Brussels Airport

De luchthaven wordt geëxploiteerd door Brussels Airport Company, voorheen beter bekend onder de afkorting BIAC. De grootste aandeelhouders van Brussels Airport Company zelf zijn het Canadese pensioenfonds Ontario Teachers’ Pension Plan (OTPP) met 39% van de aandelen en de Australische groep Macquarie met 36%, de resterende 25% + 1 aandeel is in handen van de Belgische staat. Van 2004 tot 2011 had Macquarie Airports (MAp) 75% van de aandelen.[1]

Macquarie besloot begin 2017 zijn belang van de hand te doen.[2] Na 14 jaar zocht de groep een koper voor de aandelen. OTPP heeft een voorkooprecht op die stukken, maar Macquarie ging ook gelijk in gesprek met andere gegadigden.[2] OTPP vond dit niet kunnen en stapte naar de rechter om te verhinderen dat confidentiële informatie over de luchthaven gepresenteerd zou worden aan een derde partij. In april 2018 kwam er een vergelijk en is het verkoopproces opnieuw van start gegaan.[2] In maart 2019 werd bekend dat het Nederlandse pensioenfonds APG, de Australische investeerder QIC en verzekeraar Swiss Life samen 2 miljard euro hebben betaald voor een aandelenbelang van 36% in Brussels Airport.[3]

Tijdens de Eerste Wereldoorlog bouwde de Duitse bezetter op een grasstrook langs de Haachtsesteenweg in Haren, bij Evere, enkele houten loodsen voor zeppelins. Na de oorlog werden het terrein en de loodsen verder gebruikt voor de vliegactiviteiten van het Belgische leger. In 1923 werd de luchtvaartmaatschappij Sabena opgericht. De jonge maatschappij vond haar thuishaven eveneens in de gebouwen te Haren. In 1929 werden de houten loodsen vervangen door een luchthaventerminal voor het inchecken en het onthaal van passagiers. Verder waren er een verkeerstoren en wat onderhoudsfaciliteiten. De stad Brussel groeide echter gestadig en ook ontwikkelingen in de luchtvaart (zoals grotere vliegtuigen) zorgden ervoor dat het veld in Haren al vlug niet meer voldeed. Men begon een modernisering te overwegen, maar voor het zover was begon de Tweede Wereldoorlog.

Tussen Zaventem, Diegem, Melsbroek en Steenokkerzeel lag een uitgestrekt landbouwplateau, het voormalige hertogelijk jachtdomein Saventerlo. In 1940, bij het begin van de oorlog, bouwde de Duitse invaller Fliegerhorst Melsbroek, een militair vliegveld op een gebied van om en bij de 600 hectare in Melsbroek en Steenokkerzeel, met drie startbanen in een driehoek (07/25, 02/20 en 12/30). De eerste startbaan was reeds in juli 1940 klaar; de andere volgden spoedig. Na de oorlog vond de Belgische overheid de locatie geschikt als nieuwe luchthaven voor Brussel en het militaire vliegveld van Melsbroek werd omgevormd tot civiele luchthaven door de bouw van een luchthavengebouw en de verlenging van de startbanen. Tot de voltooiing van dit luchthavengebouw bleven de passagiers inchecken in de terminal van Haren, waarna hun vliegtuig over een afstand van enkele kilometers over de rijweg taxiede naar de startbaan in Melsbroek.

De luchthaven groeide en door toedoen van Sabena stonden er in 1956 al verscheidene loodsen en werkplaatsen aan noordwestelijke zijde. Ook in 1956 was er behoefte aan een nieuwe startbaan, parallel aan 07/25. Die kwam er, als 07R/25L. De bestaande baan werd 07L/25R. 07R/25L zou later nog verlengd worden tot over de Tervuursesteenweg. De luchthaven had nu drie verharde banen en één grasstrook (12/30).

De Wereldtentoonstelling te Brussel van 1958 gaf een nieuwe impuls aan de groei van de luchthaven. Om de massa bezoekers in alle comfort te ontvangen, was er behoefte aan een nieuw luchthavengebouw. In 1956 werd met de bouw gestart van een nieuw 2-pierig luchthavengebouw, waarbij men uitging van een maximale capaciteit van 6 miljoen passagiers per jaar.[4] Het ontwerp was, volgens een typisch Belgisch compromis, gemaakt door drie architecten: een Brusselaar (Maxime Brunfaut), een Vlaming (Georges Bontinck) en een Waal (Joseph Moutschen). De bestaande infrastructuur in Melsbroek kwam ter beschikking van de Belgische luchtmacht. Omdat het nieuwe luchthavengebouw op de voormalige grasbaan was gepland, werd baan 12/30 bij de bouw van het nieuwe luchthavengebouw naar het noordoosten verplaatst en verhard. Later werd deze echter buiten gebruik genomen. Tegenwoordig functioneert het oostelijke deel enkel nog als taxibaan. Door de uitbreiding van de luchthaven verdween een groot deel van het gehucht Diegem-Lo.

Toen de vliegtuigen in de jaren 1970 groter en groter werden, onder andere met de intrede van de Boeing 747, was er opnieuw behoefte aan schaalvergroting. De twee oude pieren werden vernieuwd, er werd een ronde pier gebouwd, de satelliet, en er kwam een speciale goederenafdeling, Brucargo.

In de jaren 1990 werd de luchthaven nogmaals volledig vernieuwd, met in 1994 een nieuw luchthavengebouw, een nieuwe B-pier en de twee oude pieren die wederom vernieuwd werden. Van 1996 tot 1999 werden de startbanen onder handen genomen; eerder al was de grasbaan 12/30 verwijderd. De A-pier, die enkele maanden na de ondergang van Sabena opgeleverd werd, sloot een periode van vernieuwingen af. De passagiersaantallen vielen fors terug en de oude pieren en de satelliet werden (tijdelijk) buiten gebruik gesteld. In februari 2008 werden de oude vliegtuigslurven van de satelliet verwijderd.

Verkeerstoren

In 2004 werd de nieuwe verkeerstoren in Steenokkerzeel in gebruik genomen voor de lokale luchtverkeersleiding die evenwel onder het beheer van Belgocontrol valt.

Vanaf 20 oktober 2006 heet de luchthaven officieel Brussels Airport. In een visie van Brussels Airport als poort van Europa mikt men erop om over een vijftal jaar 20 andere belangrijke luchthavens in de wereld rechtstreeks te verbinden, daar waar er dat op dat moment slechts een negental waren en veel intercontinentale passagiers zich toen nog verplicht zagen eerst een korte tussenvlucht te nemen.

Een andere motivering voor de naamswijziging ligt erin besloten dat de luchthaven van Charleroi zich de naam Brussels South Charleroi Airport of Luchthaven Brussel-Zuid had aangematigd, om meer reizigers te trekken met de lagere vluchtbelastingen en landingsrechten en bovenal de lagekostenluchtvaartmaatschappijen als Ryanair, Wizz Air en On Air.

De oorspronkelijke luchthavengebouwen in Haren werden in 2006 gesloopt ten voordele van de uitbreiding van het hoofdkwartier van de NAVO. België was tot dat moment het enige land ter wereld dat nog zijn eerste gebouwen voor de burgerluchtvaart bezat.

In mei 2009 werden werken aan de Satelliet opgeleverd waardoor deze voormalige pier opnieuw in dienst kwam als bureauruimte voor de administratieve diensten van TBAC, de stafdiensten van de Federale politie en de dienst douane en accijnzen. Hierdoor kwam in het hoofdgebouw plaats vrij, hoofdzakelijk op de 5de verdieping.

Op 9 september 2009 kondigde CEO Wilfried Van Assche zijn ontslag aan. Dit omdat hij sancties zou krijgen voor de vertraging van de bouw van de lowcostterminal en de mogelijke rechtszaak van 52 luchtvaartmaatschappijen aan zijn adres. Van Assche stond sinds 2005 aan de leiding van Brussels Airport en in die periode zorgde hij onder meer voor een betere positionering van de luchthaven (nieuw logo) en voor een langzame wederopbouw van het longhaul-aanbod (Jet Airways, Hainan Airlines, Etihad Airways). Op 15 februari 2010 werd bekendgemaakt dat Arnaud Feist tot de nieuwe CEO van Brussels Airport was benoemd.[5]

• Abelag
• Brussels Airlines
• TUI fly

• Ryanair

• DHL Aviation
• Finnair Cargo
• Singapore Airlines Cargo
• Ethiopian Airlines[6]

Vertrekhal 1 is de grootste van de vertrekhallen op Brussels Airport. Al de lijn- en lagekostenmaatschappijen op Brussels Airport hebben hun ticketbalie in vertrekhal 1. In de hal liggen rijen 1 tot en met 10.

Sinds 30 maart 2010 is er in het verlengde van vertrekhal 1 een tweede vertrekhal in gebruik genomen. De twee vertrekhallen zijn met elkaar verbonden via twee smalle doorgangen in hun scheidingsmuur. Vertrekhal 2 wordt voornamelijk gebruikt door de grootste chartermaatschappijen op Brussels Airport: TUI fly. Deze maatschappijen hebben hun ticketbalie en check-inbalies in vertrekhal 2. In deze hal liggen rijen 11, 12 en 14. Vanwege het bijgeloof van sommige reizigers is er geen rij 13. In vertrekhal 2 kan in de een dubbele rij incheckbalies bijgeplaatst worden. In navolging van de aanslagen van 22 maart 2016 werd deze tweede vertrekhal (tijdelijk) buiten gebruik gesteld.

Pier A is de grootste en modernste pier op Brussels Airport. De pier bezit 31 "contact gates", gates die met vliegtuigen verbonden kunnen worden met vliegtuigslurven. Pier A werd na 30 maanden bouwen geopend op 15 mei 2002. De pier wordt via de Connector met de vertrekhal verbonden.

Pier A is bedoeld om enkel schengenvluchten af te handelen maar sinds 15 oktober 2008 vertrekken ook de Afrika- en de trans-Atlantische vluchten van Brussels Airlines vanaf pier A. Hiervoor is een extra paspoortcontrole ingesteld halverwege de pier. De andere Afrika-vluchten blijven echter aankomen op de B-pier. Voor de Afrika-vluchten worden gates A61 tot A72 gebruikt. Deze gates krijgen voor de Afrika-vluchten de naam gate T61-72 en er wordt op dat moment een grenspost ingericht. Deze maatregel werd genomen om de B-pier te ontlasten op de piekmomenten in de ochtend. Ook hoeven transferpassagiers van Europa naar Afrika hierdoor niet door de Connector om naar het luchthavengebouw te gaan.

Pier A west is een toekomstige verlenging van pier A in de westelijke richting. Pier A west moest oorspronkelijk in 2016 in gebruik genomen worden en zou net als pier B gebruikt worden voor vluchten naar landen buiten de Schengenzone. In juli 2013 werd echter bekendgemaakt dat door de lage groei in trafiek de bouw van pier A west voor een onbepaalde periode uitgesteld werd. In november 2016 werd bij het publiceren van de toekomstvisie Brussels Airport 2040 bekendgemaakt dat Pier A West operationeel zal moeten zijn tegen 2023.

Pier B wordt enkel gebruikt voor vluchten naar landen buiten de Schengenzone. In tegenstelling tot pier A bestaat pier B uit twee gescheiden verdiepingen. De bovenste verdieping wordt gebruikt door de vertrekkende passagiers, het onderste door de aankomende passagiers. De pier werd in gebruik genomen op 12 december 1994.

Pier C bevindt zich ten zuiden van de oude hoofdgebouw van de luchthaven en wordt niet meer gebruikt als pier. Pier C wordt ook de Satelliet genoemd.

In het begin van 2008 kwam Brussels Airport met het plan om op de plek van de oude Zuidpier een low-costpier te bouwen. Met de bouw van deze pier wilde de luchthaven meer low-costmaatschappijen naar Zaventem halen. Oorspronkelijk moest de nieuwe pier geopend worden in april 2009, daarna volgde uitstel tot eind 2009 - voorjaar 2010.[7] Later werden er gerechtelijke procedures ingespannen tegen de bouw van een low-costterminal en op 17 maart 2011 werd aangekondigd dat er geen aparte low-costpier gebouwd zal worden op Brussels Airport.[8] Recent werd de pier gerenoveerd waarna enkele ondersteunende diensten van Brussels Airport er hun plaats kregen.

De toekomstvisie van de luchthaven, Brussels Airport 2040, bevat plannen om tegen 2035 een nieuwe Pier C te bouwen om het groeiend aantal passagiers op te vangen.

De Connector is het verbindingsgebouw tussen de A-pier, de B-pier en de vertrek- en aankomsthallen. De Connector werd op 23 maart 2015 ingehuldigd en vervangt de vroegere tunnel onder het asfalt.[9] Het gebouw bevat de veiligheidscontrole die met 25 controleposten het grootste screeningplatform in Europa is. Verder zijn er in de Connector taxfreewinkels te vinden. De bouw van de Connector kostte 72 miljoen euro.

Brucargo is de vrachtzone van Brussels Airport. Brucargo beslaat een gebied van meer dan 100 hectare en ligt op het grondgebied van Melsbroek en Diegem. Er is plaats voor 31 toestellen. Brucargo werd geopend in 1980.

Brussels Airport beschikt over drie startbanen:

• 07L/25R - 3638 meter
• 07R/25L - 3211 meter
• 01/19 - 2987 meter

Vanwege de overheersende westenwinden worden startbanen 25R en 25L het meest gebruikt.

In de nacht van 18 op 19 september 2013 werd het door de evolutie van de locatie van de geomagnetische noordpool noodzakelijk de nummering van de landingsbaan 02/20 aan te passen. 02/20 werd 01/19.[10] In 2019 of 2020 is er sprake van de aanpassing van 07L/25R en 07R/25L die in de komende jaren een naamswijziging naar 06L/24R en 06R/24L zouden krijgen.

Brussels Airport beschikt over verschillende andere voorzieningen zoals vergaderruimtes, gebeds- en meditatieruimtes, een eigen mortuarium, een apotheek, een kapper,[11] een wisselkantoor en verschillende bagagekluizen en geldautomaten.

De vestigingen van Starbucks op Brussels Airport waren de eerste in België: eerst het filiaal in de vertrekhal, daarna het filiaal op pier A en als laatste dat op pier B.

In het gehele luchthavengebouw is er volledig gratis draadloze internettoegang.

Op 17 maart 2011 werden de toekomstplannen van de luchthaven voor de komende vijf jaar bekendgemaakt.[8] De luchthaven zal fors investeren in nieuwe infrastructuur. In het totaal zal er de volgende vijf jaar 450 miljoen euro vrijgemaakt worden. Volgende zijn de belangrijkste investeringen:

• De A-Pier zal verlengd worden in westelijke richting. Het nieuwe stuk pier zal de naam Pier A West krijgen en zal 20 contactgates tellen. In tegenstelling tot de gewone A-pier zal Pier A West gebruikt worden voor vluchten naar landen buiten de Schengenzone. Pier A West zal in het beste geval klaar zijn tegen 2016. Maar door de slappe toegroei van passagiers is de bouw van deze uitbreiding voor onbepaalde tijd stil gelegd[12]
• Brucargo, het vrachtgebied van Brussels Airport zal verder uitgebreid worden.
• Het administratieve gedeelte van het oude luchthavengebouw zal gerenoveerd worden en omgevormd worden tot een modern zakencentrum.

Met de auto is de luchthaven bereikbaar vanaf de A201, die onmiddellijk aansluit op de R0, de ring rond Brussel. Op de luchthaven is er parkeergelegenheid voor 10.600 wagens onderverdeeld in drie parkings. Plannen voor een zuidelijke toegangsweg die uit zou komen op de E40 zijn na protesten ingetrokken.

De luchthaven heeft een eigen busstation op het niveau 0 (onder de aankomstterminal) met drie platforms.

• Platform A en B worden gebruikt voor bussen van De Lijn. De Lijn heeft directe verbindingen naar onder andere Mechelen, Vilvoorde, Zaventem, Brussel en Leuven, aangeduid als de START-lijnen.
• Platform C wordt gebruikt door de MIVB die er een buslijn exploiteert met maar zeven haltes vanuit het centrum van Brussel.
• Een tijdelijk platform E is ingesteld vanwege de werkzaamheden op dit niveau. Dit platform wordt gebruikt door de Hotel Shuttles, naar de verscheidene hotels in de omgeving.

BYD rust in 2019 de luchthaven in Brussel uit met 30 elektrische bussen. De eerste exemplaren van de 12-meterbussen zijn al in gebruik genomen. Ook inbegrepen zijn 30 opladers die de e-bussen 's nachts opladen in de terminal. Het is de taak van de e-vloot om luchthavenpassagiers van de terminals naar het vliegtuig te brengen en andersom.[13]

Brussels Airport beschikt op verdieping 1 over een eigen treinstation van de NMBS: Station Brussels Airport-Zaventem. Na de aanslagen op Brussels Airport van 22 maart 2016 bevond de toegang tot het treinstation zich echter tijdelijk gelijkvloers in plaats van op verdieping 1, net voorbij het busstation. Deze situatie werd aangehouden tot de nodige herstelwerkzaamheden op de luchthaven waren afgerond.

Zes keer per uur pendelen er treinen tussen Brussel Luchthaven, Brussel-Noord, Brussel-Centraal en Brussel-Zuid, een rit van ongeveer twintig minuten. Dankzij de bocht van Nossegem, die opengesteld werd in december 2005, hebben Leuven, Luik en Hasselt een rechtstreekse verbinding met de luchthaven. Door het Diaboloplan zijn sinds juni 2012 Mechelen en Antwerpen rechtstreeks met de luchthaven verbonden; onder meer de Beneluxtrein naar Rotterdam, Den Haag en Amsterdam volgt deze route. Er zijn ook rechtstreekse verbindingen met heel wat Belgische steden waaronder Brugge, Kortrijk, De Panne, Oostende, Gent en Bergen. Sinds april 2016 rijden er op weekdagen ook rechtstreekse treinen van de luchthaven richting Ottignies-Namen-Dinant en Eigenbrakel-Nijvel-Charleroi. Beide lijnen stoppen ook in Brussel-Schuman en Brussel-Luxemburg, waardoor ook de Europese wijk een rechtstreekse link met de luchthaven kreeg.

Infrabel, de Belgische spoorinfrastructuurbeheerder voerde in het verleden gesprekken met Thalys International over het invoeren van verschillende Thalys-verbindingen met de luchthaven. In 2003 was er een verbinding met de luchthaven, die was bedoeld om Franse passagiers aan te trekken voor de Afrika-vluchten van SN Brussels Airlines. In een eerste fase maakte de trein van de bestaande verbinding met de luchthaven, na de ingebruikname van het Diabolo-project was ook een rechtstreekse verbinding met Keulen een optie.[14][15] Van 2011 tot 2015 was er een dagelijkse verbinding tussen Parijs en de luchthaven, waarbij zowel Brussels Airlines als Jet Airways gecombineerde tickets verkochten van hun vluchten inclusief de verbinding tot Paris Gare du Nord.[16] In 2015 kondigde Thalys echter aan dat deze verbinding werd stopgezet wegens te weinig reizigers. Het traject naar Keulen is er tot op heden niet gekomen.

De Lijn wil met twee verbindingen van Brabantnet de luchthaven verbinden met de rand en de hoofdstad tegen 2020. De ene lijn zal als bestemming station Brussel-Noord hebben, de andere zal richting Vilvoorde en Jette rijden.

Voor fietsers en voetgangers is er een speciaal afgeschermd pad tussen het centrum van Zaventem en de luchthaven.

Opvallend is de grote terugval in passagiersaantallen in 2001 en 2002. Deze terugval is te wijten aan de aanslagen op de Verenigde Staten op 11 september 2001 enerzijds en anderzijds door het faillissement van de Belgische nationale luchtvaartmaatschappij Sabena op 7 november 2001. Pas in 2014 kwamen de passagiersaantallen weer boven het niveau van voor de crisis van 2001-2002.[20][22]

In 2016 is er ook een terugval in passagiersaantallen. Dit komt door de aanslagen in Brussel op 22 maart 2016. De luchthaven was het doelwit van twee bomaanslagen waardoor de luchthaven een tijdje gesloten werd. Het duurde tot juni 2016 vooraleer de luchthaven weer op volle capaciteit functioneerde.

Op 22 maart 2016 werd op de luchthaven een terroristische aanslag gepleegd. In vertrekhal 1 vonden kort voor 8 uur twee opeenvolgende explosies plaats, met veertien doden en ruim 300 gewonden tot gevolg. De hele vertrekhal was hierdoor verwoest.[26] De luchthaven werd na de aanslag enige tijd gesloten. De vluchten werden in de tussentijd verplaatst naar andere Belgische luchthavens. Ook het treinstation werd gesloten. Op 3 april werd de luchthaven, met strengere veiligheidsmaatregelen, gedeeltelijk heropend.[27] De vertrekhal werd op 1 mei 2016 gedeeltelijk heropend.[28]

In de vertrekhal stond sinds de opening in 1994 het kunstwerk flight in mind van kunstenaar Olivier Strebelle, dat zwaar beschadigd werd. Men heeft op advies van psychologen besloten de sculptuur weg te nemen uit de vertrekhal. In samenspraak met de kunstenaar is beslist om het kunstwerk niet te herstellen, maar wel te restaureren en te herbestemmen tot herdenkingsmonument voor de slachtoffers. Het kunstwerk, dat de sporen draagt van de explosies, is verplaatst naar Strebelle Flight in mind memorial garden park naast de toegangsweg A201 in Zaventem.