrier
• Blauwe Kei
• Gelderhorsten
• Heeserbergen
• Heide-Heuvel
• Kattenbos
• Kerkhoven
• Kolonie
• Lutlommel
• Stevensvennen
• Werkplaatsen

De stad Lommel ligt op de waterscheiding van de stroomgebieden van Schelde en Maas, en binnen deze stroomgebieden van Nete respectievelijk Dommel.

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

De stad Lommel ligt in het kieskanton Pelt (dat identiek is aan het provinciedistrict Pelt) en het kiesarrondissement Hasselt-Tongeren-Maaseik (identiek aan de kieskring Limburg).

Lommel		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		Limburg	Maaseik			Lommel
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Limburg					Hasselt-Tongeren-Maaseik	Pelt	Pelt	Lommel
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

Tijdens de deze legislatuur had SP een absolute meerderheid met 17 van de 31 zetels. Louis Vanvelthoven werd voor de derde keer verkozen als burgemeester. De schepenen gedurende deze legislatuur waren: Jean Lavreysen, Walter Cremers, Liesbet Vanwelsenaers, Joke Loomans, Jan Swinnen, Rina Ven en Fons Haagdoren.

Peter Vanvelthoven werd voor de eerste maal verkozen als burgemeester. Aangezien hij tot december 2007 Federaal Minister van Werk was in de regering-Verhofstadt II nam Walter Cremers de functie van burgemeester tijdelijk over. sp.a vormde met Open Vld een coalitie met een meerderheid van 18 op 31 zetels. sp.a leverde vijf schepenen: Kris Verduyckt, Liesbet Vanwelsenaers, Rina Van, Joke Loomans en Fons Haagdoren. Coalitiepartij Open Vld bracht met Veronique Caerts en Geert Jansen twee schepenen aan. François Timmermans (sp.a) werd OCMW-voorzitter, na twee jaar werd hij opgevolgd door Jean Lavreysen (sp.a).

Burgemeester was Peter Vanvelthoven (Lijst Burgemeester). Hij leidde een coalitie bestaande uit Lijst Burgemeester en Open Vld. Samen vormden ze de meerderheid met 17 op 31 zetels. In deze legislatuur heeft Lijst Burgemeester 5 schepenen en Open Vld 2.

Voor Lijst Burgemeester zetelden als schepenen:

• Kris Verduyckt (milieu, jeugd, cultuur en onderwijs)
• Walter Cremers (stadsontwikkeling en mobiliteit)
• Jean Kuyken (stadswerken en stedelijke dienstverlening)
• Rita Phlippo (financiën, zorg en ouderen)
• Jasmine Van Grieken (sport, samenleving en internationale samenwerking)
• Annick Berghmans (evenementen, dierenwelzijn en het jonge kind). Ze stapte midden 2018 uit de gemeenteraad nadat ze werd vernoemd bij een aantal plofkraken die eerder dat jaar werden gepleegd. Kris Verduyckt nam haar mandaten over..

Voor Open Vld zetelden:

• Geert Jansen (openbare werken, nutsvoorzieningen en middenstand)
• Veronique Caerts (toerisme en congresstad Lommel).

De fractieleiders voor de verschillende partijen zijn Loes Mispoulier (Lijst Burgemeester), Nancy Bleys (CD&V), Karel Wieërs (N-VA) en Sooi Van Limbergen (PVDA+).

Na 30 jaar is er opnieuw een christendemocraat burgemeester. Bob Nijs leidt een coalitie van CD&V en N-VA. Samen vormen ze een meerderheid met 18 op 31 zetels.

In deze legislatuur heeft CD&V 5 schepenen. Hiervoor zetelen:

• Peter Vanderkrieken (onderwijs, cultuur en jeugd)
• Sophie Loots (openbare werken en mobiliteit)
• Joris Mertens (ruimtelijke ordening, milieu en dierenwelzijn)
• Dirk Vanderhoydonks (sport, internationale samenwerking en armoede)
• Nancy Bleys (sociaal beleid en zorg, eveneens voorzitter bijzonder comité sociale dienst)

N-VA heeft 2 zetels. Hiervoor zetelen:

• Karel Wieërs (juridische zaken, stadswerken en toerisme)
• Johan Bosmans (financiën en middenstand)

Nieuw is dat niet de burgemeester de voorzitter is van de gemeenteraad, deze functie wordt bekleed door Stijn Mertens (CD&V).

De zetels van de gevormde coalitie zijn vetjes gedrukt. De grootste partij is in kleur.

Het dialect van Lommel - het Lommels - hoort tot het Oost-Brabants, en niet tot de West-Limburgse dialecten, hetgeen samenhangt met de bijzondere geschiedenis van de plaats.[7]

• De Kolonie, Archeologisch en Historisch Museum te Lommel-Kolonie, onderdeel van Museum Ons Erfgoed
• Het Wateringhuis te Lommel-Kolonie
• Het GlazenHuis - Vlaams centrum voor moderne glaskunst

• Beeldig Lommel (levende beelden festival, eind juni)
• Brainwash Festival, festival
• Daydream Festival, festival
• FatLAN Events VZW (een vzw die lan-evenementen organiseert en tot de top van België behoort)
• Gracias a la Vida, wereldfestival
• Last World, hardstylefestival (tot en met 2014, nadien in Zilvermeer - Mol)
• Lommel Leeft (elke week tijdens juli en augustus zijn er tal van gratis optredens midden in de stad)
• School's Out, jongerenfestival

Uitgaansgelegenheden zijn bioscoopcomplex UGC (5 zalen) en cultuurcentrum De Adelberg.

• Lommelse zandkoeken: droge koekjes gemaakt van zanddeeg met een laagje kokos
• Saharataart: Lommelse streektaart gevuld met abrikozengelei
• Klotsenbos: een lokale likeur op basis van vlierbessen. De naam komt van het lokale woord voor vlierbessen, namelijk klotsen
• Teutenbier: bier op oude wijze gebrouwen
• Lommelkoffie: koffie die als hoofdbestanddelen de klotsenbosjenever en –likeur heeft

Lommelse bieren (tripel)

• Lommel Brouwt!
• Loemelaer
• Trappieter

In het sportcentrum vind je onder andere de evenementenhal de Soeverein, het stedelijke sportstadion (de thuisbasis van 1ste-klasse B voetbalclub Lommel SK), de atletiekpiste, de tennisvelden, het zwembad, het skatepark, de manege, de sporthal en het voetbaljeugdcomplex 't Gestelbos van Lommel SK. Lommel mag dan wel een kleine en jonge stad zijn, toch herbergt Lommel enkele sportclubs die meedraaien met de top in België.

• Snooker: Snookerclub Erasmus (ere-afdeling)
• Voetbal: Lommel SK (1ste klasse B)
• Basketbal: BBC Croonen Lommel (Top Division Men)
• Tennis: Lommelse Tennisclub (2de en 4de nationale heren, 3de nationale dames)
• Zaalvoetbal: K-Kontrol LW United (1ste nationale)
• Volleybal: LOVOC Lommel (4de nationale)
• Atletiekclub: Daring Atletiek Lommel (DALO)
• Triatlonclub: de Lommelse Triatleten
• Schaken: Noord Limburgse Schaakkring (NLS) (2de nationale)

In 1992 werden de Europese kampioenschappen triatlon op de Olympische afstand te Lommel gehouden. Sinds 2008 wordt de enige Belgische manche in het Wereldkampioenschap motorcross gehouden op het stedelijk Motorcrossterrein. In 2012 werd er de Motorcross der Naties, ofwel het officieuze wereldkampioenschap voor landen verreden. In 2011 vond het Europees Kampioenschap Judo (onder 20-jarigen) plaats in de Arena van Park De Soeverein. In 2017 en 2018 werd in Lommel het European Masters gehouden, een ranking snookertoernooi.

Voorts zijn er het jaarlijks kickboksgala Fights at the Border, de Lommelse Triatlon (sinds 1985 een van de eerste en grootste triatlonhappenings van België), de Superprestige Biljart en het Wielercriterium "Profronde van Lommel".