De Panne
De Panne (Frans: La Panne) is een badplaats en gemeente in de Belgische provincie West-Vlaanderen. De gemeente telt ruim 11.000 inwoners. De Panne is de meest westelijke plaats van België en de meest zuidelijke badplaats aan de Belgische Kust. Deze grenst op zijn beurt aan de meest noordelijke plaats van Frankrijk, namelijk Bray-Dunes.
Gemeente in België .svg.png){kind=small} | |||
| |||
  | |||
Geografie | |||
| Gewest |  | ||
| Provincie |  | ||
| Arrondissement | Veurne | ||
| Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere | 23.9 km² (2017) 76,47% 9,1% 14,43% | ||
| Coördinaten | 51° 6' NB, 2° 36' OL | ||
Bevolking (bron: AD Statistiek) | |||
| Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid | 11.176 (01/01/2019) 49,19% 50,81% 467,68 inw./km² | ||
| Leeftijdsopbouw 0-17 jaar 18-64 jaar 65 jaar en ouder | (01/01/2019) 14,64% 54,29% 31,07% | ||
| Buitenlanders | 10,16% (01/01/2019) | ||
Politiek en bestuur | |||
| Burgemeester | Bram Degrieck (Het Plan - b) | ||
| Bestuur | Het Plan - b, Actie, N-VA | ||
| Zetels Lijst Burgemeester Actie Het Plan - b N-VA | 21 10 6 4 1 | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen | 18.033 euro/inw. (2016) | ||
| Werkloosheidsgraad | 11,4% (jan. 2019) | ||
Overige informatie | |||
| Postcode 8660 8660 | Deelgemeente De Panne Adinkerke | ||
| Zonenummer | 058 | ||
| NIS-code | 38008 | ||
| Politiezone | Westkust | ||
| Hulpverleningszone | Westhoek | ||
| Website | www.depanne.be | ||
| Detailkaart | |||
 | |||
| ligging binnen het arrondissement Veurne in de provincie West-Vlaanderen | |||
| |||
Geschiedenis
De naam is afkomstig van het woord duinpan. Een pan of panne is een komvormige diepte in de duinen. In het gebied van Adinkerke was al bewoning aanwezig in de 5e eeuw voor Christus en ook in de Romeinse en Frankische tijd woonden er mensen die aan landbouw, veeteelt en visserij deden. De naam van het dorp Adinkerke vindt men vanaf de 12e eeuw terug.
De Panne ontstond echter pas rond 1782, tijdens Oostenrijks bewind. Keizer Jozef II wilde de kustvisserij stimuleren, hierdoor werd door vooraanstaande burgers uit Veurne een nederzetting opgericht dat men Sint-Jozefsdorp noemde, later Kerckepanne. Het was gelegen tussen de duinen en de zee. Het kleine gehuchtje werd in 1789 een parochie van Adinkerke en werd administratief in 1799 bij de gemeente Adinkerke gevoegd. In de duinen van dit gehucht zette Leopold I, de eerste Koning der Belgen voet op Belgische bodem.
Rond 1830 erfde grootgrondbezitter Pieter Bortier ongeveer 650 ha duingrond in De Panne. Hij opende er in 1831 het eerste primitieve "Pavillon des Bains", een ontmoetingsplaats voor Engelse en Veurnse beau monde. Jaren later bouwde hij er een eigen zomervilla. Hij leverde grote inspanningen om het kleine, wat verarmde, vissersdorpje te verbeteren. De Panne had dan wel geen haven, maar had rond 1900 toch de op een na grootste vissersvloot van de Belgische Kust, na Oostende. Wegens het ontbreken van een haven moesten de boten met platte bodem, de "panneschuiten", telkens op het strand worden getrokken. In het begin van de 20e eeuw was er een project om een haven aan te leggen, maar dit kwam er uiteindelijk niet, en de vissers verdwenen geleidelijk uit De Panne.
Van een vissersdorp werd De Panne echter meer en meer een toeristische badplaats vanaf de tweede helft van de 19e eeuw. Hierdoor werd De Panne groter dan het oorspronkelijke Adinkerke. Op 5 februari 1870 was de spoorlijn De Panne - Duinkerke in gebruik genomen. Rond die tijd kwam er in de buurt van het Pavillon des Bains een eerste kursaal, enkele paviljoenen en de eerste pensions en hotels. De Panne werd kort voor 1900 grotendeels uitgebouwd naar ontwerp van architect Albert Dumont. Van de specifieke cottage-architectuur die hij hierbij hanteerde bleef o.a. de Dumontwijk goed bewaard. Op de zeedijk werden aaneengesloten villa's in pittoreske stijl gebouwd.
Het gehucht De Panne werd op 24 juli 1911 officieel van Adinkerke afgesplitst en werd een zelfstandige gemeente. Bij de gemeentelijke fusies in 1977 werden beide gemeenten weer samengevoegd. Ditmaal werd echter Adinkerke als kleinste dorp een deel van de nieuwe fusiegemeente De Panne.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog vestigde de Belgische regering zich in het Franse Le Havre, nadat ook Antwerpen zich overgaf aan het Duitse leger. Koning Albert I en koningin Elisabeth betrokken echter wel een villa in De Panne om van daaruit het Belgisch leger te leiden.
De komst van het massatoerisme, vanaf de jaren 50, bracht grote veranderingen teweeg. De kustvilla's ruimden plaats voor hogere appartementsblokken. Vooral op de zeedijk is, op enkele villa's na, niets meer overgebleven van de oorspronkelijke bebouwing.
Geografie
Kernen
De gemeente De Panne telt twee deelgemeentes. Aan de kust ligt De Panne zelf. Drie kilometer landinwaarts ligt Adinkerke, langs het Kanaal Nieuwpoort-Duinkerke. De totale oppervlakte van het grondgebied bedraagt 2 390 ha, waarvan De Panne 901 ha inneemt, en de deelgemeente Adinkerke 1 489 ha. Oorspronkelijk behoorde het toenmalige gehucht De Panne tot Adinkerke. Op 24 juli 1911 werd De Panne officieel van Adinkerke afgescheiden, waardoor er dus een nieuwe zelfstandige gemeente ontstond. Later, op 1 januari 1977, werd de landelijke moedergemeente Adinkerke gefuseerd met De Panne.
| # | Naam | Oppervlakte (km²) | Bevolking (2001) |
|---|---|---|---|
| I | De Panne | 9,01 | 7.349 |
| II | Adinkerke | 14,89 | 2.519 |
De Panne grenst aan de volgende dorpen en gemeenten:
|
Kaart
Natuur en landschap
De Panne is een badplaats aan de Noordzeekust, met een breed strand en omringd door natuurgebieden. In het oosten is dat de Houtsaegerduinen en het Kerkepannebos (86 ha), in het zuiden het gemeentelijk reservaat Oosthoekduinen (61 ha), het Calmeynbos (85 ha), de Krakeelduinen, en in het westen het Natuurreservaat De Westhoek (340 ha) dat aansluit bij het Franse natuurgebied Dune du Perroquet te Bray-Dunes. Tussen het Calmeynbos en de Oosthoekduinen bevindt zich ook het natuurparkcentrum De Nachtegaal met een museum. In de natuurgebieden is gelegenheid tot wandelen.
Bezienswaardigheden
- Wandelen kan op de 2,5 kilometer lange zeedijk. Het strand ter hoogte van De Panne heeft geen golfbrekers en is het breedste van de Belgische kust (450 m bij eb). Hierdoor is De Panne bekend als een ideale plaats voor het zeilwagenrijden, ook wel strandzeilen genoemd. In 1898 introduceerden de gebroeders Dumont er de zeilwagen als recreatiemiddel. Verder zijn er veel winkels in De Panne, met filialen van verschillende ketens.
- Op 17 juli 1831 kwam Leopold I, de eerste koning der Belgen, vanuit Calais per koets aan in De Panne. De Leopold I-esplanade herinnert aan de intrede van de vorst in het land. Het monument Leopold I dateert van 1958 en is van de hand van René Cliquet.
- De Sint-Pieterskerk is een neogotische hallenkerk. Het eerste deel werd in 1860 gebouwd; de toren dateert pas uit 1934.
- In 1906 werd in opdracht van het echtpaar d'Arripe-Sanchez, en samen met de paters Oblaten een kapel en klooster gebouwd. Het echtpaar liet die bouwen ter nagedachtenis van hun dochter die in 1901 op 21-jarige leeftijd was overleden. Het kerkje, gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van de Zee, lag aanvankelijk in de duinen, tegenwoordig is het gebouwd verstedelijkt en ligt het kerkje tussen de appartementsgebouwen. Het kerkje werd voltooid in 1909 en kreeg in 1913 een koor. Koning Albert I was tijdens de Eerste Wereldoorlog een frequente bezoeker, zodat het kerkje in 1924 de naam "Koninklijke Kapel" kreeg.
- De Onze-Lieve-Vrouwkerk is een neoromaanse kerk uit 1930. Het is een van de voorlopers van de moderne kerken die aan de Belgische Westkust werden gebouwd.
Monument Leopold I
Natuurreservaat De Westhoek
Onze-Lieve-Vrouwekerk
Sint-Petruskerk
Koninklijke Kapel
Demografie
Demografische ontwikkeling
- Bronnen:NIS, www.westhoek.be en Gemeente De Panne - Opm:1920 t/m 2001=volkstellingen; 1911=inwoneraantal op 31 december; 1977 en 2006= inwoneraantal op 1 januari
- 1911: ontstaan van De Panne uit Adinkerke
- 1977: aanhechting van Adinkerke bij De Panne
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente
Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.
- Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Politiek
Structuur
Geschiedenis
Burgemeesters
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
D.A.S.: 9
Visie 2020 & N-VA: 6
CD&Vplus: 6
Legislatuur 1977 - 1982
De CVP kwam op onder de kieslijst 'Van Duin tot Polder' (VDP), daar tegenover stond de 'Eenheidslijst De Panne-Adinkerke' (EDA), een kartellijst van de PVV, de SP en de Volksunie. Burgemeester werd Raphaël Verstelle (VDP). Onder meer als gevolg van de corruptiezaak Westhoekverkaveling viel de VDP uit elkaar. Onder leiding van Johan Degrieck werd de scheurlijst 'Vrije Democraten' (VD) opgericht. Na zijn veroordeling in voorgenoemde corruptiezaak kon Versteele niet opnieuw kandidaat zijn bij de gemeenteraadsverkiezingen oktober 1982.
Legislatuur 1983 - 1988
Ten overstaan van de VDP en VD stond opnieuw EDA.[1] Burgemeester werd PVV-er Gilbert Bossuyt voor het kartel EDA.
Legislatuur 1989 - 1994
De Vrije Democraten (VD) gaan in kartel naar de verkiezingen met de Volksunie met de kieslijst 'Partijen voor Rechtvaardigheid en Openheid' (PRO). De SP vormde met enkele onafhankelijke kandidaten de kieslijst VDA. De PVV kwam op onder eigen naam. Ten slotte was er de kieslijst 'N'. Burgemeester werd VD-er Johan Degrieck voor het kartel PRO.
Legislatuur 1995 - 2000
De kieslijsten werden aangetrokken door respectievelijk Roland Florizoone (VLD), Willy Vanheste (VDA), Johan Degrieck (PRO) en Jean-Claude Staelen (Wakker). Burgemeester werd SP-er Willy Vanheste voor de kieslijst VDA.[2]
Legislatuur 2001 - 2006
De VLD sloot een kartel met de sp.a, ze kwamen op met de kieslijst 'Vernieuwde Eenheidslijst De Panne-Adinkerke' (VEDA). Het kartel PRO (Vrije Democraten en Volksunie) werd opengebroken. De Vlaams-nationalisten kwamen op onder de naam 'Jong En Vernieuwend Alternatief' (JEVA).[3] Ook Vivant diende een kieslijst in. VEDA behaalde een absolute meerderheid. De lijsten Vivant en JEVA hadden geen verkozenen. Burgemeester werd opnieuw Willy Vanheste.
Legislatuur 2013 - 2018
Burgemeester was Ann Vanheste (sp.a) van de kieslijst 'De Panne-Adinkerke Samen' (DAS).[4][5] Zij leidde de coalitie bestaande uit DAS en CD&Vplus. Samen vormden ze de meerderheid met 15 op 21 zetels.
Legislatuur 2018 - Heden
Burgemeester is Bram Degrieck van Het Plan-B. Hij leidt een coalitie bestaande uit Actie en N-VA. Samen vormen ze de meerderheid met 11 op 21 zetels.
Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
| Partij of kartel | 10-10-1976[6] | 10-10-1982 | 9-10-1988 | 9-10-1994 | 8-10-2000 | 8-10-2006[7] | 14-10-2012[8] | 14-10-2018 | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen / Zetels | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | |
| EDA1 / VDA2 / VEDA3 / DAS4 / LijstBurgemeester5 | 45,531 | 9 | 56,421 | 13 | 34,062 | 7 | 38,592 | 9 | 55,833 | 13 | 54,853 | 13 | 36,254 | 9 | 39,05 | 10 | |
| VD1 / PRO2 / VD1 / CD&Vplus3 | - | 22,141 | 4 | 41,252 | 9 | 34,762 | 8 | 34,73 | 8 | 33,63 | 7 | 25,583 | 6 | - | |||
| Het PLAN-B | - | - | - | - | - | - | - | 18,2 | 4 | ||||||||
| Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 | - | - | - | 2,651 | 0 | - | 11,552 | 1 | 5,752 | 0 | 5,02 | 0 | |||||
| JEVA1 / Visie 2020&N-VA2 / ACTIE3 | - | - | - | - | 3,911 | 0 | - | 27,572 | 6 | 26,23 | 6 | ||||||
| ANDERS | - | - | - | - | - | - | 4,84 | 0 | - | ||||||||
| VIVANT | - | - | - | - | 5,56 | 0 | - | - | - | ||||||||
| PVV1 / VLD2 | - | - | 23,562 | 5 | 19,443 | 4 | - | - | - | - | |||||||
| WAKKER | - | - | - | 4,56 | 0 | - | - | - | - | ||||||||
| N | - | - | 1,13 | 0 | - | - | - | - | - | ||||||||
| VDP1 | 54,471 | 12 | 21,441 | 4 | - | - | - | - | - | - | |||||||
| N-VA | - | - | - | - | - | - | - | 10,2 | 1 | ||||||||
| Gemeend Verzet DeP-A | - | - | - | - | - | - | - | 1,4 | 0 | ||||||||
| Totaal stemmen | 6511 | 6525 | 6754 | 6978 | 6989 | 7224 | 7572 | 7809 | |||||||||
| Opkomst % | 92,08 | 90,87 | 91,78 | 92,12 | 89,51 | 90,6 | |||||||||||
| Blanco en ongeldig % | 3,66 | 5,15 | 5,29 | 4,82 | 7,03 | 6,04 | 4,01 | 4,3 | |||||||||
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
Mobiliteit
Verleden
De verbinding van het spoorstation in Adinkerke naar het dorp begon in 1894 met een paardenomnibus geëxploiteerd door een lokale hoteluitbater. Op 14 juli 1901 is deze bus vervangen door een paardentram op 600 mm spoorbreedte tot aan een strandtent die ook als station functioneerde. Vanaf 1920 werd stoomtractie gebruikt tot de overname van de lijn door de buurtspoorwegen in 1932. De buurtspoorwegen verbouwden de lijn naar meterspoor en elektrificeerden deze. In de volksmond werd deze tramlijn de "Adele" tram genoemd, naar de gelijknamige stoomlocomotief die de tractie verzorgde.[9]
Een ander paardentramlijn was de "SA du Tramway de St Idesbald", een 600mm-spoorlijn van het strand in De Panne tot "Hotel des Dunes" in Sint-Idesbald. Deze lijn heeft maar gereden van 1910 tot 1914, waarna de lijn overbodig werd door de nieuwe tramlijn van de buurtspoorwegen (toekomstige kustlijn).
De buurtspoorlijn De Panne - Veurne werd in 1901 geopend en in 1929 geëlektrificeerd. Samen met de andere tramlijnen in de Westhoek ontstond er een regionaal elektrisch tramnet met lokale lijnen, naast de kusttram. In de jaren 50 van de 20e eeuw werd het hele tramnet, behalve voor de kustlijn opgedoekt.
De huidige kusttram bereikte De Panne op 4 juli 1914 als een zijlijn vanaf Koksijde-Dorp op de buurtspoorlijn Oostende - Veurne, een stoomtramlijn langs de dorpen. De huidige elektrische tramlijn naar Oostende kwam in dienst op 1 augustus 1929. De Koninklijke Baan, gestart in de tijd van Leopold II, bereikte pas in 1933 het eindpunt De Panne.
Heden
De Panne is gemakkelijk bereikbaar met de trein over de spoorlijn die eindigt bij station De Panne in Adinkerke, waarbij steeds een directe overstap op de kusttram mogelijk is aangezien de terminus ervan vlak aan het station ligt. Het treinstation is gelegen aan spoorlijn 73 ter hoogte van Adinkerke. Vanaf hier vertrekken er rechtstreekse treinen naar Antwerpen en Brussel via Gent Sint-Pieters.
Het plaatselijke busvervoer wordt geëxploiteerd door De Lijn, de enige busverbinding is lijn 58 naar Veurne. Daarnaast is er nog een belbus actief, lijn 58. Het belangrijkste vervoermiddel binnen De Panne is de kusttram, deze verbindt onder andere het dorp met het zuidelijker gelegen treinstation. Deze tramlijn heeft in de Panne 7 haltes, waarvan de halte De Panne Station ook het eindstation is. Andere haltes zijn er onder andere bij Plopsaland, de Onze-Lieve-Vrouwekerk en in het centrum. De tram rijdt in de zomer om de 10 minuten, 's winters om de 20 minuten en tijdens de herfst, lente en feestdagen buiten de zomer om de 15 minuten.
Over de weg is De Panne verbonden met de A18 via de N34 en via de N35 met Veurne.
Jeugd
De Panne beschikt over een groot potentieel om een jeugdig publiek aan te trekken.
- Het strand
- Plopsaland De Panne
- De zeedijk (met o.a. basketbalinfrastructuur)
- Dagelijks gecoördineerde activiteiten in de zomervakantie
- Skatepark op het Koningsplein
- Mountainbikemogelijkheden in de bossen
- Chiro Windekind Adinkerke
- 15de FOS 't Kraaienest (Sea Scouts)
Bekende Pannenaars
- Elke Boxoen (±1986), dog dancer
- Stephane Buyens (1960), sterrenchef en tv-kok
Partnersteden
Nabijgelegen kernen
Externe links
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie De Panne van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
| Gemeenten in de provincie West-Vlaanderen | |
|---|---|---|
|
Alveringem · Anzegem · Ardooie · Avelgem · Beernem · Blankenberge · Bredene · Brugge · Damme · De Haan · De Panne · Deerlijk · Dentergem · Diksmuide · Gistel · Harelbeke · Heuvelland · Hooglede · Houthulst · Ichtegem · Ieper · Ingelmunster · Izegem · Jabbeke · Knokke-Heist · Koekelare · Koksijde · Kortemark · Kortrijk · Kuurne · Langemark-Poelkapelle · Ledegem · Lendelede · Lichtervelde · Lo-Reninge · Menen · Mesen · Meulebeke · Middelkerke · Moorslede · Nieuwpoort · Oostende · Oostkamp · Oostrozebeke · Oudenburg · Pittem · Poperinge · Roeselare · Ruiselede · Spiere-Helkijn · Staden · Tielt · Torhout · Veurne · Vleteren · Waregem · Wervik · Wevelgem · Wielsbeke · Wingene · Zedelgem · Zonnebeke · Zuienkerke · Zwevegem | ||