Tunesië

De hoofdstad van Tunesië is Tunis, dat in het noorden van het land ligt. Buiten de medina die nog een traditionele sfeer ademt, is Tunis deels een zeer westers aandoende stad, voornamelijk door de invloed van het voormalige Franse koloniale bewind.

Tunesië onderhoudt 19.418 kilometer aan wegen, waarvan 14.756 kilometer verhard is.[2] De belangrijkste snelwegen zijn de A1 van Tunis naar Sfax, de A3 van Tunis naar Beja en de A4 van Tunis naar Bizerte.

Er zijn 29 vliegvelden in Tunesië.[2] De belangrijkste vliegvelden van Tunesië zijn de luchthaven Tunis-Carthage, luchthaven Djerba-Zarzis, luchthaven Enfidha en luchthaven Monastir. Er zijn drie geregistreerde luchtvaartmaatschappijen.[2] De bekendste luchtvaarmaatschappij van Tunesië is Tunisair.

Het spoorwegnet is in totaal 2173 kilometer lang.[2] Het wordt geëxploiteerd door SNCFT (Société Nationale des Chemins de Fer Tunisiens). Rond Tunis ligt een lightrailnetwerk dat beheerd wordt door het Tunesisch bedrijf Transtu.

De meerderheid van de elektriciteit die Tunesië gebruikt, wordt in Tunesië geproduceerd door staatsbedrijf STEG (Société Tunisienne de l'Electricité et du Gaz). In 2014 werd een totaal van 18 miljard kWh geproduceerd en 15 miljard kWh geconsumeerd.[2] Verder werd 600 miljoen kWh geëxporteerd en 500 miljoen kWh geïmporteerd.[2]

In 2012 werd 95,9% van de totale elektriciteitsproductie gerealiseerd met fossiele brandstoffen.[2] Tunesië heeft 12 olievelden. Het belangrijkste is El Bourma. In 2015 werden 47.100 vaten olie per dag geproduceerd.[2]

Na een bezoek van de Franse president Nicolas Sarkozy in 2008 was er sprake van Franse hulp bij het bouwen van wat Tunesiës eerste kerncentrale had moeten worden.[11] In 2015 werden deze plannen stilgelegd. In plaats daarvan bestudeert Tunesië andere opties voor het diversifiëren van de energiemix, zoals duurzame energie, steenkool, schaliegas en aardgas.[12]

Tunesië heeft de hoogste toegangsniveaus bereikt voor watervoorziening en sanitaire voorzieningen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Vanaf 2011 benaderde de toegang tot veilig drinkwater bijna 100% in stedelijke gebieden en 90% in landelijke gebieden. Tunesië levert het hele jaar drinkwater van goede kwaliteit.

De verantwoordelijkheid voor de watervoorzieningssystemen in stedelijke gebieden en grote plattelandscentra wordt toegewezen aan de Sociéte Nationale d'Exploitation et de Distribution des Eaux (SONEDE), een nationale watervoorzieningsautoriteit die een autonome openbare entiteit is onder het ministerie van Landbouw. De planning, het ontwerp en het toezicht op de kleine en middelgrote watervoorzieningen in de resterende landelijke gebieden vallen onder de verantwoordelijkheid van de Direction Générale du Génie Rurale (DGGR).

In 1974 werd ONAS opgericht om de sanitatiesector te beheren. Sinds 1993 heeft ONAS de status van hoofdoperator voor de bescherming van het watermilieu en de bestrijding van verontreiniging.

Het percentage niet-inkomsten water is het laagste in de regio met 21% in 2012.

De Fransen hebben de golfsport in Tunesië geïntroduceerd. Al in 1927 werd de Carthage Golf Club (par 66) opgericht, een van de oudste golfclubs in Afrika. Eind 2009 had het land tien golfclubs en twaalf 18-holesbanen.

De grondwet van Tunesië dateert van 2014.[14] Volgens die grondwet is het land een democratie met een semipresidentieel systeem en wordt er gekozen voor een evenwichtige verdeling van de (politieke) macht. Zo wordt de uitvoerende macht verdeeld over de president en de eerste minister. Deze laatste is de belangrijkste functie.

De president van de Republiek Tunesië wordt gekozen door middel van rechtstreekse algemene verkiezingen voor een periode van 5 jaar. Iedere moslim die ten minste 35 jaar oud is, sinds de geboorte de Tunesische nationaliteit heeft en geen andere nationaliteit heeft of zich formeel verbindt om af te zien van een andere nationaliteit wanneer verkozen, kan kandidaat zijn bij de Tunesische presidentsverkiezingen. Overeenkomstig met artikel 75 van de Grondwet mag niemand meer dan twee ambtstermijnen vervullen, hetzij opeenvolgend of gescheiden. Deze bepaling kan niet worden gewijzigd om het aantal termen te verhogen.

De president is het staatshoofd en opperbevelhebber van de strijdkrachten en definieert het algemene beleid van het buitenlands beleid, defensie en nationale veiligheid. Hij benoemt de Grootmoefti van de Republiek, de Gouverneur van de Centrale Bank, evenals hoge posten binnen de diplomatieke diensten, de nationale veiligheid en defensie. Hij kondigt wetten aan die zijn aangenomen door de Volksvertegenwoordiging en kan om nader overleg vragen. Als het algemeen belang dit rechtvaardigt, kan hij ook wetten aan een referendum onderwerpen. De president kan het Tunesische parlement voor zijn zittingsperiode ontbinden. Wanneer het land in gevaar is, kan de president tijdelijk buitengewone bevoegdheden uitoefenen.

De Vergadering van volksvertegenwoordigers kan met een meerderheid van twee derde van haar leden besluiten het mandaat van de president te beëindigen in geval van schending van de Grondwet. De president heeft het recht gratie te verlenen in naam van de republiek. De president kan ook wetsvoorstellen indienen aan het parlement (recht van initiatief). De president benoemt en ontslaat alle gouverneurs die aan het hoofd staan van gouvernementen op voorstel van de minister van Binnenlandse Zaken. De president geniet tijdens zijn ambtstermijn rechterlijke immuniteit.

De Tunesische regering bestaat uit een eerste minister en de door hem benoemde ministers en staatssecretarissen. De benoeming en het ontslag van de ministers van Buitenlandse Zaken en van Defensie gebeurt in overeenstemming met de president van de republiek. De president benoemt de voorgedragen kandidaat van de politieke partij die het grootste aantal zetels in de meeste recente parlementsverkiezingen heeft behaald tot premier, waarna die 2 maanden de tijd heeft om een regering te vormen en het vertrouwen van het parlement te krijgen. Als het niet lukt om een regering te vormen of als het niet het vertrouwen krijgt, start de president overleg met alle politieke partijen die in het parlement vertegenwoordigd zijn teneinde vervolgens autonoom een nieuwe kandidaat-premier (formateur) aan te duiden. Volgens de grondwet heeft de president maximaal 10 dagen om een nieuwe premier te benoemen. Als er na vier maanden nog geen regering gevormd is, kan de president het parlement ontbinden en nieuwe verkiezingen uitschrijven. Niemand kan zowel lid zijn van de regering als van de parlement. De regering is verantwoording verschuldigd aan het parlement.

De Eerste minister is ook verantwoordelijk voor:

• Uitvaardigen van regeringsbesluiten na overleg met de ministerraad.
• Opzetten, wijzigen en het ontbinden van ministeries evenals het bepalen van hun mandaten en bevoegdheden.
• Ontslaan van een of meer leden van de regering.
• Oprichting, wijziging en ontbinding van openbare instellingen, openbare ondernemingen en administratieve afdelingen alsmede het vaststellen van hun mandaten en autoriteiten, na beraadslaging in de ministerraad, behalve in het geval van instellingen, ondernemingen en afdelingen onder de bevoegdheid van de president, die zijn opgericht, gewijzigd of ontbonden op een voorstel van de president.
• Nomineren en ontslaan van personen in hogere burgerlijke functies. Deze posities zijn bij wet geregeld. Het regeringshoofd informeert de president over de beslissingen.

In overeenstemming met artikel 101 van de Grondwet kunnen geschillen tussen de president en de eerste minister binnen een week door het constitutionele hof worden opgelost.

Het Tunesische parlement heeft één kamer, wordt gekozen voor een termijn van 5 jaar en is de hoogste wetgevende macht in Tunesië. Artikel 60 waarborgt de rechten van de parlementaire oppositie en voorziet een gegarandeerde adequate en effectieve vertegenwoordiging in alle comités (commissies) evenals in alle interne en externe activiteiten van de Vergadering van volksvertegenwoordigers.

Elke Tunesische burger die ten minste 18 jaar oud is heeft stemrecht. Tunesiërs die in het buitenland wonen kunnen ook gaan stemmen en hebben hun eigen vertegenwoordiging in het Parlement. Iedereen die ten minste 10 jaar houder is van de Tunesische nationaliteit en ten minste 23 jaar oud is kan kandidaat zijn voor parlementsverkiezingen.

Alleen het regeringshoofd kan wetsvoorstellen van financiële aard indienen of een internationaal verdrag ratificeren. Gewone wetsvoorstellen worden aangenomen door een eenvoudige meerderheid van de afgevaardigden. De ontwerpen van organieke wetten worden aangenomen met een absolute meerderheid van de leden van de vergadering.

Geen enkel lid van de volksvertegenwoordiging kan worden vervolgd voor daden of woorden die zijn uitgesproken in verband met zijn parlementaire taken. Elk lid is ook immuun voor vervolging wegens een misdrijf terwijl hij in functie is, tenzij zijn parlementaire immuniteit wordt opgeheven. Er zijn minimaal 7 parlementsleden nodig om een fractie te vormen.

Wanneer de vergadering wordt ontbonden, kan de president, met instemming van het regeringshoofd, bij besluit regeren. De door de president vastgestelde wetsbesluiten moeten vervolgens tijdens de eerste gewone zitting door de nieuwe vergadering worden goedgekeurd.

De Vergadering van volksvertegenwoordigers kan ook het regeringshoofd voor een periode van maximaal twee maanden de bevoegdheid verlenen om wetsbesluiten uit te vaardigen de steun van drie vijfde van de leden is vereist voor de toekenning van dergelijke macht. Geen enkel besluit kan het kiesstelsel ondermijnen. De grondwet kan worden herzien, op initiatief van één derde van de parlementsleden of de president van de Republiek. Elke voorgestelde herziening van de Grondwet is onderworpen aan toetsing door het grondwettelijk hof, het zorgt ervoor dat de voorgestelde herziening geen gevolgen heeft voor items waarvan de wijziging door de Grondwet verboden is. De herziening moet worden goedgekeurd door twee derde van de leden van de Vergadering van volksvertegenwoordigers en vervolgens worden onderworpen aan een referendum.

De rechterlijke macht is onafhankelijk en neutraal. Rechters genieten immuniteit van vervolging. De vrije en onafhankelijke uitoefening van de advocatuur is gegarandeerd. Rechters kunnen niet worden ontslagen of geschorst. Ze kunnen niet worden overgeplaatst zonder hun toestemming. Disciplinaire sancties vallen onder de bevoegdheid van de opperste justitiële raad.

Iedereen heeft recht op een eerlijk proces binnen een redelijke termijn en heeft het recht om in beroep te gaan tegen de uitspraak. Hoorzittingen zijn openbaar. Elke inmenging in het werk van justitie is verboden. Het instellen van speciale rechtbanken is niet toegestaan. Militaire rechtbanken zijn alleen bevoegd om militaire misdrijven te vervolgen.

Gerechtelijke beslissingen worden genomen namens het volk en worden uitgevoerd in naam van de president van de republiek.

Tunesië is verdeeld in gouvernementen (provincies), delegaties (regio's) en gemeenten. Aan het hoofd van een gemeente staat een door de gemeenteraad gekozen burgemeester (sheikh).

Gemeentelijke en regionale raden worden gekozen door middel van algemeen kiesrecht, gouvernementele raden (provinciale raden) worden gekozen door leden van gemeentelijke en regionale raden.

Het gouvernement (wilayat in het Arabisch) is een territoriale collectiviteit van Tunesië te vergelijken met provincies waarvan men aan het hoofd een gouverneur vindt. Een gouverneur is de bewaarder van het staatsgezag en persoonlijk verantwoordelijk voor het bestuur van het gouvernement.

De grootste politieke partij is (anno 2020) de islamistische Ennahda-beweging. Andere partijen zijn het populistische Qalb Tounes, het progressieven, pan-arabische Democratische Stroming, het seculiere Nidaa Tounes, het sociaalliberale, Congres voor de Republiek, het sociaaldemocratische Democratisch Forum voor Arbeid en Vrijheid en het liberale Afek Tounes.

In januari 2011 vond de Jasmijnrevolutie plaats, die na een periode van zware protesten leidde tot de val van het regime van president Zine El Abidine Ben Ali. Het Kwartet voor Nationale Dialoog in Tunesië, bestaand uit vier organisaties, heeft er door samenwerking voor gezorgd dat de Jasmijnrevolutie in Tunesië een vreedzaam vervolg kreeg. Het Kwartet kreeg in 2015 de Nobelprijs voor de Vrede.