Open Vlaamse Liberalen en Democraten

Vóór 1960 was de Liberale Partij van België nauwelijks georganiseerd. Op het partijcongres van 1961 besloot toenmalig voorzitter Omer Vanaudenhove de stroming om te vormen tot PVV/PLP (Partij voor Vrijheid en Vooruitgang/Parti de la Liberté et du Progrès). De partij behartigde toen uitgesproken de belangen van de werkgevers.

Eind jaren 60-begin jaren 70 liepen de communautaire spanningen in België hoog op. Ook binnen de liberale familie was er onenigheid over de te varen koers. In 1972 werd de unitaire partij opgesplitst in een Vlaamse en een Franstalige partij. Willy De Clercq werd de eerste voorzitter van de Vlaamse PVV.

In 1982 werd de toen 29-jarige Guy Verhofstadt voorzitter van de partij. Tijdens hun deelname aan de regering werd hij tussen 1986 en 1988 zelfs vicepremier en minister van Begroting. Annemie Neyts volgde hem op als eerste vrouwelijke partijvoorzitter. In 1989 nam Verhofstadt de voorzittersfakkel weer over. In deze periode schreef hij zijn eerste "burgermanifesten".

In 1992 werd de partij onder impuls van Verhofstadt omgevormd naar de Vlaamse Liberalen en Democraten (VLD). Hiermee hoopte men ten dele komaf te maken met het anti-Vlaamse imago van de partij. PVV werd voorheen soms smalend 'Pest Voor Vlaanderen' genoemd. Naast een nieuwe naam kwamen er ook veel "verruimers" die toetraden tot de nieuwe partij. Vooral enkele bekende figuren uit de toenmalige Volksunie maakten de overstap, bijvoorbeeld Jaak Gabriels, toenmalige voorzitter van de VU, en Hugo Coveliers. Vanaf begin jaren 90 ging de VLD er bij elke verkiezing op vooruit.

De grootste zes Vlaamse partijen en hun behaalde resultaten voor de Kamer van volksvertegenwoordigers. Van 1978 tot en met 2014, uitgedrukt in procenten voor 'Het Rijk'.

Na de dioxinecrisis in 1999 ging de VLD er opnieuw sterk op vooruit en werd nipt de grootste partij van Vlaanderen. Guy Verhofstadt werd eerste minister van de federale regering en Patrick Dewael minister-president van de Vlaamse regering. Beide stonden ze aan het hoofd van een paarsgroene coalitie. Na de federale verkiezingen van 2003 gingen de paarse partijen verder zonder Groen!. Dewael stapte over naar de federale regering en Bart Somers werd minister-president.

De aanloop naar de Vlaamse verkiezingen van 2004 werd voor de VLD gekenmerkt door enkele zware aanvaringen tussen figuren aan de top van de partij. Zo werd Hugo Coveliers uit de partij gezet wegens zijn aanhoudende kritiek op het voortzetten van het cordon sanitaire. Ook moest Karel De Gucht tijdelijk aftreden als voorzitter. In 2003 onthield de partij zich bij de stemming over het toekennen van het vreemdelingenstemrecht, hoewel altijd was gezegd dat de partij ertegen was. Dit alles zorgde voor een erg slecht resultaat in de verkiezingen. Dit was ook de periode waarin heel wat liberale scheurlijsten werden gevormd zoals het Liberaal Appèl van Ward Beysen, Veilig Blauw van Leo Govaerts en VLOTT van Hugo Coveliers.

De partij verloor zwaar in drie vierde van alle gemeenten waar ze deelnam aan de gemeenteraadsverkiezingen. Daags na de verkiezingen verzocht voorzitter Somers de interne tuchtcommissie om senator Jean-Marie Dedecker uit de partij te zetten, omdat hij zorgde voor te veel onrust binnen de partij. De tuchtcommissie besliste op 16 oktober 2006 dat laatstgenoemde uitgesloten werd uit de VLD.

In februari 2007 besloten de VLD en haar kartelpartner Vivant om het kartel op te heffen en onder één vlag naar de federale verkiezingen van 2007 te trekken op basis van het Vierde burgermanifest van Guy Verhofstadt, maar ditmaal onder de nieuwe lijstnaam Open Vld in plaats van VLD-Vivant. Ook het Liberaal Appèl nam weer deel aan de eenheidslijst.

Medio maart 2007 bracht de Open Vld een 200 bladzijden tellend boekwerk uit met als titel "Een open boek, 8 jaar Verhofstadt". In dit boek maakt de Open Vld een balans op van de op dat moment voorbije twee legislaturen met Verhofstadt als premier.

Eind maart 2007 raakte bekend dat Willem-Frederik Schiltz (1979), zoon van wijlen minister van Staat Hugo Schiltz, op de derde plaats van de Antwerpse lijst van de Open Vld stond voor de federale verkiezingen van datzelfde jaar.

De Vlaamse verkiezingen op 7 juni 2009 brachten een grote nederlaag teweeg voor Open Vld. De partij behaalde 14,6% van de stemmen, een daling van 5,2% tegenover 2004. Na de verkiezingsnederlaag te hebben toegegeven, diende voorzitter Bart Somers zijn ontslag in.[3] Guy Verhofstadt werd aangesteld als ad interim-voorzitter tot de herfst van 2009.

De verkiezingen voor het Europese Parlement daarentegen verliepen succesvol voor de partij en haar kopman Verhofstadt. Deze behaalde met 565.359 stemmen de meeste voorkeurstemmen en de partij behaalde 20,56% van de stemmen.

In Brussel haalde de partij met haar kopman Guy Vanhengel een historisch overwinning. Ze behaalde 23,07% van de stemmen van de Nederlandse taalgroep in Brussel.

Op 26 april 2010 viel de Regering-Leterme II omdat Open Vld geen oplossing meer zag in de onderhandelingen over de splitsing van BHV en de staatshervorming, en uit de coalitie stapte. Dit maakte nieuwe federale verkiezingen noodzakelijk, en onder leiding van Alexander De Croo voerde de partij campagne. Evenwel verloor de partij 5 kamerzetels en hield er nog 13 over, en ging van 5 naar 4 Senaatszetels.

Op 14 oktober 2012 grepen gemeenteraadsverkiezingen plaats. Her en der liep voor Open Vld de uitslag terug tegenover 2006. Maar in een aantal steden en gemeenten, zoals Hoeilaart, Lokeren, Lochristi, Kapellen en Oudenaarde, kon de partij de burgemeesterszetel behouden, of, zoals in Kortrijk, Staden en Zelzate, de zetel veroveren waar sinds decennia CD&V en socialisten de plak hadden gezwaaid. Zo veroverde Vincent Van Quickenborne in Kortrijk de sjerp. Alexander De Croo nam op 17 oktober diens taken als vicepremier en minister van Pensioenen over, en werd in december opgevolgd door Gwendolyn Rutten als partijvoorzitter.

In 2014 vielen de Vlaamse, Europese en federale verkiezingen samen. In de Kamer ging de partij er lichtjes op vooruit, van 8,64% naar 9,78%. Dat leverde één zetel winst op, zodat er 14 zetels werd binnengehaald. In Vlaanderen haalde de partij 14,15%, een verlies van 0,85 procentpunt. Er gingen twee zetels verloren, er bleven er 19 over. Europees bleef Open Vld ter plaatse trappelen: 12,84%, 0,09 procentpunt winst. De drie zetels bleven behouden.

Nadat de partij in de vorige legislatuur Vlaams in de oppositie zat en federaal in de regering en zo niet steeds voluit oppositie- of meerderheidspartij kon zijn, besloten ze het deze keer anders te willen. Nadat duidelijk werd dat de partij nodig zou zijn bij het vormen van de federale regering-Michel, wilde ze ook toetreden tot de Vlaamse regering-Bourgeois, waarvoor ze mathematisch niet nodig was en waarvan het regeerakkoord tussen N-VA en CD&V al gesloten was.

Bij de lokale verkiezingen van 2018 slaagde Open Vld erin enkele al dan niet symbolische overwinningen binnen te halen in de centrumsteden. De partij kon in Oostende en Gent de burgemeester leveren, ondanks dat de Open Vld-lijst er niet de grootste werd. In Kortrijk haalde de lijst van burgemeester Vincent Van Quickenborne de overwinning, terwijl het bij de vorige verkiezingen nog tweede was. In Mechelen haalde de lijst van Bart Somers, die samen met Groen opkwam, de absolute meerderheid. In Brugge en Roeselare kon de partij tot het stadsbestuur toetreden. In Antwerpen bleef de partij steken, maar kon zo wel in de meerderheid blijven. Ook in Ieper kon de partij de burgemeester leveren, en dat na 100 jaar christen-democraten.

Provinciaal kon Open Vld binnentreden in het bestuur van West-Vlaanderen, Limburg en Vlaams-Brabant.

Bij de verkiezingen van 2019 werden leden gekozen voor het Vlaams Parlement, het Brussels Hoofdstedelijk Parlement, de Kamer van volksvertegenwoordigers en het Europees Parlement. Open Vld tekende hier een verlies op, net als alle coalitiepartners waarmee de partij de afgelopen vijf jaar had geregeerd. In het Vlaams Parlement zakte de partij weg tot 13,1%, een verlies van 1,1 procentpunt, waardoor de partij drie parlementszetels kwijtspeelde en er 16 overhield. In de Kamer scoorde de partij 8,5%, een verlies van 1,3 procentpunt en als gevolg twee zetels minder (tot 12). Voor de Kamer is dat een vergelijkbare score met het slechtste resultaat ooit voor de PVV, in 1977, toen deze voorganger van Open Vld voor het eerst gescheiden van de Franstalige liberalen opkwam. Vlaams Belang ging fors vooruit bij deze verkiezingen, wat sommige Open Vld'ers, zoals Luk Van Biesen, deed opperen om het cordon sanitaire op te geven. De partijtop wees dat meteen af.

Ook in Brussel ging de partij achteruit, met 10,9 procentpunt, tot 15,8%. Open Vld was daar jarenlang de best scorende Vlaamse partij, maar moest nu Groen en N-VA laten voorgaan. Open Vld was daardoor niet langer de leidende partij bij de regeringsonderhandelingen, wel Groen. Open Vld treedt normaal wel toe tot de nieuwe regering.

In Europa ging het eveneens niet goed voor de partij: ze behaalde 10,1%, wat een verlies van 2,7 procentpunt is. De partij verloor daarmee één van haar drie zetels.

Open Vld kwam in recente jaren enkele malen door schandalen in opspraak. In 2007 moest Vlaams minister Fientje Moerman aftreden na beschuldigingen van onder andere het geven van opdrachten aan bevriende Open Vld'ers zoals Guy Serraes. Er waren beschuldigingen van vriendjespolitiek tegen het kabinet Dewael en de politietop, waarvoor hij bevoegd is, en die tegen Karel De Gucht in verband met handel met voorkennis in de Fortis-aandelen van zijn schoonmoeder. Tot op heden bleken deze dossiers ongegrond.

De meest recente is de zaak Vijnck. Deze begon in april 2009 toen federaal parlementslid Dirk Vijnck Lijst Dedecker verliet om bij Open Vld te gaan. Na het overlopen van Vijnck dreigde Lijst Dedecker haar financiering als fractie te verliezen aangezien een fractie in de Kamer uit 5 kamerleden dient te bestaan. Na het vertrek van Vijnck kwam dit aantal op 4 te liggen. In mei keerde Dirk Vijnck terug naar Lijst Dedecker. Toen bleek dat Bart Somers Dirk Vijnck een parlementair mandaat of een andere functie die hem een vergelijkbaar loon (€ 5.000 netto) zou opleveren gedurende één legislatuur (4 jaar, 2011-2015), had toegezegd indien Vijnk niet zou verkozen zijn in 2011. Dit contract was door Somers en Vijnck getekend. Bart Somers bleef aan als partijvoorzitter, maar zijn positie was verzwakt; hij kon voorzitter blijven vanwege de nakende verkiezingen. In juni 2009 nam hij uiteindelijk ontslag na de verkiezingsnederlaag voor het Vlaams Parlement.

Op 12 mei schreef De Standaard dat het merk Open Vld 'in vrije val is'. 'Plots daalt het aantal mensen dat voor Open Vld zou stemmen, met 3,8 procentpunten. Het is duidelijk dat de toestand rond Dirk Vijnck (LDD) de partij imagoschade heeft bezorgd', zegt Harry Demey van het reclamebureau LDV United. Ook het aantal mensen dat opgeeft 'te houden van het merk Open Vld', is gedaald van 18,8 procent naar 15,5 procent.

Als grootste regeringspartij was de partij vaak het mikpunt van kritiek in de media. In 2003 onthield de partij zich bij de stemming over het toekennen van het vreemdelingenstemrecht, hoewel altijd was gezegd dat de partij ertegen was. Dit na een congres georganiseerd door tegenstanders van het migrantenstemrecht onder leiding van Annick De Ridder waar de partijleden uiteindelijk de partijtop volgden.

De partij nam en neemt, zoals alle andere Vlaamse en Waalse partijen, deel aan het "cordon sanitaire" rond het Vlaams Belang. Enkele voormalige VLD-leden van de zogenaamde rechtervleugel van de partij waren echter voor het doorbreken van dat cordon.

Zo werd Hugo Coveliers onder meer om die reden op 8 februari 2005 uit de partij gezet. Coveliers richtte daarop zijn eigen beweging op, VLOTT. VLOTT vormt een kartel met Vlaams Belang, de partij die Coveliers vertegenwoordigt in de Senaat. Ook Anke Vandermeersch zetelt op dit moment voor dezelfde partij in de Senaat en was ooit lid van VLD. Ex-minister Ward Beysen richtte begin 2003 een eigen partij, Liberaal Appèl, op.

Claudine De Schepper, tussen 1999 en 2004 Vlaams parlementslid, stapte begin 2004 over naar het (toenmalige) Vlaams Blok. Leo Govaerts verliet de partij in januari 2003 en richtte de scheurlijst Veilig Blauw op. Anny De Maght, tussen 1989 en 2006 burgemeester van Aalst, verliet VLD in 2004 omdat ze benadeeld werd bij de lijstvorming voor de Vlaamse verkiezingen. Ze ging verder onder een eigen partij, BLAUW.

Patricia De Waele werd in juni 2006 voor vier maanden uit het partijbestuur geschorst omdat ze openlijk kritiek had geuit in De Standaard van 24 mei 2005. Ze had onder meer kritiek geuit op de volmachten die partijleider Bart Somers gekregen had om dissidente partijgenoten aan te pakken. Somers verwijderde haar onmiddellijk uit het partijbestuur en startte de procedure om haar ook als partijlid te schrappen. Uiteindelijk kwam De Waele weg met vier maanden schorsing en werd ze niet uit de partij verwijderd. De steun van de VLD-afdeling van Evergem, waar ze tussen 2000 en 2004 waarnemend burgemeester was, heeft daar waarschijnlijk toe bijgedragen. In april 2009 maakte ze bekend op te komen voor Lijst Dedecker, de partij waarvoor ze sinds juli 2009 in het Vlaams Parlement zetelt.

Tijdens de zomer van 2005 kwam Boudewijn Bouckaert, de voorzitter van de rechts-liberale denktank Nova Civitas, in aanvaring met de partijvoorzitter. Bouckaert nam hierop ontslag uit het partijbestuur. Dadelijk na de gemeenteraadsverkiezingen van 2006, besliste de partijtop ook Jean-Marie Dedecker (Lijst Dedecker) uit de partij te zetten. Op 16 oktober bevestigde de tuchtcommissie het besluit. Op 27 oktober besloot Bouckaert Dedecker te volgen.

Het Liberaal Appèl maakt sinds de dood van Ward Beysen opnieuw deel uit van Open Vld.

In 2013 stapte Annick De Ridder over naar N-VA, onder meer uit onvrede tegenover het beleid van de regering-Di Rupo, waar Open Vld toe behoort.[4] Twee weken later maakte ook de Leuvense ondernemer Lorin Parys de overstap, ondanks dat hij in 2010 nog een team vormde met voorzitster Rutten. Hij deed dit uit grote ontevredenheid over de belastingverhoging van Di Rupo I. Bij de daaropvolgende federale verkiezingen verkreeg Parys plaats 4 op de N-VA-lijst van Vlaams-Brabant.

• Legenda:   liberale premiers  

• Legenda:   liberale ministers-presidenten  

De ministers en staatssecretarissen van de VLD / Open Vld van 1992 tot heden zijn/waren:

• Guy Verhofstadt
• Hilde Vautmans

Fractievoorzitter: Egbert Lachaert

Fractievoorzitter: Carina Van Cauter

Fractievoorzitter: Willem-Frederik Schiltz

Fractievoorzitter: Carla Dejonghe

Vlaamse Provincieraden°
Provincie	Perc.	Stemmen	Zetelverdeling
Antwerpen	16,18%	178.112
Limburg	18,26%	98.380
Oost-Vlaanderen	23,85%	231.256
Vlaams-Brabant	19,20%	132.225
West-Vlaanderen	16,76%	133.836

Vlaamse Gemeenteraden[5]
raad	Zetelverdeling
Open Vld-burgemeesters
Open Vld-schepenen
Open Vld-verkozenen in de gemeenteraden
Open Vld-verkozenen in de districtraden
Open Vld-verkozenen in de OCMW-raden

° In 2006 trok VLD in alle provincies in kartel met Vivant naar de kiezer.